سلامت نیوز:واقعیت این است كه پرداختن به این حرفه براى هیچ زنى، یك انتخاب نیست و اصولاً یك انتخاب بهتر از میان بدیل‌هاى گوناگون نیست، بلكه در اغلب اوقات تنها راه است و جایگزین دیگرى وجود ندارد. به‌همین دلیل به جاى كتمان و یا انكار این پدیده، بهتر است براى حفظ و بازیابى سلامت اجتماعى، به رابطه فقر و انجام یك حرفه ناهنجار و همچنین رابطه بین این حرفه و مصرف مواد مخدر و آسیب‌هاى چندجانبه این عوامل در هم تنیده، پرداخته شود. مهم این است كه براى گفت‌وگوى خردورزانه و علمی ‌درباره این پدیده، بیاموزیم كه انكار آن مشكلى را حل نمی‌كند.اگر راه‌هاى رفته ما براى حذف این پدیده موفق نبوده است، حداقل به راه‌هاى رفته توسط دیگران (بدون تعصب) نگاه كنیم و ببینیم آیا می‌توانیم از تجربه آن‌ها استفاده كنیم؟

به گزارش سلامت نیوز، ژاله شادی‌طلب؛جامعه‌شناس و از کارشناسان مدعو نشست معاونت امور زنان، مطلبی با عنوان "راه‌حل مناسب كدام است؟" به سایت مهرخانه ارسال کرد. با توجه به اهمیت این مسئله اجتماعی و لزوم ارایه راهکارهای مناسب توسط کارشناسان، ضمن انتشار یادداشت ژاله شادی‌طلب، از سایر کارشناسان نیز می‌خواهد در این زمینه نظرات خود را ارایه دهند.


چندی پیش نشست "سلامت زنان و رفتارهای پرخطر با تمرکز بر تن‌فروشی" توسط کارگروه آسیب‌های اجتماعی معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری و با حضور دکتر ژاله شادی‌طلب؛ جامعه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه، دکتر مینو محرز؛ متخصص بیماری‌های عفونی و رییس مرکز تحقیقات ایدز، هما داوودی؛ حقوق‌دان و جمعی از فعالان حوزه زنان برگزار شد. ژاله شادی‌طلب یکی از مدعوین، در این نشست نتایج پژوهشی که سال 1386 توسط وزارت بهداشت در جامعه نمونه زنان تن‌فروش انجام شده بود را بیان کرد و به تشریح صورت مسئله پرداخت. همچنین سایر کارشناسان حاضر مباحثی را مطرح کردند. پس از این نشست، با توجه به رویکرد متخذه توسط مدعوین در توصیف، تحلیل و نحوه برخورد با این مسئله اجتماعی، مهرخانه، طی مطلبی، نقدهایی با رویکرد آسیب‌شناسی اجتماعی به این نشست وارد کرد. این نقد، بحث‌ها و انتقاداتی را در پی داشت؛ به‌طوری‌که علاوه بر شبکه‌های اجتماعی، روزنامه شرق نیز طی یک یادداشت و یک مصاحبه به این نوشته و برخی انتقادات دیگر عکس‌العمل نشان داد. پس از آن مجدد مهرخانه با توجه به این‌که نقدهای صورت‌گرفته و مباحث مطرح‌شده را ناقص و به‌نوعی ناشی از برداشت خاصی از نوشته و حتی مصادره به مطلوب‌کردن برخی جملات آن می‌دانست، طی مطلبی مبادرت به تشریح بیشتر دیدگاه خود کرد. در همین اثنا ژاله شادی‌طلب؛ از کارشناسان مدعو نشست معاونت امور زنان، مطلبی با عنوان "راه‌حل مناسب كدام است؟" به پایگاه تحلیلی- خبری مهرخانه ارسال کرد. با توجه به اهمیت این مسئله اجتماعی و لزوم ارایه راهکارهای مناسب توسط کارشناسان، مهرخانه ضمن انتشار یادداشت ژاله شادی‌طلب، از سایر کارشناسان نیز می‌خواهد در این زمینه نظرات خود را ارایه دهند.

راه‌حل مناسب كدام است؟

پژوهش‌هاى بسیار باارزشى درباره آسیب‌هاى اجتماعى در كشور ما انجام شده است كه گاهى فرصت ارایه براى مخاطبین وسیع‌ترى می‌یابند و در برخى موارد نیز ترجیح داده می‌شود كه پنهان نگه داشته شوند. از آن جمله است تحقیقات صورت‌گرفته در رابطه با پدیده‌اى به نام "روسپیگرى"، "تن‌فروشى" و یا هر عنوان دیگرى كه براى آن انتخاب شده باشد.

در این پژوهش‌هاى میدانى، همواره پژوهشگران با این پرسش مواجه می‌گردند كه؛ اگر این پدیده در گذشته‌هاى دور و نزدیك كشور ما و تقریباً تمام كشورهاى دنیا (با میزان‌هاى گوناگونى از توسعه) وجود داشته و دارد، حال چه باید كرد؟ اگر جامعه‌اى این حرفه را حرفه‌اى ناپسند بداند، براى رفع آن چه باید بكند؟

به نظر نگارنده؛ توجه عمیق به دلایل وجود یك پدیده اجتماعى، اقتصادى و یا فرهنگى و شناخت این دلایل، اصلى‌ترین گام در یافتن راه‌حل مناسب است.

تقریباً همه مطالعاتى كه در چند دهه اخیر در كشور ما انجام شده است، رابطه میان فقر (كمبود درآمد) و این حرفه را گزارش كرده‌اند. مسئولیت تأمین مخارج فرد و چند نفر دیگر از اعضای خانواده، یكى از دلایل اصلى اجبار براى ورود به بازار این حرفه است.

واقعیت این است كه پرداختن به این حرفه براى هیچ زنى، یك انتخاب نیست و اصولاً یك انتخاب بهتر از میان بدیل‌هاى گوناگون نیست، بلكه در اغلب اوقات تنها راه است و جایگزین دیگرى وجود ندارد. به‌همین دلیل به جاى كتمان و یا انكار این پدیده، بهتر است براى حفظ و بازیابى سلامت اجتماعى، به رابطه فقر و انجام یك حرفه ناهنجار و همچنین رابطه بین این حرفه و مصرف مواد مخدر و آسیب‌هاى چندجانبه این عوامل در هم تنیده، پرداخته شود. مهم این است كه براى گفت‌وگوى خردورزانه و علمی ‌درباره این پدیده، بیاموزیم كه انكار آن مشكلى را حل نمی‌كند.

اگر راه‌هاى رفته ما براى حذف این پدیده موفق نبوده است، حداقل به راه‌هاى رفته توسط دیگران (بدون تعصب) نگاه كنیم و ببینیم آیا می‌توانیم از تجربه آن‌ها استفاده كنیم؟

در دو دهه اخیر دو مدل براى تأمین سلامت اجتماعى و فردى شهروندان در كشورهاى اروپایى طراحى و اجرا شده است:

مدل كاهش آسیب؛ Harm reduction و مدل حذف آسیب؛ Harm elimination

مدل اول در كشور سوئد (از سال ١٩٩٩) و سپس در كشور نروژ از سال ٢٠٠٩ اجرا شده است.

در این مدل كه پس از كسب تجربه 10 ساله، سوئد آن را در سال ٢٠٠٩ تكمیل كرده است، قانونى تصویب گردیده كه متقاضیان تن‌فروشى مجرم شناخته شده و مجازات می‌شوند. این قانون بخشى از یك برنامه وسیع‌تر است كه با تخصیص بودجه، كمك به درمان اختلالات روانى و جسمی‌، نسبت به آموزش مهارت‌هاى گوناگون و فراهم‌آوردن فرصت‌هاى اشتغال به عنوان "استراتژى خروج از این حرفه" اقدام می‌نماید. البته مجازات مجرمین هم به صورت مؤثر توسط سیستم قضایى دنبال می‌شود. در این مدل، در واقع از اعمال قدرت توسط خریدار، صاحبان زور و زر جلوگیرى می‌شود.

در مدل دوم، هدف كاهش آسیب از طریق پذیرش نوعى از تن‌فروشى است كه داوطلبانه انجام شده باشد. در واقع با انتخاب‌كنندگان این حرفه مدارا می‌شود. این مدل در كشور هلند از سال‌هاى 2000- 1999 تاكنون در حال اجراست.

تحقیقات متعدد جهانى در مورد این دو مدل، موفقیت مدل اول را در كشور سوئد گزارش می‌كنند. آخرین اطلاعات قابل دسترسى نشان می‌دهد كه رقم برآوردشده ٢٥٠٠ تا ٣٠٠٠ نفر در سال ١٩٩٩ به ٦٠٠ نفر در سال ٢٠٠٨ كاهش یافته است. بنابراین گرچه هنوز این حرفه كاملاً حذف نشده است، ولى كاهش چشم‌گیرى را نشان می‌دهد؛ یعنى مدلى كه خریداران خدمت (مردان) را مجرم شناخته است و علاوه بر این در یك برنامه جامع به آسیب‌دیدگان كمك می‌كند تا به حرفه دیگرى بپردازند، نتایج موفق‌ترى داشته است.