سلامت نیوز: با اجرا نشدن نظام ارجاع و برنامه پزشك خانواده وقتی مردم دچار بیماری میشوند برای مراجعه به پزشك مرتبط با بیماریشان دچار سردرگمی میشوند. در این میان برخی به پزشكان فامیل و آشنا مراجعه میكنند و از آنها مشاوره میگیرند، برخی دیگر هم به دنبال تجربههای مشابه در میان اطرافیان میگردند و از دوست و آشنا سراغ پزشك خوب میگیرند. یكی از مهمترین این راهكارها مراجعه به اینترنت و جستوجوی بیماری در یكی از موتورهای جستوجوگر است. در این میان بیمار با فهرست بلند بالایی از سایتهای پزشكان مرتبط با بیماری خود مواجه میشود؛ سایتهایی كه هر چند ممكن است توضیحاتی درباره بیماری به فرد ارائه بدهد اما اغلب به گونهای طراحی میشوند كه بیمار را به مطب پزشك صاحب سایت بكشانند. این موضوعی است كه در پرسشنامههای مطب بسیاری از پزشكان هم دیده میشود؛ وقتی بیماران در قسمت «چه کسی معرف شماست؟» مینویسند: فضای مجازی!
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه جوان در ادامه گزارش خود می نویسد: پزشك خانواده و برقراری نظام ارجاع و سطحبندی خدمات بهداشتی و درمانی یكی از مترقیترین نظامهایی است كه در بسیاری از كشورهای دنیا موجب مدیریت منابع در نظام سلامت شده و مردم را با مراجعه به یك پزشك خانواده معتمد از افتادن در دام خدمات پاراكلینیكی و آزمایشگاهی غیرضروری توصیه شده در مطب پزشكان متخصص رها كرده است.
در ایران اگرچه پزشك خانواده به عنوان یك طرح و برنامه مطرح و به صورت آزمایشی در دو استان فارس و مازندران اجرایی شد اما این برنامه در سطح آزمایشی باقی ماند و هرگز لباس رسمی به تن نكرد. در عوض طرح تحول سلامت به جای پزشك خانواده نشست. با اجرایی نشدن طرح پزشك خانواده كافی است تا هر یك از ما به یك بیماری مبتلا شویم. با بروز یك سردرد ساده نمیدانیم باید به پزشك مغز و اعصاب مراجعه كنیم یا سردردمان به علت بالا رفتن فشار خون یا استرس است. همین مسئله هم موجب میشود از اطرافیان خود در این باره مشاوره بگیریم یا به سراغ فضای مجازی و موتورهای جستوجوگر اینترنت برویم. در فضای مجازی هم درست مانند فضای واقعی كم نیستند پزشكانی كه برای خودشان سایت راه انداختهاند و درباره بیماریها توضیحاتی را ارائه میدهند. درست در همین بخش توضیحات است كه شما با احتمالات مختلفی درباره دردهایتان مواجه میشوید؛از سرطان تا سكته قلبی. دیدن همین عارضهها كافی است تا شما را به مطب پزشكی كه وارد سایتش شدهاید، بكشاند. در اینجاست كه یك دوگانه شكل میگیرد؛ بیمار با سواد كم یا غیرتخصصی و پزشك با سواد تخصصی. در این میان پزشك فرصت ویژهای پیدا میكند تا بیماریای را كه ممكن است به درمانی ساده نیاز داشته باشد پیچیده كند و بیمار را به سمت و سوی خدمات پاراكلینیكی پیش ببرد. پایان این ماجرا هم تعداد زیادی عكس و آزمایش و سیتیاسكن است كه هیچ دردی از بیمار دوا نمیكند و اغلب اوقات به تشخیص پزشك هم منتهی نمیشود. این موضوع به حدی جدی است كه اسماعیل اكبری، رئیس مركز تحقیقات سرطان ایران در این باره میگوید:گاهی 95 درصد تجویزهای داروهایی، آزمایشها و تصویربرداریها كمكی به مریض نمیكند.
خدمات غیر ضروری پاراكلینیكی در غیاب نظام ارجاع
هرچند اكثر پزشكان كشورمان افرادی زحمتكش هستند كه با دستمزد كم كار تعداد زیادی از بیماران را راه میاندازند اما درصد كمی از پزشكان، مرجع درصد بالایی از مراجعان و بیماران شدهاند. این مسئله از یكسو موجب شده حجم بالای مراجعه به این پزشكان منجر به معطلی بیمار و طولانی شدن روند مراجعه شود و از سوی دیگر نیز پزشكان متخصص و فوقتخصصی كه مرجع مراجعه بیماران شدهاند این فرصت را ایجاد میكنند تا شاهد شكلگیری برخی رفتارها مانند زیرمیزی یا تجویز بیهوده خدماتی نظیر امآرای باشیم. این در حالی است كه بنا به اذعان كاظم عباسیون، نایب رئیس انجمن جراحان ایران، در شهر پاریس برای انجام یك امآرآی، بیمار ابتدا به پزشك معتمد بیمه معرفی میشود و بعد در صورت تأیید، این كار صورت میگیرد. در مجموع بیش از یك ماه زمان میبرد تا یك امآرآی انجام شود اما در كشور ما گاهی بیماری با سابقه یك سال كمردرد پنج بار امآرآی انجام داده است.
به گفته این متخصص گاهی چند پزشك دستگاه ام آرآی یا دستگاههای درآمدزای مشابه را وارد میكنند و با تجویز غیرضروری برای بیماران از این دستگاهها سود میبرند. عباسیون تصریح میكند: طی پروسههای زمانی مشخص باید نتایج آزمایشها و خدمات پاراكلینیكی بررسی و مشخص شود چه تعداد از این تجویزها لازم بوده است و در صورت نابجا بودن با پزشكان برخورد شود. وقتی چنین اتفاقی نمیافتد، بدیهی است كه فضا برای تخلف باز میشود. رئیس مركز تحقیقات سرطان دانشگاه شهید بهشتی هم از تعداد زیاد امآرآی برای بیماریهایی كه به هیچ عنوان نیاز نیست، گلایه دارد. به گفته وی تجویز اینگونه عكسبرداریها و امآرآی به سرمایه مردم و كشور آسیب میرساند و باید مردم از پزشكانشان بپرسند كه این همه آزمایشهایی كه برای آنها تجویز میشود چه فایدهای برایشان دارد زیرا 80 درصد آزمایشها در بیمارستانها و بخشهای بستری مورد توجه قرار نمیگیرد و حرمت این آزمایشات لحاظ نمیشود.
اكبری با تأكید بر اینکه سازمانهای بیمهگر باید درباره تجویز عكسبرداریهای پزشكی به وظایف نظارتی خود عمل كنند، میافزاید: بنده خودم وقتی در مطب بیماران را با انبوهی از آزمایشها و عكسهای پزشكی میبینم خجالت میكشم زیرا 95 درصد این آزمایشات به بیمار كمك نمیكند و بیشتر گرفتارش میكند و انجام این تعداد بالای امآرآی در ایران به دلیل عدم كار علمی است زیرا ما راهنمای ملی سلامت نداریم.
بودجهای كه صرف پزشك خانواده نشد
چرا برنامه پزشك خانواده و نظم سطحبندی خدمات بهداشتی درمانی اجرا نشد؟ این سؤالی است كه معاون بهداشتی وزیر بهداشت فقدان بودجه را دلیل آن میداند. این در حالی است كه طرح تحول سلامت به خصوص در گام سوم بودجه كلانی را به خود اختصاص داد؛ بودجهای كه شاید اگر به برنامه پزشك خانواده اختصاص مییافت میتوانست مردم را از سرگردانی در هنگام بیماری نجات دهد.
نظر شما