سلامت نیوز: نگهدارنده‌هایی که در مواد غذایی استفاده می‌شود مثل یک شمشیر دو لبه می‌ماند. از یک سو این مواد می‌تواند مانع فاسد شدن ماده غذایی و ماندگاری آن باشد و از سوی دیگر مصرف بیش از حد آن ممکن است به تهدید جدی برای سلامت بدن تبدیل شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از سلامت آنلاین گروهی از کار‌شناسان و پزشکان به طور کلی استفاده از مواد نگهدارنده را رد می‌کنند و مصرف آن را به طور کلی مضر می‌دانند، اما بعضی دیگر معتقدند اگر از این مواد به مقدار مجاز استفاده شود خطری سلامت عمومی جامعه را تهدید نمی‌کند. در این بین شاید تولید کنندگان مواد غذایی بیشترین منافع را از وجود مواد افزودنی نگهدارنده می‌برند و می‌توانند از این راه سود بالایی به جیب بزنند. هرچند که بر عملکرد آن‌ها در این زمینه نظارت می‌شود. مثلا در سطح دنیا FDA یا سازمان غذا و داروی آمریکا مواد افزودنی مجاز را به شرکت‌ها معرفی می‌کند. در ایران هم سازمان غذا و دارو تقریبا هر سال فهرستی از مواد افزودنی مجاز منتشر می‌کند که تولید کنندگان مواد غذایی باید از آن پیروی کنند.
 

مواد افزودنی هیچ فایده‌ای ندارد

 «مواد افزودنی و نگهدارنده اصلا هیچ فایده‌ای ندارند» یک کار‌شناس مواد علوم و صنایع غذایی با گفتن این جمله آب پاکی را روی دستمان می‌ریزد. مهتاب خسروشاهی به سلامت آنلاین توضیح می‌دهد: «مواد نگهدارنده طیف وسیعی از مواد افزودنی را شامل می‌شود. از نمک و شکر گرفته تا مواد شیمیایی که همگی برای ماندگاری محصولات استفاده می‌شوند»

در مورد نمک معمولا هشدارهای زیادی داده می‌شود. مثلا اینکه می‌گویند استفاده از نمک در انواع شور‌ها باعث فشار خون می‌شود. پزشکان در مورد فشار خون تعبیر قاتل خاموش را به کار می‌برند. چون بیمار تا زمانی که با علائمی مثل خون دماغ شدن، سردرد یا سرگیجه مواجه نشود از اصل بیماری بی‌خبر است. حتی یکی از علل سکته قلبی هم همین مساله معرفی می‌شود. در مورد مربا‌ها و موادغذایی که از شکر در آن‌ها به وفور استفاده می‌شود هم دیدگاه مشابهی وجود دارد. بالا رفتن قند ناشی از مصرف مواد غذایی حاوی شکر می‌تواند کسانی که به بیماری دیابت نوع یک هم مبتلا نیستند را هم به دیابت نوع ۲ دچار کند. ضمن اینکه مشکلاتی مثل اضافه وزن هم ناشی از مصرف مواد غذایی دارای شکر زیاد است. با مصرف این گونه مواد قند خون به طرز ناگهانی بالا می‌رود و بعد فورا سقوط می‌کند. این تفاوت فاحش یک گرسنگی کاذب ایجاد می‌کند که باعث افزایش وزن خواهد شد. شاید شنیده باشید شیرینی اشتها را زیاد می‌کند.

 خسروشاهی در ادامه توضیح می‌دهد: «اثر استفاده از مواد افزودنی حتی روی ظرف و بسته بندی مواد غذایی هم مشهود است. مثلا قسمت داخلی خیلی از قوطی‌های کنسرو، گاهی حالت زنگ زدگی پیدا می‌کند. استفاده از این مواد نگهدارنده البته فقط محدود به کنسرو‌ها نیست. در سوسیس و کالباس هم از نمک و مواد افزودنی دیگر برای افزایش ماندگاری استفاده می‌شود که برای سلامت بدن مضر هستند. مواد افزودنی دیگر مثل رنگ‌های کیک و شکلات یا اسیدسیتریک مورد استفاده در نوشابه‌ها هم وضعیت مشابهی دارند.»

او در ادامه می‌گوید: «گاهی با استفاده از گازهای سمی مواد غذایی خاصی مثل سوسیس کالباس دودی یا ماهی دودی تولید می‌شود که همگی برای سلامت بدن مضر هستند. این مواد وقتی وارد بدن می‌شوند تحت تاثیر فعل و انفعالاتی رادیکال‌های آزادی تولید می‌کنند که عامل اصلی سرطان است. در کشورهایی که از این نوع مواد استفاده می‌شود آمار سرطان معده بالاست.»(سلامت آنلاین/علی رستگار)

او در ‌‌نهایت دوباره تکرار می‌کند: «هرنوع مواد غذایی که شامل مواد نگهدارنده باشد مهاجم محسوب می‌شود و برای سلامت بدن مفید نیست. هرچند تفاوت‌هایی وجود دارد و مصرف بعضی از آن‌ها توسط نهادهای غذایی و دارویی به میزان مشخصی مجاز اعلام می‌شود»

 

به مواد نگهدارنده مجاز هم اعتماد نکنیم؟

سازمان غذا و دارو معمولا هر سال فهرستی از مواد افزودنی مجاز در کشور اعلام می‌کند. بنابراین تولید کنندگان مواد غذایی هم با فراغ بال سراغ این مواد می‌روند و در تولید محصولات خود از آن‌ها استفاده می‌کنند. با توجه به رویکرد منفی کار‌شناسان مواد غذایی باید به هر نوع مواد افزودنی با دیده شک نگاه کنیم؟

دکتر هدایت حسینی استاد علوم پزشکی دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سوال سلامت آنلاین می‌گوید: «مواد افزودنی که دارای استاندارد ملی هستند به میزان مجاز روزانه مصرف آن‌ها اشکالی ندارد» طبق قانون، تولید کنندگان مواد غذایی مجبورند در صورت استفاده از مواد افزودنی این موضوع را روی بسته بندی محصولات خود درج کنند اما خبری از مقدار استفاده شده نیست. با این حساب مصرف مجاز روزانه را از کجا باید بدانیم؟

مدیر کل نظارت بر فرآورده های خوراکی سازمان غذا و دارو در پاسخ به این ابهام می‌گوید: «در فهرستی که سازمان غذا و دارو از نوع و مقدار مواد افزودنی مجاز منتشر می‌کند همه این محاسبات لحاظ خواهد شد. به عنوان مثال در تولید نوشابه‌های پرتقالی که در آن‌ها از رنگ‌های مجاز استفاده شده محاسبه می‌کنند هر فرد حداکثر چند لیتر می‌تواند در یک روز نوشابه بنوشد و براساس آن مقدار افزودنی‌ها مجاز اعلام می‌شود».