سلامت نیوز: سال1394 هم نفسهای آخرش را میكشد و دولت یازدهم میرود كه وارد سومین سال فعالیتش بشود. به سبك هر ساله مطبوعات، نگاهی انداختهایم به برخی از مهمترین اتفاقاتی كه در سال رو به پایان، در حوزه اقتصاد سلامت رخ داده است. بیتردید خبرهای مهم و قابل ذكر در این حوزه بسی بیش از اینها هستند، اما در این گزارش سعی بر آن است كه به مهمترین و تاثیرگذارترین اخباری در حوزه اقتصاد سلامت پرداخته شود كه اولا بازیگر محوری شان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی باشد و ثانیا در سال1395 هم احتمالا همچنان خبرساز باشند. در سالی كه رو به پایان دارد، طرح تحول سلامت در حوزه اقتصاد سلامت هنوز هم خبرسازترین بود بنابراین به نظر میرسد كه همچنان باید هر خبر دیگری را در نسبت با آن سنجید.
طرح تحول سلامت Rouhani Care 22 ماهه شد
به گزارش سلامت نیوز به نقل از رونامه تعادل ،سال1394 و تحولات اقتصاد سلامت در آن را به هر شكلی كه بتوان روایت كرد، نمیتوان یادی هم از طرح تحول سلامت نكرد و شاید هم بهتر باشد بگوییم اخبار اقتصاد سلامت در سال1394 هم مانند سال1393، همچنان زیر سایه طرح تحول سلامتند. طرح تحول سلامت در اردیبهشت ماه1393 كلید خورد و با این حساب، تا پایان اسفندماه 1394، این طرح چیزی در حدود 22ماه عمر كرده است. پیشینه دولتهای نهم و دهم و میراثی كه از عملكرد اقتصادی محمود احمدینژاد بر جای مانده بود، حسن روحانی و تیم اقتصادی او را مجاب كرده بود كه به جای توزیع رانت و پرداخت یارانه، در زیر ساختها سرمایهگذاری كنند. به این ترتیب، طرح تحول سلامت كه رد آن را میشد حتی در تبلیغات انتخاباتی روحانی هم دنبال كرد، پایهگذاری و اجرای شد. طرح تحول سلامت را بسیاری به تأسی از تلاشهای باراك اوباما در ایالات متحده امریكا برای پایهگذاری بیمههای درمانی همگانی (Obama Care)، «روحانی كِر» (Rouhani Care) نامیدند: طرحی شبه سوسیالیستی برای تحت پوشش بیمه درمان قرار دادن تمام جمعیت كشور.
طرحی به كام پزشكان؟
یكی از اصلیترین خطوط انتقاد به طرح تحول سلامت آن بود كه این طرح به كام پزشكان و به ضرر بیمهگران تمام شده است. تعرفههای درمانی در تقریبا تمامی موارد (از جراحیهای سرپایی گرفته تا موارد بستری شدن در بیمارستان ها) افزایش چندین برابری یافته بود و در عین حال، بهدلیل آنكه افزایش موازیی در درآمدهای بیمهگران به وجود نیامده بود و البته جمعیت بیشتری هم تحت پوشش بیمه همگانی سلامت رفته بودند، دخل و خرج بیمهگران به هم خورده بود. در برهوت مالی سال94 كه بسیاری آن را سختترین سال مالی از پس پیروزی انقلاب اسلامی میدانند، دولت هم توانی برای تزریق بودجه به بیمهگران پایه و خود طرح تحول سلامت نداشت. به این ترتیب كار به آنجا كشید كه سیدحسن هاشمی وزیر بهداشت هم در برههیی كه فشارها بر طرح تحول سلامت به بالاترین حد خود رسیده بود و بیم آن میرفت كه طرح با شكست رو به رو شود، به صراحت گفت كه پزشكان اكنون به اصلیترین منتقدان طرح تحول سلامت بدل شدهاند.
با این حال این تنها مخالفان طرح تحول سلامت نبودند كه زبان به انتقاد از آن گشوده بودند، بلكه حتی منتفعان اجرای طرح (پزشكان) هم در مواردی نارضایتیشان را بروز میدادند. گروههایی از میان خود پزشكان معتقد بودند كه خوان گشوده طرح تحول سلامت آنقدر كه به كام بقیه پزشكان بوده است، برای آنها چیزی در بر نداشته. رادیولوژیستها، اصلیترین طیف منتقد اجرای طرح تحول سلامت بودند. آنها در برهههای مختلف سال1394، نسبت به افزایش اندك در تعرفههای درمانی این بخش در قیاس با سایر بخشها اعتراض كردند و هر چند نگاهی به اخبار سالی كه رو به پایان است نشان از آن دارد كه وزارت بهداشت هم سعی بر حل اختلاف از طریق رایزنی داشته است، اتفاق چشمگیری در این بخش رخ نداده است.
گفته میشد تغییر نامتوازن تعرفههای درمانی، عملا به تغییر سلیقه در انتخاب رشتهها و مشاغل بخش پزشكی هم انجامیده است. اگر بپذیریم كه قیمتها میتوانند علامتهایی به بازارها بفرستند و عرضه و تقاضا را صورتبندی كنند و اگر رشتههای گوناگون پزشكی را هم بازارهایی بدانیم كه به قیمتگذاریها پاسخ نشان میدهند، به آسانی میتوانیم نتیجه بگیریم كه تغییر تعرفههای پزشكی هم میتوانند سنتهای قدیمی را زیر و زبر كنند.
این همان اتفاقی بود كه تعرفهگذاری برآمده از طرح تحول سلامت با خود به ارمغان آورد: برخی رشتههای پزشكی در سال دوم اجرای طرح تحول سلامت، با اقبال بیشتری از سوی دانشجویان ورودی به دانشكدههای پزشكی و فارغالتحصیلان آماده برای ورود به بازار كار روبهرو میشدند و برخی دیگر بهدلیل هزینههای بالای تاسیس مطب و در عین حال پایین بودن تعرفههایشان، چندان جذاب نمینمودند. گفتوگوهای پراكنده با پزشكان مختلف در سال1394، مثالهایی از این مدعی در بر داشت: رشتههایی مانند رادیولوژی كه هزینه اولیه تاسیس مطب در آنها، بیش از یك میلیارد تومان است، خواهان زیادی ندارند و رشتههای دیگری مانند اورولوژی هم بهدلیل تعرفههای نسبتا پایینی كه برایشان درنظر گرفته شده، آینده روشنی را برای انتخابكنندگانشان ترسیم نمیكنند.
كشاكش بیمهای بیمارستانها و بیمهگران
یكی از اصلیترین مشغلههای وزارت بهداشت و یكی از خبرسازترین اتفاقات حوزه اقتصاد سلامت در سالی كه رو به پایان دارد، اختلافات بیمهیی این وزارتخانه با بیمهگران درمان و در راس آنها سازمان تامین اجتماعی است. در سال1394، وزارت بهداشت به نمایندگی از بیمارستانهای طرف قرارداد سازمان تامین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت، كه متولیان اصلی بیمههای پایه درمانی هستند، به دنبال وادار كردن این بیمهگران به پرداخت بدهی حدود 6هزار میلیارد تومانیشان به بیمارستانها بود. فشار اجرای طرح تحول سلامت و افزایش چند میلیون نفری افراد تحت پوشش بیمههای درمانی، خصوصا سازمان تامیناجتماعی را در وضعیتی قرار داده بود كه نه تنها نمیتوانست طلب 8ماه عقب افتادهاش را با بیمارستانها تسویه كند كه در پرداخت حقوق ماهانه پرسنلش هم دچار مشكل شده بود. پیشتر، محسن ایزدخواه، از مدیران پیشین سازمان تامیناجتماعی و عضو هیات علمی موسسه دین و اقتصاد در گفتوگویی كه با «تعادل» داشت، از ناهمخوانی عظیم منابع و مخارج در سازمان تامیناجتماعی خبر داده بوده و حتی هشدار داده بود كه فشارهای بیشتر به این سازمان برای تزریق منابعش به طرح تحول سلامت، میتواند ابعاد امنیتی هم پیدا كند، چراكه سازمان تامین اجتماعی، عملا در پرداخت ماهانه حقوق به پرسنل خود و مستمریبگیرانش در سراسر كشور هم دچار مشكل است.
این درحالی است كه همزمان با اوجگیری كشاكش بیمهیی بیمارستانها و بیمهگران، وزیر بهداشت خواستار آن شده بود كه وظایف درمانی و بیمهیی سازمان تامین اجتماعی مجددا به وزارتخانه متبوع او ملحق شود. این خواسته سیدحسن هاشمی را هر چند میتوان پذیرفتنی دانست، باید در بطن روند تاریخی روابط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و سازمان تامیناجتماعی به بررسی نشست: كسانی معتقدند مجری و ناظر نباید یكی باشند و برمبنای همین استدلال، سازمان تامیناجتماعی را مجری درمان در كشور میخواهند و وزارت بهداشت را ناظر. حدود دو دهه است كه سازمان تامیناجتماعی بخشی از مسوولیتهای ناظر و البته عمدتا عمرانی را به درمان را از وزارت بهداشت به عاریت گرفته و در این مدت، این سازمان عمدتا در بیمارستانسازی و تجهیز تختهای بیمارستانی فعال بوده است. با این همه، هر چند میتوان طرفدار تز جدایی میان ناظر و مجری بود، میتوان آن را در همه حوزهها قابل كاربست ندانست.
به دیگر سخن، شاید بد نباشد وزارت بهداشتی كه اكنون بزرگترین طرح درمانی تاریخ ایران را اجرا كرده است، همزمان متولی بخشهای مالی و اقتصادی درمان هم باشد. ازسوی دیگر، میتوان از وزارت بهداشت پرسید كه چرا بر در اختیار گرفتن مسوولیتهای سازمان تامیناجتماعی در شرایط فعلی این سازمان تا این اندازه تاكید دارد؟
آقای وزیر در قاره سبز
از دیگر اتفاقات خوشایند برای اقتصاد سلامت در سال1394، میتوان به حضور وزیر بهداشت در هیات همراه رییسجمهور در سفر با اروپا اشاره كرد. نخستین دور سفرهای اروپایی حسن روحانی، رهآوردی به ارزش حدود 51میلیارد دلار با خود داشت و بخش قابلقبولی از این حجم عظیم مبادلات، در حوزه سلامت و درمان رقم خورد. ایتالیاییها قرار است در ایران بیمارستان بسازند و افزون بر آن، ناوگان آمبولانسهای هوایی ایران را تجهیز كنند. نكته جالبتر شاید آن هنگام رخ بنماید كه به تركیب وزرای همراه رییسجمهور در دید و بازدید با هیاتهای دیپلماتیك نظری افكنده شود. در این دید و بازدیدها، كه تا لحظه نگارش این گزارش، بسیار پر تعداد هم بودهاند، عمدتا افزون بر وزرای خارجه، صنعت، اقتصاد، نفت و نیرو، وزیر بهداشت را هم میتوان دید و این اتفاقی نیست كه چندان مسبوق به سابقه باشد. پیامی كه از این چینش وزرا مخابره میشود، بیش از هر چیز میتواند رویكرد وزارت بهداشت به جذب سرمایههای خارجی و مدیریت اقتصادمحور این وزارتخانه را نشان دهد، كما اینكه وزیر بهداشت هم در سخنانی، ترس از ورود سرمایههای خارجی به كشور را بدون مبنا دانسته بود. از سوی دیگر، حضور وزیر بهداشت ایران در رویدادهای دیپلماتیكی كه بهدلیل شرایط خاص كشور در دوران پسا تحریم، عمدتا هم صبغهیی اقتصادی داشتهاند، نشان از تغییر رویكردی بنیادین به قضایا دارد: اقتصاد میتواند كلید قفل معضلات سلامت در كشور را هم بگشاید.
نهضت بیمارستانسازی
بسط رویكرد اقتصادی به حوزه درمان در كشور، دستكم یك فایده بزرگ دیگر هم داشته و آن حضور خارجیها برای ساخت بیمارستان در كشور است. افزون بر توافقاتی كه میان ایران و ایتالیا برای ساخت بیمارستانهای بزرگ در شهرهای مختلف كشور صورت گرفته است، كشورهای دیگری هم به كاروان بیمارستانسازی در ایران پیوستهاند. ژاپنیها و كرهییها، هر دو اعلام كردهاند كه به ساخت بیمارستان در ایران علاقهمندند و در مواردی، حتی تفاهمنامههای اولیهیی هم نوشته شده است. افزون بر این گفته میشود یكی از اصلیترین محورهای سفر نخستوزیر ژاپن و رییسجمهور كرهجنوبی كه هر دو قرار است در بهار1395 رنگ عمل به خود ببینند، مذاكره برای ساخت بیمارستانهای زنجیرهیی در ایران است. اما این تنها خارجیها نیستند كه تمایل دارند در ایران بیمارستان بسازند. اخبار جسته و گریخته در طول سال1394 نشان میدهند كه نهادهای مختلفی در داخل كشور نیز قصد دارند سرمایههای راكد ماندهشان را وارد بخش درمان كنند. از قرارگاه خاتمالانبیاء تا شركت نفت و برخی بانكهای خصوصی، همه اعلام كردهاند كه پروژههایی برای ساخت بیمارستان در شهرهای مختلف كشور در دست دارند. وزارت بهداشت در موضعگیریهای گوناگون اعلام كرده است كه ایران برای رسیدن به استانداردهای جهانی، باید دستكم 80 تا 100هزار تخت بیمارستانی جدید در بخش دولتی ایجاد كند. این آرمان اما با توان و سرمایهگذاری معهود دولتی كه اضافه كردن چیزی بیش از 2000تخت جدید بیمارستانی در هر سال نبود، چیزی حدود 40 تا 50سال به طول میانجامید. رویكرد تازه وزارت بهداشت كه شاید بد نباشد آن را نهضت بیمارستانسازی بنامیم، عملا به معنی بازی دادن بخش خصوصی و چراغ سبز این وزارتخانه به سرمایههای داخلی و خارجی برای ساخت بیمارستانهای تازه و تختهای بیمارستانی تازه است و این خود جدا از تغییر نگرش و چرخش به سمت اقتصاد در سطوح بالای مدیریتی در این وزارتخانه نیست. در واقع شاید بتوان گفت بهدلیل تلاشی كه وزارت بهداشت برای واقعی كردن قیمتها و اصلاحات تعرفهیی در بخش درمان انجام داده است، بخش خصوصی و سرمایهگذاران خارجی هم ترغیب شدهاند سرمایههایشان را به سمت درمان سوق دهند.
سال1394 هم نفسهای آخرش را میكشد و دولت یازدهم میرود كه وارد سومین سال فعالیتش بشود. به سبك هر ساله مطبوعات، نگاهی انداختهایم به برخی از مهمترین اتفاقاتی كه در سال رو به پایان، در حوزه اقتصاد سلامت رخ داده است. بیتردید خبرهای مهم و قابل ذكر در این حوزه بسی بیش از اینها هستند، اما در این گزارش سعی بر آن است كه به مهمترین و تاثیرگذارترین اخباری در حوزه اقتصاد سلامت پرداخته شود كه اولا بازیگر محوری شان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی باشد و ثانیا در سال1395 هم احتمالا همچنان خبرساز باشند. در سالی كه رو به پایان دارد، طرح تحول سلامت در حوزه اقتصاد سلامت هنوز هم خبرسازترین بود بنابراین به نظر میرسد كه همچنان باید هر خبر دیگری را در نسبت با آن سنجید.
نظر شما