سلامت نیوز: خیلی‌ها می‌گفتند سازمان محیط‌زیست به‌جای این‌که وظایف خود را انجام دهد، دارد توپ را در زمین شهروندان می‌اندازد و عده‌ای هم اعتقاد دارند که پایین‌آوردن دمای داخلی منازل تأثیر چندانی در کاهش آلودگی هوا ندارد که چالش ١٨درجه اهمیتی داشته‌باشد. اما کسی که این چالش را راه‌انداخته، رئیس سازمان محیط‌زیست، می‌گوید ٢میلیون موتورخانه در یک شهر حتما در آلودگی هوا تأثیر دارند. چالش دمای ١٨درجه مردم را دعوت کرده است تا دمای واحدهایشان را تا این درجه کاهش دهند. طرز تفکری که به گفته معصومه ابتکار، شهروندانی از آن پیروی می‌کنند که نگاه جهانی دارند و به دنبال تعالی انسان‌اند. آنها که گاهی حتی گواهینامه نمی‌گیرند تا از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند و در زمستان خانه‌هایشان را تنها برای چند ساعت گرم می‌کنند. البته رئیس سازمان محیط‌زیست سهم دولت و مسئولان را نادیده نگرفته‌است. پیش از این‌که او این چالش را مطرح کند به تمام دستگاه‌ها و ادارات بخشنامه برای کاهش مصرف انرژی داده شده است. ضمن این‌که در صحبت‌هایش از سهم شهرداری‌ها و دولت در گسترش حمل‌ونقل عمومی برای کاهش استفاده از خودرو شخصی غافل نیست.
به گزارش سلامت نیوز، گفت‌وگوی روزنامه شهروند را با ابتکار درباره چالش دمای ١٨درجه و برنامه‌های دیگری که سازمان برای کاهش آلودگی هوا و مدیریت‌سبز دارد، می‌خوانید.
در چالش ١٨درجه بر تأثیر پایین‌آوردن دمای داخلی خانه‌ها در کاهش آلودگی هوا تأکید شده است، این چالش چقدر می‌تواند در آلودگی هوا تاثیر داشته باشد؟
ما از اول دولت یازدهم مدیریت‌سبز و اجرای نظام مدیریت انرژی، آب و کاغذ را در تمام دستگاه‌های دولتی شروع کردیم و به‌طورجدی از دستگاه‌هایی که مصرف انرژی‌شان را بهینه کرده‌اند و مدیریت‌سبز را اجرا کردند، گزارش تهیه کردیم. مشکلات را گفتیم و کارنامه‌شان را هم دیدیم. یعنی به‌طور مستمر دستگاه‌های دولتی را رصد می‌کنیم. حال از مردم هم دعوت کردیم که آنها هم در موارد مختلف فعالیت‌های محیط‌زیستی همکاری داشته‌باشند. امسال هم ما دو مسأله مهم داشتیم؛ یکی مسأله پیمان‌پاریس برای کاهش گازهای گلخانه‌ای بود که بحث مدیریت انرژی است و ما هم به آن پیوستیم و مشارکت ملی‌مان را برای کاهش انتشار اعلام کردیم. در این پیمان تعهد داده‌ایم که میزان انتشار را تا ٤درصد کاهش دهیم و اگر تحریم‌ها برداشته‌شوند این کاهش را تا ٨درصد برسانیم. بخشی از این مسأله کاهش انتشار نیز سهم مردم است. مسأله دوم امسال بحث آلودگی هوا و پایداری آن بود به‌طوری‌که ١٧-١٦ روز در تهران و شهرهای دیگر هوا ساکن و آلودگی تشدید شد. همه اینها باعث شد که فکر کنیم در کنار اقداماتی که در ادارات انجام شده و بخشنامه‌ای که آقای جهانگیری دادند که در ادارات دمای داخل اتاق‌ها ٢٢-١٨ درجه باشد از مردم هم دعوت کنیم. دولت دو‌سال است که کار روی این مسأله را شروع کرده و الان هم خیلی جدی است و خوب است همزمان مردم، شهرداری‌ها، دستگاه‌ها، بخش خصوصی و مراکز تجاری هم دعوت شوند و بدانند که این یک اعتبار است. یعنی کسی که مصرف خود را مدیریت کند و به نمایش بگذارد صاحب یک اعتبار و تراز جهانی می‌شود. الان همه ما باید به جریان کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و کاهش آلودگی هوا بپیوندیم. از این جهت بود که چالش دمای ١٨درجه را در شبکه‌های اجتماعی پیشنهاد دادم و خوشبختانه مورد استقبال قرار گرفت. امیدوارم ادامه پیدا کند و زمان داشته باشیم چون ما خیلی در این زمینه مشکل داریم و هرچه کار کنیم و ادامه بدهیم جا دارد.
این مسأله همان‌طور که گفتید بیشتر می‌تواند در بحث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تأثیر داشته باشد، چه چیز باعث شد که بحث آلودگی هوا و تأثیر این چالش روی کاهش آلودگی را هم در کنارش مطرح کردید؟
درست است که گرمایش خانه‌ها استفاده از گاز طبیعی است اما در بحث آلودگی هوا هم می‌تواند تأثیر داشته‌باشد. در نیروگاه‌ها هم وقتی برق بیشتری مصرف می‌کنیم و مثلا موتورخانه‌ها برق زیادی مصرف می‌کنند، نیروگاه‌ها مجبور می‌شوند از مازوت استفاده کنند که بسیار آلاینده است. ببینید در شهر تهران ما بیش از ٢میلیون واحد مسکونی داریم. یعنی حداقل دو‌میلیون موتورخانه و پکیج. این دو‌میلیون اگر هم از گاز طبیعی استفاده کنند ولی معاینه‌فنی موتورخانه انجام نشود می‌تواند آلودگی هوای شدیدی ایجاد کند. یعنی این‌طور نیست که سهم‌خانگی در آلودگی هوا پایین است. این‌که می‌گویند سهم‌خانگی در حد ٥-٤درصد است برای شهری است که ٢٠٠هزار خانه داشته باشد. ما ٢میلیون واحد داریم که حتما سهم‌شان هم در آلودگی هوا و هم در انتشار گازهای گلخانه‌ای قابل‌توجه است. مسأله بعدی هدررفت انرژی است. یعنی گازی که می‌توانیم مصارف و ارزش‌افزوده خوبی از آن داشته‌باشیم می‌سوزانیم برای این‌که یارانه داریم. یعنی اگر قیمت واقعی برای حامل‌های انرژی تعیین شود و عوارض هم داشته‌باشد میزان مصرف کمتر می‌شود. همان‌طور که الان در دنیا رایج است و مردم علاوه‌بر قیمت واقعی انرژی، عوارض هم می‌دهند. بنا براین شیوه اجرا به این سمت می‌رود که هرکسی می‌خواهد در اروپا بنزین مصرف کند علاوه‌بر قیمت آن، دو تا سه‌برابر قیمت واقعی، عوارض پرداخت می‌کند برای این‌که دارد جهان و شهرش را آلوده می‌کند. این رویکرد خیلی مهم است یعنی ما تا زمانی که بحث اقتصادی را وارد نکنیم، مردم هزینه را به جامعه تحمیل می‌کنند.
اگر سوار خودرو شخصی شوم حتی درصورتی‌که معاینه فنی انجام داده باشم، دارم هوا را آلوده می‌کنم و سهم آلودگی هوا را باید بپردازم. چه برسد به این‌که معاینه فنی انجام نداده باشم. این فرق دارد با پول بنزین و خودرو که می‌خرم. عوارض نشان می‌دهد که چقدر مسأله مهم است و همچنین بحث معاینه فنی، هم برای خودرو و هم برای موتورخانه‌های منازل به همین اندازه اهمیت دارد.
بحث معاینه فنی موتورخانه‌ها را مطرح کردید. طبق گفته کارشناسان شرکت کنترل کیفیت هوا در سال گذشته که موتورخانه‌ها بررسی شده‌اند، هزارعدد از آنها سطح آلایندگی بالایی داشته‌اند، یعنی مشکل دارند. آیا شما تسهیلات و برنامه‌هایی درنظر گرفته‌اید که مردم فکری برای موتورخانه‌هایشان کنند؟
تازه آن هزار موتورخانه از بین ٦هزار موتورخانه بررسی شده بود. بله، در این زمینه کار مشترکی با ستاد معاونت علمی و فناوری، وزارت نیرو و همین‌طور ستاد بهینه‌سازی شروع کرده‌ایم و جلساتی هم به‌زودی در کارگروه ملی آلودگی هوا خواهیم داشت تا برنامه‌ها و تسهیلاتی در نظر بگیریم. چون منابع ساکن یقینا از منابع آلودگی هوا هستند و نمی‌توانیم این موضوع را انکار کنیم. منابع ساکن چه منابع صنعتی و چه نیروگاه باشد و چه منابع واحدهای مسکونی و تجاری باشد، از منابع آلودگی هستند. یک رستوران بزرگ را در نظر بگیرید که دودکش آن دایم دود تولید می‌کند، حالا این اگر بشود ١٠٠رستوران و در شهری ١٠هزار رستوران، تأثیر آن را هیچ‌کس نمی‌تواند انکار کند. ممکن است بگوییم سهم آن چند‌درصد است ولی همین درصدها که کنار هم جمع شوند، می‌شود آلودگی هوا ایجاد می‌کنند. در زمستان اول به‌دلیل سرما و راه‌افتادن سیستم گرمایشی و مصرف مضاعف آمادگی برای آلودگی هوا تشدید می‌شود و افزایش آلودگی هوا داریم. همین‌طور به‌دلیل سکون هوا یعنی نبود باد، آلودگی‌ها روی هم انباشته می‌شوند. مسأله کاهش مصرف سال‌هاست در بسیاری از کشورهای صنعتی دنیا اجرا می‌شود. ما تصور می‌کنیم که کشورهای اروپایی و پیشرفته مصرف‌گرا هستند اما اصلا این‌طور نیست. ژاپن الان سال‌هاست محدودیت دمای ١٨درجه را شروع کرده است. در اوایل دولت آقای خاتمی برای پروتکل کیوتو، کاهش گازهای گلخانه‌ای در اجلاس کیوتو حضور داشتیم و سالن اجلاس بین‌المللی که همه وزرا و معاونان رئیس‌جمهوری در سطح بالا آمده بودند سرد بود. گفتند ما اجازه نداریم گرم کنیم برای این‌که این کار هدررفت انرژی است. همان‌جا اعلام کردند که در ادارات ژاپن تکلیف کرده‌اند آقایان در زمستان اجازه ندارند کت‌شان را دربیاورند و خانم‌ها هم در محیط‌کار با لباس گرم بنشینند و در تابستان کت برایشان ممنوع است و نمی‌توانند کت بپوشند و کولر روشن کنند. این نشان می‌دهد که چقدر روی این موضوع حساس‌اند و مسأله جدی است. در بعضی پایتخت‌های اروپایی فقط چند ساعت گرمایش می‌دهند. ٩-٨ ساعت با گرمایش مرکزی خانه‌ها را گرم می‌کنند و بعد خاموش است. باید با گرمایش آن چند ساعت طاقت بیاورند درحالی‌که ما در خانه‌هایمان دمای ٢٥درجه می‌گذاریم و بعد تی‌شرت می‌پوشیم.
همان‌طور که گفتید دمای کنونی خانه‌ها و واحدها حدود ٢٥درجه و شاید هم بیشتر است. فکر نمی‌کنید فاصله‌ای که قرار است طی شود تا به دمای ١٨درجه برسد، زیاد است؟
خب چالش است، برای همین اسمش را چالش گذاشته‌ایم یعنی کار سختی است. ما سخت‌ترین مرحله را درنظر گرفتیم که کسی که توانست خود را به ٢٠ یا ٢١درجه برساند، اشکالی ندارد. ولی ما می‌گوییم ١٨درجه برای این‌که سخت‌ترین کار را بگوییم.
این کاری که شما از مردم خواسته‌اید در ادارات و بخش دولتی رعایت می‌شود؟
بله. قبل از همه اینها همان‌طور که گفتم آقای جهانگیری برای این مسأله بخشنامه دادند. از سال گذشته شروع کردند و به همه دستگاه‌ها ابلاغ کردیم و پارسال کارنامه عملکرد را در دولت ارایه‌دادم که هرکدام از دستگاه‌ها چقدر صرفه جویی کرده‌اند. مثلا یک دستگاه تا ١٦درصد صرفه‌جویی کرده است و این خیلی ارزش دارد. یا یک دستگاه میزان مصرف گاز و برق را حتی تا ٢٠درصد کاهش داده و این خیلی مهم است. این ادامه دارد و ما مدیریت‌سبز را در دستگاه‌های دولتی با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ادامه می‌دهیم. امتیاز عملکردی به دستگاه‌ها دادیم و دستگاه‌های دولتی که در ساختمان‌هایشان مدیریت‌سبز را موفق‌تر اجرا کنند در رتبه‌بندی دستگاه‌ها امتیاز عملکردی می‌گیرند تا اهمیت موضوع احساس شود. یعنی ما بعد از کارهایی که در دولت انجام دادیم، گفتیم مردم نیز همکاری کنند. چون وظیفه دولت است و این کار را اول باید دولت انجام دهد. بعد از آن شهرداری‌ها هم کارهای خوبی در این زمینه انجام دادند زیرا شهرداری‌ها مصرف‌کننده‌های بزرگی هستند و ساختمان و امکانات زیادی دارند.
پس از این‌که چندین روز هوای سالم داشتیم، دوباره وضع آلودگی هوا دارد مثل قبل می‌شود. در روزهای اوج آلودگی اقداماتی مانند تعطیلی مدارس و کارهای مقطعی دیگر انجام شد و بعد شما خبر از این چالش دادید. آیا برنامه‌ها و کمپین‌های دیگری برای کاهش آلودگی هوا دارید؟
برنامه کاهش آلودگی هوا با شدت ادامه دارد. ما تقریبا هفته‌ای یک‌بار کارگروه ملی آلودگی هوا با دعوت از ١٦دستگاه مسئول در زمینه آلودگی هوا در سطح ستاد و در تمام استان‌ها داریم. یعنی در هر شهری کارگروه شهری و استانی داریم که همه دستگاه‌ها موظف‌اند در آن عملکرد خود را گزارش دهند و پیشرفت‌ها و مشکلات و موانع را بگویند. بنابراین برنامه آلودگی هوا دارد پیش می‌رود. موارد مختلفی مثل ارتقای کیفیت خودرو و سوخت‌های یورو ٤ دارد اجرا می‌شود. ولی باز هم باید پیشرفت کنیم. مثلا ما الان استاندارد یورو ٣ را برای موتورسیکلت‌ها اجباری کرده‌ایم. بالاخره وزارت‌صنایع توافق کرد که از نیمه سال‌آینده موتورسیکلت کاربراتوری تولید نشود. در ایران خیلی اتفاق مهمی است. داریم در ارتقای استانداردها مرتب کار می‌کنیم. مثلا روی معاینه‌فنی با شهرداری و وزارت کشور خیلی کار کردیم. مسأله دیگرمان که باید مجلس همکاری کند، لایحه هوای پاک است. چقدر از مجلس خواستیم که این لایحه را تصویب کند اما نزدیک به یک‌سال و سه، چهار ماه است نگه داشته‌اند و در مجلس مانده است. این لایحه اگر بیاید، مشکل معاینه‌فنی و مشکلات دیگر حل می‌شود. همه اینها کارهایی است که داریم انجام می‌دهیم و در دست اقدام است. در کنارش به همراه تشکل‌ها از مردم برای شرکت روز هوای پاک دعوت کردیم وکمپین سه‌شنبه‌های بدون خودرو شروع شده است. این کاری است که جوان‌ها شروع کرده‌اند. جوان‌ها در خیلی از کشورهای دنیا در اعتراض به آلودگی‌هوا گواهینامه نمی‌گیرند. آدم‌های تحصیلکرده و به‌روزی می‌شناسم که تفکر شهروند جهانی دارند و به اعتراض این‌که خودرو را یک وسیله برای پیشرفت و تعالی انسان نمی‌دانند، گواهینامه نگرفته‌اند. وقت‌شان را تنظیم می‌کنند و پیاده، با دوچرخه، اتوبوس و مترو رفت‌وآمد می‌کنند. این تفکر را باید ترویج دهیم. در شهری که جمعیت آن در طول روز به ١١ و ١٢میلیون نفر می‌رسد، نمی‌شود هرکسی با خودرو شخصی رفت‌وآمد کند و باید حمل‌ونقل عمومی و مترو و دوچرخه‌سواری رواج پیدا کند. انشاءالله دولت هم کاری کند که مترو سریع‌تر پیش رود و اتوبوسرانی بهتر کار کند. شهرداری هم به همین نسبت مسئول است. وقتی اجازه می‌دهد در منطقه٢٢ ساخت‌وساز و چند‌میلیون جمعیت اضافه شود، باید خدمات را هم برای شهروندان افزایش دهد. یعنی متقابلا به همان نسبت که پروانه‌ساخت صادر می‌کند، باید برای توسعه حمل‌ونقل عمومی و توسعه مترو بودجه کنار بگذارد و اقداماتی جهت کاهش آلودگی‌هوا انجام دهد. اینها مسائلی است که ما داریم پیگیری می‌کنیم و دستگاه‌های دیگر هم خوب جلو آمده‌اند و گزارش عملکرد آن را هم اخیرا داده‌ایم.
نظر شما