سلامت نیوز:سیستم نظام بهداشت و درمان كشور از نقاط قوت و ضعف گوناگونی برخوردار است. مقوله بهداشت و درمان در هر كشوری به عنوان یكی از اولویت‌های استراتژیك آن با حساسیت خاصی مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. در كشور ما نیز با وجود اقدامات انجام شده امید است با اجرای طرح تحول سلامت بتوان مشكلات موجود را حل و فصل كرد.سیامك مره‌صدق، عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در این زمینه معتقد است: با طرح تحول سلامت و افزایش پوشش سازمان‌های بیمه‌گر به نسبت می‌توان مشكلات پرداختی مردم را برطرف كرد.

توزیع عادلانه خدمات سلامت بهداشتی را در كشور چگونه ارزیابی می‌كنید؟

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه آرمان نوشت:خدمات سلامت به دو جنبه سخت‌افزاری یعنی وجود امكانات و دیگری نرم‌افزاری در قالب دسترسی به خدمات تقسیم می‌شود. سیستم سلامت بنابر سطربندی‌های انجام شده براساس جمعیت هر منطقه و وضعیت جغرافیایی آن همچون دوری و نزدیكی به دیگر مناطق و امكانات سطحی از خدمات بهداشتی و درمانی برای آن تعریف می‌شود. برای مثال اگر در یك شهرستان 50 هزار نفری كه در فاصله 200 كیلومتری آن یك شهرستان دیگری با جمعیت بیشتر وجود داشته باشد به نسبت این امكانات به آن شهرستان با وسعت بیشتری اختصاص پیدا می‌كند. به این ترتیب توزیع امكانات و خدمات با توجه به وضعیت جغرافیایی مناطق و دسترسی به امكانات متفاوت است. در كشور ما میزان نیاز هر منطقه با توجه به سطر‌بندی مناطق و بر اساس خدمات بهداشتی و درمانی تعریف شده است. در چند سال اخیر سیاست وزارت بهداشت و درمان بر اساس رعایت سیستم سطربندی بوده است. هم‌اكنون در برخی از شهرستان‌های كشور بیمارستان‌هایی فعالیت می‌كنند كه تعداد بیماران موجود در آنها از تعداد پرسنل آن كمتر است. این شرایط عملا اتلاف منابع را به همراه دارد. برای مثال در برخی مناطق محروم شاهد نصب دستگاه‌های فوق تخصصی و پیشرفته تشخیصی هستیم، این در حالی است كه متخصصی برای استفاده از آن دستگاه وجود ندارد و این امر باعث هدررفت سرمایه و استهلاك دستگاه می‌شود. در برخی از بازدید‌ها شاهد این قضیه هستیم كه برای یك شهر با جمعیت 100هزار نفر قول تجهیز مراكز درمانی به دستگاه ‌ام آر‌ آی داده شده است، اما این مقوله از نظر عملی چندان به صرفه نیست و در چنین شرایطی حتی نمی‌توان هزینه دستگاه را تامین كرد. نكته دیگر اینكه باید تمامی افراد بدون در نظر گرفتن شرایط اقتصادی‌شان بتوانند از دستگاه‌های گران و دیگر خدمات حوزه بهداشت و درمان استفاده كنند.

وزارت بهداشت در زمینه تحقق طرح تحول سلامت تاكنون چه اقدام‌هایی انجام داده است؟

با طرح تحول سلامت و افزایش پوشش بیمه‌ای برای مردم هم‌اكنون در زمینه بیماران بستری مشكلی وجود ندارد و دیگر هیچ فردی به دلیل مسائل مالی از درمان، بستری و دریافت خدمات درمانی محروم نمی‌ماند. در زمینه مسائل بهداشتی مشكلاتی وجود دارد و این مشكلات به نوبه خود در قالب‌هایی همچون پوشش واكسیناسیون در دنیا مطرح است. این در حالی است كه برنامه واكسیناسیون در كشور در مقایسه با دیگر كشورها ناقص‌تر انجام می‌شود. اما باید توجه داشت در كشور چندان برنامه جامعی برای واكسیناسیون تعریف نشده است و در زمینه غربالگیری نیز پوشش‌دهی سازمان‌های بیمه‌گر معیوب است. برای مثال در كشور ما هزینه درمان سرطان‌های پیشرفته سینه در زنان با بالاترین معیار علمی آن از سوی بیمه‌ها پرداخت می‌شود، اما هزینه غربالگیری و تشخیص سرطان سینه را -كه به شكل عملی ثابت شده انجام مناسب این غربالگیری باعث كاهش هزینه‌ها و كاهش میزان مرگ و میر ناشی از این سرطان می‌شود- بیمه‌ها پرداخت نمی‌كنند! متاسفانه برخی اشكالات ساختاری وجود دارد و برای اینكه همگان بتوانند دسترسی عادلانه به خدمات داشته باشند باید اقدامات نهایی سلامت در كشور لحاظ شود. این در حالی است كه نظام كلی سلامت در كشور باید بنا بر فرمایش مقام معظم رهبری شرایطی را مهیا كند تا خانواده بیمار به‌جز رنج مراقبت از بیمارش مشكل دیگری نداشته باشند. طرح تحول سلامت نیز در زمینه بستری گام بزرگی در اجرای این فرمان برداشته است.

با توجه به گفته قبل‌تر شما در زمینه تقسیم‌بندی توزیع عادلانه مراكز درمانی در كشور، اما در كشور كم نیستند مناطق محرومی كه با كمبود یا نبود مراكز درمانی مواجه هستند. این در حالی است كه در اكثر مواقع وزیر بهداشت در پاسخ به نحوه حل و فصل این نارسایی‌ها مشكلات اقتصادی و بودجه را از جمله مشكلات شایع در این بخش می‌داند.

برای تامین پزشكان عمومی در مراكز محروم با مشكلات گوناگونی مواجه هستیم، این در حالی است كه دستمزد تعیین شده از سوی وزات بهداشت و درمان برای پوشش‌دهی پزشكان در مراكز محروم چند برابر مبلغ پرداختی پزشكان عمومی در مراكز استان‌ها یا شهرهای بزرگ است. متاسفانه خیلی از پزشكان حاضرند بیكار باشند ولی در مناطق محروم فعالیت نكنند. راه‌حل این قضیه بومی‌گزینی است تا به این ترتیب مقداری از سهمیه ورودی رشته پزشكی یا حتی گروه‌های تخصصی به افراد متولد مناطق محروم اختصاص یابد. در این شرایط با اخذ تعهد از آنها خواسته می‌شود كه بعد از پایان تحصیل مدت قابل توجهی، حداقل 20 سال، در آن منطقه به فعالیت بپردازند. با این اقدام پزشكان بعد از فارغ‌التحصیل شدن در مناطق محروم به فعالیت می‌پردازند و بعد از اتمام این دوره نیز به مراكز استان و كلان‌شهرها به كار مشغول می‌شوند. این در حالی است كه هم‌اكنون بسیاری از پزشكان مشغول به كار در مناطق حاشیه‌ای در پی اتمام طرح خود هستند تا بتوانند هر چه زود‌تر به مناطق زادگاه خود مراجعه كنند. از سوی دیگر همه ما می‌دانیم كه تجربه در پزشكی یك عامل تعیین‌كننده است، این اقدام باعث می‌شود تا پزشكان تازه فارغ‌التحصیل و كم‌تجربه از مناطق محروم فعالیت خود را آغاز كرده و در صورت كسب تجربه در مناطق برخوردار‌تر و توسعه‌یافته‌تر به فعالیت بپردازند. متاسفانه كمبود پزشك در مناطق محروم یكی دیگر از جنبه‌های بی‌عدالتی در سیستم بهداشتی و درمانی است كه برای مقابله با آن تنها راه‌حل طولانی مدت بومی‌گزینی است.

هم‌اكنون در كلان‌شهرها هم با كمبود مراكز درمان یا نارسایی در امر تجهیزات بیمارستانی مواجه هستیم. ارزیابی شما از این مشكل چیست؟

این‌طور نیست. برای مثال در بخش‌ ام آر‌ آی یا سی‌تی اسكن تعداد دستگاه‌های موجود در مراكز درمانی كشور بیش از میزان استاندارد‌های جهانی است، اما كمبود تخت‌های بیمارستانی را قبول دارم، آن هم به این دلیل كه تجویز‌های غیرضروری و بیرون از استاندارد از خدمات پاراكلینیكی از سوی پزشكان را شاهد هستیم. بیمارستان‌های كشور در بخش‌های تخت‌های‌ آی سی یو، تخت‌های سی سی یو، بیمارستان ویژه سوختگی، تخت‌های بیماران روانی، تخت‌های ایزوله و به ویژه در بخش تنفسی با كمبودهای قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو هستند. در ضمن این امر به دلیل مشكل الگوریتمی است، در تمام كشورهای دنیا برای تشخیص بیماری‌ها شرایط تجویز قدم به قدم تعریف می‌شود. برای مثال ابتدا پزشك آزمایش‌های عمومی تر، كمتر تهاجمی و ارزان قیمت را تجویز می‌كند و مرحله به مرحله به تجویز آزمایش‌های تهاجمی‌تر پیش می‌رود، اما متاسفانه در كشور ما برخی از پزشكان به دلیل عدم كسب مهارت‌ها بالینی، عدم اختصاص وقت لازم برای معاینه بیمار یا به دلیل تسلیم در برابر درخواست‌های بیمار در نخستین مراجعه آزمایش‌های متعددی برای آنها تجویز می‌كنند و اكثر این اقدامات نیز چندان توجیه عملی ندارد و این اقدامات باعث هدررفت انرژی و هزینه‌های بهداشت و درمان كشور می‌شود.