سلامت نیوز: کمی بیشتر از دو هفته تا پایان سال باقی است؛ وزارت بهداشت اما منتظر است تا در همین فاصله کم، دولت، بدهی‌های چند‌هزار میلیاردی‌اش به نظام سلامت را بدهد. به استناد آمارها، بودجه امسال وزارت بهداشت تنها ٣درصد نسبت به سال قبل بالا رفت. دلیل آن هم شرایط اقتصادی خاص دولت بود. حالا همین محدودیت‌های بودجه‌ای، انگشت اتهام را به سمت وزارت بهداشت نشانه گرفته و انتقادات پیرامون طرح تحول نظام سلامت را بالا برده. گروهی بر افزایش بی‌مورد هزینه‌های وزارت بهداشت تأکید دارند و خواستار تحقیق و تفحص از این وزارتخانه شده‌اند و برخی با میان کشیدن ماجرای تجمیع بیمه‌ها اعلام می‌کنند، وزارت بهداشت قصد تصاحب بودجه بیمه‌ها را دارد تا کسری بودجه‌اش را جبران کند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، اینها تنها بخشی از انتقادات به نظام سلامت است؛ انتقاداتی که ایرج حریرچی، قائم مقام وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سخنگوی این وزارتخانه به آنها پاسخ داد و تأکید کرد: «اگر کسی بتواند نیمی از ادعایش را ثابت کند، به او جایزه می‌دهیم.»
در ماه‌های اخیر، هم از سوی وزارت بهداشت و هم از سوی بسیاری از فعالان حوزه سلامت درباره بودجه سال آینده نظام سلامت اعلام نگرانی‌هایی شده؛ این موضوع در کنار کسری بودجه امسال وزارت بهداشت موضوع را جدی‌تر کرده است به‌طوری که گفته می‌شود این وزارتخانه امسال ١٢٠٠میلیارد تومان کسری داشت. اوضاع مالی وزارت بهداشت چگونه است؟
برای آنالیز بودجه بهداشت و درمان باید یک دید ملی وجود داشته باشد؛ بودجه وزارت بهداشت سه جزء اصلی دارد كه یکی از محل بودجه عمومی به دست می‌آید؛ یعنی همان درآمدهای حاصل از مالیات و نفت و گاز و هر چیزی که به‌عنوان درآمد دولتی تلقی می‌شود. بخش دوم بودجه ما ناشی از درآمدهای اختصاصی است؛ درآمد اختصاصی ما آن بودجه‌هایی است که در مقابل ارایه خدمت گرفته می‌شود و عمدتا از بیمه‌ها دریافت می‌کنیم، قسمتی از آن هم در قالب فرانشیز از مردم گرفته می‌شود. بخش سوم درآمد هم مربوط به تملک دارایی است؛ این سه بودجه را باید از هم جدا کرد. زمانی که درباره بودجه ما صحبت و مقایسه می‌شود، باید ببینیم در مقایسه با کدام بودجه در نظر گرفته می‌شود. آن چیزی که مسلم است ما در بودجه ٩٤ نسبت به ٩٣ افزایش قابل توجهی نداشتیم؛ اگر تمام بودجه‌هایی که از درآمد عمومی به دست می‌آید و شامل بودجه‌هایی که برای حقوق پرسنل می‌شود یا بودجه‌های ناشی از هدفمندی یارانه‌ها و یک‌درصد ارزش افزوده در مجموع تنها ٣درصد افزایش داشتیم؛ یعنی ٢٢هزار و ٤٠٠ میلیارد تومان بودجه سال ٩٣، به ٢٣هزار و ١٠٠ میلیارد تومان در سال ٩٤ رسیده است البته سقف درآمد اختصاصی ما در سال ٩٤ به ٩٣، ١٢٠درصد افزایش پیدا کرده که این موضوع به بودجه عمومی دولت ربطی ندارد و پولی است که بیمه‌ها پرداخت می‌کنند و به ازای دریافت خدمت است.
افزایش نیافتن بودجه در سال جاری اختلالی در برنامه‌های نظام سلامت ایجاد نکرد؟ با توجه به این‌که امسال وزارت بهداشت برای دومین سال طرح تحول نظام سلامت را پیش می‌برد.
ببینید در سال ٩٤ ما شرایط دولت را در بخش اقتصادی درک کردیم؛ به هر حال دولت در فروش نفت محدودیت‌هایی داشت؛ به همین خاطر بودجه ما را امسال نسبت به سال قبل، در مقایسه با متوسط بودجه سایر دستگاه‌ها کمتر افزایش داد. این در حالی بود که بودجه در سال ٩٣ به ٩٢ به‌طور قابل توجهی بالا رفته بود؛ با همه اینها امسال که محدودیت بودجه داشتیم، نگذاشتیم این موضوع بر تعهداتی که از سال قبل برای ما ایجاد شده بود، وفادار نمانیم و برای ارایه خدمات در نظام سلامت هیچ چیزی کم نگذاشتیم.
درست است؛ اما گفته می‌شود وزارت بهداشت در ٤ ماه نخست امسال کاهش ٤٠ تا ٥٠درصدی بودجه داشته که اجرای طرح تحول سلامت را با مشکلاتی روبه‌رو کرد.
ما اصلا به این میزان آن هم در ماه‌های اول سال کاهش بودجه‌ای نداشتیم؛ هر چند که دولت در اختصاص اعتبارهایی مانند درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها و یک‌درصد ارزش افزوده تأخیر داشته و هنوز هم بخشی از آن پرداخت نشده است.
اما کمتر از یک ماه به پایان سال باقی مانده؛ این یعنی همان کسری بودجه.
ببینید ماه اسفند برای ما خیلی طولانی است؛ روزهای ٢٨ و ٢٩ همین ماه هم خیلی طولانی‌تر از یک روز می‌گذرد. امیدواریم همان‌طور که دولت در سال‌های گذشته نشان داده، عمده تأخیر در پرداخت‌ها را در همین ماه جبران کند.
با توجه به همین موارد گفته شده، میزان کسری بودجه امسال وزارت بهداشت چقدر می‌شود؟
اعلام میزان کسری بودجه کمک چندانی به مردم نمی‌کند؛ به‌هرحال ما هم مانند سایر دستگاه‌ها دچار کسری‌هایی هستیم فقط این را می‌توانیم به مردم بگوییم که با تدابیری که در نظر گرفته شده، کوچکترین خدشه‌ای به خدمات ما وارد نمی‌شود. امیدواریم قسمت زیادی از این کسری‌ها جبران شود. در روزهای آینده اتفاقات بزرگی رخ می‌دهد.
یعنی در همین دو، سه هفته مانده کسری و معوقات وزارت بهداشت پرداخت می‌شود؟
مطمئنا.
سال ٩٣ به دلیل اجرای طرح تحول نظام سلامت و بودجه‌هایی که به آن تعلق گرفت، یک سال طلایی برای نظام سلامت به شمار رفت؛ حال با شرایطی که به آن اشاره کردید سال ٩٤ را چگونه می‌بینید؟
از نظر ما سال ٩٤ سال طلایی‌تری برای وزارت بهداشت است. ما در سال ٩٣ رشد قابل توجهی در خدمات داشتیم؛ تمام اقداماتی که انجام شد، جدید و جذاب بود. تأمین پزشک متخصص و ترویج زایمان طبیعی و کاهش میزان پرداخت از جیب مردم و ... در سال گذشته شروع شد. ما در پایان سال ٩٣ به شاخص‌هایی رسیدیم اما در سال ٩٤ توانستیم آن شاخص‌ها را بالا ببریم. کیفیت سرویس‌ها به‌طور معناداری نسبت به‌سال قبل، بالاتر بود و توانستیم حفاظت مالی بیشتری داشته باشیم؛ همه اینها در شرایطی بود که بودجه به اندازه کافی نبود. در مجموع در بررسی‌ها، عملکرد ما نسبت به سال ٩٣ بهتر بود؛ با این‌که بسته جدیدی نداشتیم.
ارایه نشدن بسته جدید به‌دلیل مشکلات مالی وزارتخانه بود؟
ما یک اصطلاح فضای مالی داریم؛ زمانی که برای کشوری درآمد حاصل از نفت به یک چهارم کاهش پیدا می‌کند و سرعت رفع تحریم‌ها و نهایی شدن مذاکرات به تأخیر می‌افتد و منافع اقتصادی دوران پسابرجام دیر شروع می‌شود، تمام بخش‌های اقتصادی ازجمله نظام سلامت ناچار است محتاطانه عمل کند.
حالا وضع بودجه سال ٩٥ چگونه است؟ به استناد برخی خبرها گفته می‌شود بودجه سال ٩٥ نسبت به امسال حدود ٦٠درصد افزایش یافته است.
خیر این‌گونه نیست؛ ما در سال ٩٥ از درآمد عمومی رشد بودجه‌ای مثل سایر دستگاه‌های دولتی افزایش ١٠درصدی داشتیم. بودجه ما از درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها ثابت و همان ٤هزار و ٨٠٠میلیارد تومان است و تنها از نظر یک‌درصد ارزش افزوده افزایش داشتیم و اعتبار ما از حدود ٢هزار و ٩٠٠میلیارد تومان به ٤ هزار میلیارد تومان رسیده است. دراین میان بودجه عمرانی ما هم افزایش قابل توجه‌تری پیدا کرده؛ اما به هیچ وجه افزایش درآمدهای اختصاصی ما به ٦٠درصد نمی‌رسد.
افزایش ١٠درصدی بودجه سال آینده نگرانی‌هایی برای ادامه اجرای طرح تحول نظام سلامت ایجاد نمی‌کند؟
در اجرای بسته‌هایی که به‌طور رسمی در قالب طرح تحول نظام سلامت اعلام شده، یک‌سر سوزنی کاسته نمی‌شود؛ همه اینها درحالی است که سال آینده می‌خواهیم بیمارستان‌های جدیدی افتتاح و تخت‌های ویژه‌ای اضافه کنیم. یکی از برنامه‌های ما این است که تعداد قابل توجهی از اورژانس‌ها را بازسازی کنیم و یکسری اورژانس‌های جدید بسازیم؛ حتی قرار است مراکز زایمان طبیعی در سال آینده اضافه شود و تعداد کلینیک‌های ویژه را به ٢٥٠ واحد برسانیم تا بتوانند حجم قابل توجهی از خدمات سرپایی را ارایه دهند.
حالا به اعتقاد شما سال آینده، سال سختی در انتظار نظام سلامت است؟
ما معتقدیم که سال آینده، سال بهتر و پرثمرتری خواهد بود؛ چرا که در دوران پسابرجام گشایش اقتصادی ایجاد می‌شود، تورم و به دنبال آن هزینه‌های خانوار کم می‌شود، همین موضوع سبب می‌شود تا تغذیه مردم ارتقا پیدا کند و آنها بیشتر به سلامت خود توجه کنند؛ بنابراین با توجه به تغییراتی که ایجاد می‌شود، امیدواریم فضای مالی بهتری ایجاد شود و سال آینده، سال بهتری برای نظام سلامت باشد.
در سال ٩٣ مهم‌ترین اتفاقی که در نظام سلامت افتاد،کاهش پرداخت هزینه‌های درمان از جیب مردم بود؛ با توجه به ادامه‌دار بودن این طرح در سال جاری، برنامه وزارت بهداشت برای سال آینده در این زمینه چیست؟ یعنی ممكن است پرداخت‌ها از ٣درصد در روستاها و ٦درصد در شهرها کمتر هم شود؟
ببینید این ٣درصد و ٦درصد پرداخت از جیب مردم در روستاها و شهرها خط قرمز بیمارستان‌های دولتی است؛ در کنار این موضوع ما توانستیم در سال ٩٤ از کل میزان پرداختی از جیب مردم کاهش قابل توجهی داشته باشیم.
این کاهش چند درصد است؟
مرکز آمار در حال رصد کردن عدد نهایی است؛ در حال حاضر مجاز نیستیم که میزان آن را اعلام کنیم.
منظورتان همان عددی است که پیش از اجرای طرح تحول نظام سلامت اعلام می‌شد و تأکید داشت که میزان پرداخت از جیب مردم ٧٠درصد است و بیمه‌ها تنها ٣٠درصد را پرداخت می‌کنند؟
آن موضوعی که قبلا اعلام می‌کردند، ادعای شفاهی بود. ما هیچ وقت ٧٠درصد میزان پرداخت از جیب مردم در حوزه درمان نداشتیم؛ اما حالا بررسی‌ها نشان می‌دهد که پرداختی‌های مردم در کل هزینه‌های سلامت کاهش یافته؛ این کاهش به اندازه‌ای است که قرار است برای آن جشن ملی برگزار کنیم؛ فقط منتظر اعلام عدد نهایی مرکز آمار هستیم.
در اجرای طرح تحول نظام سلامت یکی از برنامه‌هایی که خیلی روی آن مانور داده شد، اعزام پزشکان به مناطق مرزی بود؛ اما آنطور که بررسی‌ها نشان می‌دهد، با این‌که حقوق‌ها ٥ تا ٦ برابر بیشتر از معمول برای این پزشکان در نظر گرفته شد، اما ظاهرا استقبال زیادی از این برنامه نشد و تنها ١٥٠٠ پزشک به این مناطق اعزام شدند؛ چرا این اتفاق افتاد؟
موضوع مناطق مرزی نبوده است؛ در یکی از بسته‌های طرح تحول نظام سلامت، تأمین پزشک در مناطق محروم برای بیمارستان‌های ٦٤ تخت به بالا دیده شد. ما پزشک مورد نیاز را به میزان بیش از ٩٠درصد تأمین کردیم؛ اما ما در تأمین پزشک متخصص در شهرهای منتخب که شامل شهرهای متوسط و بزرگ است و بیمارستان‌های آموزشی دارند، با مشکل مواجه هستیم.
به چه دلیل؟
تداخل سیستم آموزش با سیستم درمان و وجود فرصت‌های شغلی در شهرهای بزرگ یکی از دلایل آن است. در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، پزشکان تمایل کمتری دارند که به شهرهای بزرگ بیایند؛ به همین خاطر برای جذب آنها به شهرهای بزرگ دستمزد بیشتری برایشان در نظر می‌گیرند تا بتوانند هزینه‌هایشان را تأمین کنند. مشکل اصلی ما در تمایل نداشتن پزشکان برای رفتن به مناطق مرزی و محروم، شرایط زندگی در این مناطق است. به هر حال پزشک می‌خواهد دسترسی خوبی داشته باشد؛ آموزش فرزندش مهم است و ... اینها مشکلاتی است که خارج از سیستم بهداشت و درمان قرار دارد و با یک توسعه و آمایش سرزمین مناسب حل می‌شود. ما تا جایی با خواهش و جایی با افزایش دستمزدها و تعهداتی که برای پزشکان ایجاد کرده‌ایم، آنها را به این مناطق برده‌ایم؛ همچنین برای کسانی که نمره قبولی پایین‌تری می‌گیرند، دوره تعهد بیشتری در نظر گرفته‌ایم تا مدت زمان بیشتری در این مناطق خدمت کنند.
پس از اعلام توافق‌های هسته‌ای، امید فراوانی ایجاد شد تا هزینه‌های درمان بیماران صعب‌العلاج و مزمن کاهش یافته و حتی رایگان شود. به اعتقاد شما در دوره پسابرجام چقدر این موضوع می‌تواند محقق شود؟
ما هیچ وقت اعلام نکرده‌ایم که در دوره پسابرجام هزینه درمان بیماران صعب‌العلاج رایگان می‌شود. به‌طورکلی هزینه درمان این افراد در بستری و برخی موارد سرپایی همان پرداخت ٣درصد و ٦درصد از کل هزینه‌هاست؛ در برخی موارد هم درمان رایگان و یا خیلی ناچیز می‌شود مانند بیماران هموفیلی و تالاسمی. مشکلی که ما پیش از توافق‌ها داشتیم، هزینه انتقال مالی بود که ٣ تا ١٥درصد نظام سلامت را دچار مشکل کرده بود. به همین خاطر در دوره پسابرجام نمی‌شود کل هزینه‌ها را رایگان کرد؛ با همه اینها اگر برای وزارت بهداشت تأمین تمام هزینه‌ها فراهم بود، دریغ نمی‌کنیم.
اگر از این موضوعات مربوط به درمان بگذریم، موضوعی که در دوره‌ای به‌شدت از سوی وزارت بهداشت پیگیری می‌شد، ماجرای تجمیع بیمه‌هاست. دقیقا زمانی که بدهی بیمه‌ها به بیمارستان‌ها زیاد شده بود، وزیر بهداشت و معاونانش به‌طور مرتب درباره این موضوع صحبت می‌کردند؛ اما به یکباره تمام این بحث‌ها تمام شد و دیگر هیچ‌کس اظهارنظری نکرد؛ ماجرا از چه قرار بود؟
ببینید ماجرا این‌طور نیست؛ بحث تأخیر در پرداخت مطالبات و تجمیع بیمه‌ها دو موضوع جداگانه هستند؛ آنچه مدنظر وزارت بهداشت بود الزامات قانونی، علمی و اقتصادی برای کاهش هزینه بیمه‌ها بود. موضوع هم به خوبی مطرح شد. وزارت رفاه و بیمه سلامت هم آن را تأیید کردند و اقداماتی برای تجمیع مجازی و وحدت عمل بیمه‌ها انجام شد. موضوعی که وجود دارد این است که تجمیع بیمه‌ها اقدامی فرابخشی است و با اراده مقامات ارشد باید انجام شود.
اما رئیس‌جمهوری دستورش را داده بود.
بله، تأکید رئیس‌جمهوری بر این بود که منابع مالی حاصل از پرداختی‌های مردم در حوزه بهداشت و درمان تنها به همین حوزه اختصاص پیدا کند؛ این دستاورد خوبی بود. در دوره‌های قبل از این مورد تخلف‌های زیادی انجام می‌شد. امیدواریم با کار کارشناسی همه اینها حل شود. همه چیز هم قرار نیست رسانه‌ای شود.
در موضوع تجمیع بیمه‌ها، منتقدان اعلام می‌کردند که وزارت بهداشت با این اقدام می‌خواهد بودجه بیمه‌ها را تصاحب کند تا کسری بودجه‌ای خودش را جبران کند.
ببینید وزارت بهداشت در همه جای دنیا عنوان تولیت را دارد؛ تولیت به معنی سرپرستی درست توأم با رعایت حال افراد تحت پوشش خود است. ما نیازی نمی‌بینیم که سوابق مسئولان وزارت بهداشت، موقعیت شغلی و اقتصادی‌شان را مشخص کنیم؛ چرا که همه اینها واضح است و دوره باقی مانده برای ارایه خدمت هم مشخص است؛ برخی از افرادی که این موضوع را مطرح می‌کنند، مسائل را با معیارهای خودشان می‌سنجند. به هیچ وجه وزارت بهداشت قصد تصاحب بودجه بیمه‌ها را ندارد. به‌هرحال بودجه بیمه‌ها بودجه نظام سلامت است. ما دغدغه این پول را داریم چرا که حق مردم است؛ سر آن هم با کسی معامله و شوخی نداریم.
به نظر شما تا سال آینده بیمه‌ها تجمیع می‌شود؟
ما هم امیدواریم؛ البته فکر می‌کنم ناگزیر این اتفاق باید بیفتد.
همان‌طور که خودتان هم در جریان هستید، پس از اجرای طرح تحول نظام سلامت، انتقادات فراوانی به وزارت بهداشت می‌شود، چندی پیش یکی از نمایندگان مجلس اعلام کرد که وزارت بهداشت تنها طی ٧ ماه اول سال، سه برابر بودجه سال ٩٢، هزینه کرده، به همین خاطر هم با کسری بودجه مواجه شده است. حتی برخی از نمایندگان ماجرای تحقیق و تفحص از وزارت بهداشت را مطرح کردند تا ببینند ١٠درصد درآمدهای هدفمندی یارانه‌ها و یک‌درصد ارزش افزوده، کجا هزینه شده. نظر شما چیست؟
به استحضار این دوستان می‌رسانیم که بودجه‌های ما مشخص است و توسط دستگاه‌های مختلف نظارت می‌شود؛ بودجه‌های هدفمندی همان بودجه ثابت و مشخص سال گذشته یعنی ٤٨٠٠ میلیارد تومان است؛ سال آینده هم همین میزان است. در ٦ ماهه اول سال هم خیلی کمتر از این بودجه به ما اختصاص داده شد و به هیچ وجه هزینه‌های ما دو تا سه برابر بودجه سال ٩٢ نبوده. اگر دوستان بتوانند ٥٠درصد ادعای خودشان را ثابت کنند، ما حاضریم به آنها جایزه دهیم.
پس این ماجرای تحقیق و تفحص چه بود؟
اصلا این موضوع مطرح نشده، شاید در مصاحبه‌های شفاهی این موضوع‌ها مطرح شده باشد؛ اما به هر حال عملی شدن آن نیاز به طی مراحلی دارد؛ باید در مجلس مطرح شود؛ هیأت رئیسه اعلام وصول کند و... اما هیچ‌کدام از این اتفاق‌ها نیفتاده است.
یکی از ایراداتی که به وزارت بهداشت وارد می‌شود، اتفاقاتی است که در یکی، دو سال گذشته در بیمارستان‌ها رخ می‌دهد و بازتاب‌های زیادی هم پیدا می‌کند، ازجمله آنها مرگ مادران باردار، مرگ نوزاد و حوادثی که در اتاق عمل رخ می‌دهد. چه اتفاقی افتاده؟ آیا حوادث زیاد شده یا علت دیگری دارد؟
ببینید آمارهای ما در این زمینه افزایش نیافته است؛ اما در این میان دو عامل روی بالا نشان دادن آمارها تأثیر گذاشته؛ یکی از آنها گسترش فضای مجازی است. اگر چند سال اتفاقی می‌افتاد باید از چندین فیلتر می‌گذشت تا به انتشار برسد؛ اما حالا خبر درست باشد یا نباشد، در قالب چند خط در کوتاه‌ترین زمان منتشر می‌شود؛ این موضوع محاسنی متعددی دارد. عامل دیگر افزایش حساسیت وزارت بهداشت در رسیدگی به تخلفات است. نمونه آن را هم دستور اخیر وزیر بهداشت برای رسیدگی به وضع دو مادری است که در دو بیمارستان دچار مشکل شدند. در ارتباط با این اتفاق‌ها، وزارت بهداشت با هدف جلوگیری از تخلفات و پیشنهاد روش‌هایی برای تکرار نشدن این حوادث وارد عمل شده است. ما کتمان و مخفی کاری نمی‌کنیم.
نظر شما