سلامت نیوز:زنگ خطر به صدا درآمده است، آژیری برای ارومیه. دریاچه‌ای که فریادش مدت‌هاست بلند شده اما شنونده این فریاد انگشت‌شمار بوده است، غافل از اینکه این آژیر خطر تنها برای خشک شدن یک دریاچه نیست، هشداری است جدی چراکه با خشک شدن این دریاچه، ده‌ها نوع جانور زیستگاه‌شان را از دست می‌دهند. هشداری برای توفانی به نام نمک که زندگی هزاران، هزار نفر را تحت الشعاع قرار می‌دهد. هشداری برای نابودی محیط‌زیست و به مخاطره افتادن محل زندگی انسان‌ها.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از  آنا، حدود ۱۲ سال قبل، ۱۲۰ نوع پرنده مهاجر به مهمانی دریاچه ارومیه می‌آمدند، اما مرور زمان این تعداد را کمتر کرد. زمانی حاشیه‌های دومین دریاچه شور جهان صورتی رنگ بود و این رنگ صورتی ارمغان ماهی آرتمیا بود که در آن زندگی می‌کرد. اما با گذشت حدود دو دهه، رنگ حاشیه ارومیه سفید شد و این سفیدی نشانی است از نمک‌ها و از دست رفتن حجم آب. اسماعیل کهرم، عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: زمانی آب ارومیه ۸۰ گرم نمک در یک لیتر آب بود، شوری ایده آل برای ماهی آرتمیا که صورتی رنگ است و سود اقتصادی دارد. اما با خشک شدن آب دریاچه تعداد این ماهی‌ها کم شد، نمی‌توان گفت که این ماهی کاملا منقرض شده است، چون به هر حال چاله‌های آبی پیدا می‌کنند و زندگی‌شان را ادامه می‌دهند و به محض اینکه شوری آب به حد نرمال رسید، بازهم زیاد می‌شوند. زمانی در این دریاچه ۴۰ هزار فلامینگو و ۲۰ هزار پلیکان تخمگذاری می‌کردند.

کاهش 18 متری عمق

اما چه شد که دومین دریاچه شور جهان به این حال و روز افتاد و ۱۸ متر عمق آبی‌اش را از دست داد. ساخت ۳۶ سد روی ۱۱ رودخانه مشروب‌کننده دریاچه، راه ورود آب به این دریاچه را بست. اسماعیل کهرم می‌گوید: زمانی ۵. ۵ میلیارد متر مکعب آب از رودخانه‌ها به دریاچه ارومیه وارد می‌شد، یک میلیارد آب نیز به صورت نزولات بود و نیم میلیارد هم از چشمه‌ها و نهر‌ها که در جمع ۷ میلیارد مترمکعب این دریاچه را تغذیه می‌کردند. دریاچه ارومیه پر آب‌ترین حوزه آبی را داشت، اما بلایی به سرش آوردیم که آب به آن نرسد. خشکسالی نیز از سوی دیگر به این موضوع دامن زد.

راه حل‌های متفاوت و عجیب

راه حل چه می‌تواند باشد؟ آیا برنامه‌هایی که در نظر گرفته شده است کمکی به این موضوع می‌کند؟ عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه می‌گوید: مدت‌هاست که می‌گوییم دریاچه را احیا می‌کنیم، اما با چه راهکاری؟ انتقال آب از دریای مازندران احتیاج به یک نیروگاه عظیم دارد تا آب را در سر بالایی پمپاژ کند. رود ارس نیز نیمی از آن متعلق به آذربایجان است و این کشور گله‌مند است که چرا از آب رودی که برای او نیز هست، برداشت شود. رودخانه زاب، علاوه بر اینکه به عراق می‌ریزد و از نظر مقررات بین الملی برداشت آن درست نیست، تنها ۶۰۰ میلیون لیتر آب دارد و این آب حجم خیلی کمی از دریاچه را پر خواهد کرد. پس هیچ کدام از این راه حل‌ها کمک کننده نیست.

اما یک راه حل وجود دارد که اگر به تحقق بپیوندد، مشکل دریاچه تا چند سال آینده حل خواهد شد. اسماعیل کهرم ادامه می‌دهد: طبق بررسی‌های صورت گرفته قرار شد ۴۰ درصد آب کشاورزی را به دریاچه ارومیه اختصاص دهند به اضافه ۲۵ درصد آب پشت سد‌ها. این طرح مورد استقبال قرار گرفت اما سیستم آبیاری نیاز به هزینه دارد و کسی پاسخگوی پرداخت این هزینه نیست. از طرفی می‌گویند پشت سد‌ها آب قابل توجهی جمع نشده است. اگر آبی نیست پس چرا سد زده‌اید!

افزایش آب، واقعی است یا کذب؟

اما این روز‌ها آب دریاچه ارومیه خبر ساز شده و عکس‌های ماهواره‌ای حکایت از آن دارد که آب با دریاچه آشتی کرده است و زندگی به آنجا بازگشته است. واقعا این تصاویر نوید از روزهای خوب برای دریاچه ارومیه را دارد، یا فصل پر باران آن را به این حال و روز رسانده است و با گذر زمستان، اوضاع و احوال به گذشته برمی‌گردد. عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه در این با می‌گوید: کلا ۵ تا ۶ سانتی متر باران آمده است و سطح دریاچه را پوشانده است. این آب با اولین تابش تبخیر می‌شود و اواخر فروردین ماه وضعیت به قبل برمی گردد.

عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز این صحبت‌ها را تائید می‌کند و می‌گوید: وضعیت فعلی دریاچه، بخش عمده‌اش به خاطر فصل پرآبی است. باران و برف باعث شده تا وضعیت آب این دریاچه رو به بهبودی رود که البته تابستان، به خاطر گرما، بخش عمده آن تبخیر می‌شود. اگر همه چیز خوب پیش رود، احیا تا سال ۱۴۰۳ طول خواهد کشید و وضعیت دریاچه طوری نیست که یک‌شبه بهبود پیدا کند. ۲۵۰ میلیون لیتر آب اضافی از سد و ۱۰۰ میلیون لیتر از منطقه جنوب شرقی وارد دریاچه شده که کمک به بی‌آبی آن می‌کند اما در حد اینکه مشکل دریاچه کاملا از بین برود نیست و این پروسه تا سال ۱۴۰۳ طول می‌کشد. از طرفی بیش از ۱۵۰۰ چاه غیر مجاز در اطراف دریاچه ارومیه حفر شده بود که آن‌ها تخریب و معدوم شدند. بودجه‌ای که برای احیای دریاچه ارومیه در سال آینده در نظر گرفته خواهد شد ۳۴۰۰ میلیارد تومان است و امسال ۱۹۵۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده که تا الان ۸۰ درصد آن پرداخت شده است.

پهنای از دست رفته

دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه می‌دهد: ابتدا پهنه دریاچه ارومیه ۵۳۰۰ کیلومتر بوده است که ۱۰۳۰ کیلومتر آن از جنوب و جنوب شرق، با رسوبات پر شده است و درحال حاضر پهنه این دریاچه ۴۰۳۰ کیلیوم‌تر است. پروسه احیا‌ نیز در این سطح صورت می‌گیرد.

روگذر، عاملی برای خشکسالی؟

یکی دیگر از مواردی که باعث خشکی دریاچه شده است‌، به تعبیر بعضی‌ها روگذر این دریاچه است.اسماعیل کهرم، عضو ستاد احیای دریاچه ارومیه در این باره می‌گوید: رو گذر روی بی آبی و خشکی تاثیر نگذاشته است، بلکه روی کیفیت آب تاثیر گذار بوده است. قبل از ساخت این روگذر، دریاچه ارومیه مثل دریای مازندران گردش داشت.ساخت این روگذر جریان گردشی آب را متوقف کرد. گردش دورانی آب باعث می‌شد تا گرما یا سرما از محلی به محل دیگر منتقل شود.در همین حین این گردش آب مواد غذایی حرکت می‌کردند و آرتمیاها می‌توانستند در هر نقطه از دریاچه از مواد غذایی استفاده کنند. از طرفی آرتمیاها نیز به واسطه این گردش در سراسر دریاچه ارومیه پخش می‌شدند.

عوارض تلخ برای حیات

اما خشک شدن دریاچه ارومیه، به غیر از تهدید جدی حیات وحش و محیط زیست، عوارض خطرناک زیادی را به همراه دارد. خشک شدن این دریاچه و پودر شدن نمک‌هایش خطر جدی برای ساکنان منطقه و حتی سایر استان‌هاست و ممکن است قسمت شمال غربی کشور را به کویری تبدیل کند. اسماعیل کهرم می‌گوید: سنگ نمک‌ها قبلا در آب بودند و همین آب آن‌ها را از عوامل فرسایشی مثل باد، باران، گرما، سرما، آفتاب دور نگه می‌داشت. اما الان خارج از آب هستند و زمانی که در معرض این عوامل فرسایشی قرار می‌گیرند پودر شده و به ریزگرد نمکی تبدیل می‌شوند. آن موقع است که ۱۲ میلیون نفر تحت تاثیر طوفان نمکی قرار می‌گیرند.