سلامت نیوز: سهم آزمایشگاه‌ها از منابع درمانی ٢/٢ درصد است کارشناسان علوم آزمایشگاهی به خاطر مشکلات اقتصادی مهاجرت می‌کنند.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه شهروند نوشت: بیش از ٢سال از آغاز طرح تحول نظام سلامت می‌گذرد اما همچنان مشکلات و کمبودهای بخش‌هایی از نظام سلامت کشور به قوت خود باقی است. یکی از این بخش‌ها، آزمایشگاه‌های طبی است. بخشی از نظام سلامت که یکی از ارکان مهم ارتقا کیفیت خدمات درمانی است. اما علیرغم نقش مهم آزمایشگاه‌های طبی در چرخه تشخیص و درمان بیماریها، این مراکز و پرسنلشان مشکلات زیادی دارند. همان‌ها که کارشان به دلیل آزمایش بر روی خون‌های آلوده، ویروس‌های کشنده، ادرار و مدفوع، میکروب، قارچ، انگل، مواد شیمیایی و پرتوهای مختلف ماهیت سخت و زیان آور دارد، ولی تا امروز از حقوق و مزایای کارهای سخت و زیان آور محروم بوده اند.
آنها ساعت‌ها با میکروب‌ها و ویروس‌های خطرناک سر و کار دارند و یک لحظه غفلت کافی است تا به بیماری ناعلاجی دچار شوند. هر ساله تعدادی از آنها به بیماری‌های مختلف و خطرناکی چون سل و هپاتیت مبتلا می‌شوند و حتی برخی از آنها جانشان را از دست می‌دهند، درحالی‌که هیچ حمایتی از آن نمی‌شود.اما مشکلات متخصصان آزمایشگاهای طبی به همین جا ختم نمی‌شود، دستمزد پایین، نامشخص بودن آینده تحصیلی و کارکردن درشرایط نابرابر بخش دیگری از مشکلات آن‌هاست. مشکلاتی که درچند‌سال اخیر بیشتر هم شده است. مصائب اقتصادی آزمایشگاه‌ها باعث شده تا سهامداران این مراکز برای جبران هزینه‌ها و جلوگیری از ورشکستگی، حقوق و مزایای متخصصان آزمایشگاهی را کاهش دهند. همین امر موجب شده تا بسیاری از متخصصان آزمایشگاه‌های طبی درپی شرایط بهتر شغلی و تحصیلی رهسپار کشورهای دیگر شوند و برای همیشه به خارج از کشور مهاجرت کنند.
تکنسینی که دردسر ساز شد
با این وجود اما بهره‌مندی ازحقوق و مزایای مشاغل سخت و زیان آور نخستین و مهم‌ترین خواسته متخصصان آزمایشگاهای طبی است. موضوعی که به گفته محمدحسن هاشمی عضو هیأت‌مدیره انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی علیرغم مصوبه قانونی ٢٠ساله، همچنان به درستی اجرا نمی‌شود. او درتوضیح بیشتر می‌گوید: «آن مصوبه که در زمان مرحوم حسن حبیبی معاون اول وقت ریاست‌جمهوری کشور تصویب شد، از همان روز اول هم ایراداتی داشت، براساس آن مصوبه، سختی کار فقط به تکنسین‌های آزمایشگاهی تعلق می‌گیرد. اما تا امروز جامعه آزمایشگاهیان کشور یعنی کاردان‌ها، کارشناس‌ها و کارشناسان ارشد که عمده فشار و بار کار آزمایشگاه بر دوش آنان است از این حق محروم هستند، در این مصوبه عنوان تکنسین مطرح شده است و براساس برداشت کارگزینی‌ها، تکنسین تعریف مشخص دارد که کاردانان، کارشناسان و کارشناسان ارشد علوم آزمایشگاه را شامل نمی‌شود. درحالی‌که ما دیگر تکنسین آزمایشگاه نداریم.»
به گفته هاشمی تعریفی که کارگزینی‌ها از تکنسین دارند، افرادی هستند که یک دوره ٦ ماهه تا یک‌ساله را برای کار در آزمایشگاه‌ها آموزش دیده‌اند: «آن مصوبه برای این شغل تعریف شده است. یعنی هرکسی که شغلش انجام دادن آزمایش در آزمایشگاه‌های طبی است، شغلی پرمخاطره، خطرناک و زیان‌آور دارد. اما متاسفانه کارگزینی‌ها این مصوبه را فقط برای دیپلمه‌ها می‌دانند. یعنی فقط در صورتی که افراد دیپلم داشته باشد و در آزمایشگاه‌های طبی کار کنند، حق سختی کار دریافت می‌کنند و کاردانان، کارشناسان و کارشناسان ارشد که همان کار را در سطح بالاتر انجام می‌دهند از این حق محروم هستند.»
سختی کار آزمایشگاهیان در سازمان مدیریت و برنامه ریزی
عضو هیأت‌مدیره انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی با بیان این‌که در چند سال گذشته تعدادی از پرسنل آزمایشگاهی به دلیل کار با نمونه‌های آلوده دچار بیماری‌های سختی شده‌اند، می‌گوید: «کاردان‌ها، کارشناسان و کارشناسان ارشد آزمایشگاه‌های طبی با نمونه‌های آلوده، میکروب، انگل، قارچ و پرتوهای زیان آوری سرو کار دارند، ولی به دلیل وجود یک کلمه «تکنسین» در مصوبه هیأت دولت از تمام حقوق خود محروم هستند. در چند سال اخیر ٢٠ نفر از همکاران ما به هپاتیت و سل مبتلا شده‌اند که متاسفانه دو تن از این عزیزان در شیراز و شهرکرد جان خود را از دست داده اند. البته در کشور ما آمار دقیقی دراین خصوص وجود ندارد ولی این موارد در بسیاری از استان‌ها کشور مشاهده میشود. به همین دلیل هم ما با سامانه تحت را به آدرس www.IACLD_RED.IRراه‌اندازی کردیم که تاکنون ٥ هزارنفر از فعالان و شاغلین آزمایشگاه‌ها در آن ثبت‌نام کردند، از طریق این سامانه میتوان، آمار دقیقی از میزان ابتلای پرسنل آزمایشگاهی به بیماری‌های مختلف را استخراج کرد.» او به تلاش‌های صورت گرفته برای تعلق گرفتن حق سختی کار به کارکنان آزمایشگاه‌های طبی هم اشاره می‌کند: «خوشبختانه با تلاش‌ها و رایزنی‌هایی که انجمن دکترای علوم آزمایشگاهی دراین زمینه انجام داد، وزارت بهداشت متقاعد شد که تمامی افراد شاغل در محیط آزمایشگاه‌های طبی باید مشمول حق سختی کار شوند. الان هم در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور مراحل پایانی خود را طی می‌کند، البته مشکلات مالی و تأمین منابع روند اجرایی را با کندی مواجه کرده و لی درمجموع میتوان گفت که درصورت تأمین اعتبار حق سختی کار به آزمایشگاهیان تعلق می‌گیرد.»
پایین بودن سهم آزمایشگاه‌های طبی از سرانه درمان علیرغم سهم ٧٠درصدی این بخش در تشخیص بیماری، بخش دیگری از صحبت‌های‌هاشمی است: «با وجود نقش پررنگ علوم آزمایشگاهی در تشخیص و درمان بیماریها این بخش، فقط ٢/٢درصد از اعتبارات درمان به این بخش اختصاص یافته ما انتظار داریم این سهم با حداقل به ٩درصد افزایش یابد.»
افزایش ٦٩درصدی هزینه‌های آزمایشگاهی
اما مشکلات اقتصادی آزمایشگاه‌های طبی فشار بیشتری را بر پرسنل و متخصصان علوم آزمایشگاهی کشور تحمیل کرده است. کارشناسان و متخصصان علوم آزمایشگاهی کشور معتقدند که درچند‌سال گذشته در تعیین تعرفه‌های خدمات درمانی به این رشته ظلم شده است. محمد صاحب‌الزمانی عضو شورایعالی نظام پزشکی یکی از همین افراد است. او معتقد است بی‌عدالتی در تعیین تعرفه‌های درمانی دامن علوم آزمایشگاهی را هم گرفته است. هرچند تعرفه‌های درمانی خدمات بستری و جراحان هم با واقعیت فاصله زیادی دارد، ولی درحق گروه‌هایی مانند علوم آزمایشگاهی بیشتر اجحاف شده است. او در توضیح بیشتر به «شهروند» می‌گوید: «هنوز تعرفه‌های گروه پزشکی واقعی نیست، ولی ظلمی که به علوم آزمایشگاهی شده است مضاعف است. وزارت بهداشت انجمن‌ها را مامور به نوشتن تعرفه‌ها کرد، ما هم بعد از دستور وزیر بهداشت سعی کردیم با نهایت دقت برآوردی از افزایش هزینه داشته باشیم. آمار به دست آمده به‌طور میانگین نشان از افزایش ٦٩درصدی تست‌های آزمایشگاهی داشت، همچنین ١٠٠ تست پرکاربرد هم افزایش ٤٩درصدی در سال‌جاری داشته، ما همه این موارد را برای وزارت بهداشت ارسال کردیم، اما متاسفانه افزایش ١٠درصدی تعرفه باردیگر نشان داد که تعرفه‌گذاری درکشور ما مشکلات زیادی دارد و به این راحتی‌ها نمی‌توان این مشکل قدیمی را حل کرد.»
به گفته محمد صاحب‌الزمانی یکی از مشکلات آزمایشگاه‌ها فاصله زیاد هزینه‌ها با تعرفه‌های موجود است. مشکلی که بار اصلی آن را پرسنل آزمایشگاهی کشور به دوش می‌کشد. وی همچنین گفت: «کارگروه‌های تخصصی درهمه جای دنیا ارزش نسبی خدمات و ضرایب را به صورت دقیق و علمی تعیین می‌کند، متاسفانه این رویه در کشور ما وجود ندارد، البته وزیر بهداشت از ما نظر خواست ولی بحث برسر اجرای نظرات انجمن‌هاست، ما حتی د‌سال گذشته ٣هزار تومان هم از ارزش نسبی خدماتمان کاسته شد و به ١٧هزار رسید.»
فراهم نبودن شرایط ادامه تحصیل و مهاجرت کارشناسان علوم آزمایشگاهی
نامشخص بودن آینده تحصیلی و ارتقا شغلی یکی دیگر از مشکلات کارشناسان و متخصصان آزمایشگاه‌های طبی است. از چند سال پیش، پذیرش در مقطع دکترای علوم آزمایشگاهی در کشور متوقف شده است. رشته‌ای که به ابتکار شورایعالی انقلاب فرهنگی، در اوایل دهه ٦٠ به منظور گسترش علوم آزمایشگاهی در کشور راه‌اندازی شد. این رشته هرچند عمر کوتاهی داشت ولی در همان زمان کوتاه موفق شد،هزار و ٥٠٠ نفر دکترای حرفه‌ای علوم آزمایشگاهی را برای نظام سلامت کشور تربیت کند. افرادی که بیشتر آنها درحال حاضر مسئول فنی آزمایشگاه‌های طبی هستند. آنها برای بهبود شرایط این حرفه خواسته‌هایی دارند. درخواست‌هایی که برخی از آنها علی رغم حمایت و تأیید هیأت دولت و وزارت بهداشت تاکنون به نتیجه نرسیده است. حبیب الله فاضلیان رئیس هیأت‌مدیره جامعه آزمایشگاهیان کشور دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «هرچند رشته دکترای علوم آزمایشگاهی یکی از ابداعات شورایعالی انقلاب فرهنگی بود، ولی بسیاری از نیازهای کشور درخصوص توسعه کمی و کیفی علوم آزمایشگاهی را برطرف کند. اما از سال ٧٢ این رشته تعلیق شد. درحال حاضر هم تقریبا همه به این نتیجه رسیده‌اند تا دکترای علوم آزمایشگاهی مجددا احیا شود ولی برخی تنگ نظری‌های صنفی از طرف برخی گروه‌های تصمیم ساز، باعث شده تا این موضوع در وزارت بهداشت مسکوت بماند. مهیا نبودن شرایط ادامه تحصیل برای کاردان‌ها و کارشناسان علوم آزمایشگاهی باعث شده تا آنها عملا امیدی به ارتقای شغلی خود نداشته باشند و با دلسردی به کارشان ادامه دهند.» او ادامه می‌دهد: «کارهای آزمایشگاهی بسیار گسترده شده است و به همین دلیل نمی‌توان مانند گذشته آزمایش‌های طبی را فقط به گروه خاصی واگذار کرد. درحال حاضر در کشورهای پیش رو در حوزه پزشکی و درمان، آزمایشگاه‌ها به صورت گروهی اداره میشود و ما هم باید به این سمت حرکت کنیم. این‌که آزمایشگاه‌های طبی فقط در انحصار گروه خاصی قرار داشته باشد، از نظر علمی دیگر پذیرفته نیست. حتی وزیر بهداشت هم در اواخر فروردین‌ماه در جمع آزمایشگاهیان بر لزوم فراهم کردن شرایط ادامه تحصیل برای فارغ‌التحصیلان این رشته تأکید کرد.»
به گفته رئیس هیأت‌مدیره جامعه آزمایشگاهیان بالینی کشور مشکلات صنفی جامعه آزمایشگاهیان به عاملی برای مهاجرت فارغ‌التحصیلان علوم آزمایشگاهی به خارج از کشور تبدیل شده است: «پیشتر گفته می‌شد که در سایر رشته‌های پیراپزشکی مشکلات صنفی و نبود شرایط لازم برای فعالیت در کشور باعث شده تا این افراد به کشورهای دیگر مهاجرت کنند. اما اکنون این ماجرا دامن کارشناسان علوم آزمایشگاهی را هم گرفته است. سال گذشته فقط از استان‌های غربی بیش از ٣٠ نفر از کارشناسان علوم آزمایشگاهی به سلیمانیه عراق رفتند.»
رئیس هیأت‌مدیره جامعه آزمایشگاهیان بالینی کشور بکارگیری افراد غیرکارشناس در این رشته را یکی دیگر از مشکلات جامعه آزمایشگاهیان عنوان می‌کند: «در آزمایشگاه‌های دولتی و خصوصی فارغ‌التحصیلان رشته‌های دیگری غیر از علوم آزمایشگاه نباید به کار گرفته شوند، چرا که کسی که تحصیلات آکادمیک در رشته علوم آزمایشگاه ندارد نمی‌تواند در اموری که با جان مردم سر و کار دارد دخالت کند. متاسفانه اکنون در آزمایشگاه خصوصی ظاهر کار را به افراد با تحصیلات غیرمرتبط آموزش می‌دهند و از آنان به جای پرسنل آزمایشگاه استفاده می‌کنند.»
او با بیان این‌که در حق جامعه آزمایشگاهیان بالینی کشور ظلم شده است، اضافه می‌کند: «بچه‌های آزمایشگاهی در درمان بیماریها دیده نمی‌شوند. این افراد ٢٠سال است که به دلیل وجود یک کلمه «تکنسین» در مصوبه هیأت دولت از تمام حقوق خود محروم هستند. بسیاری از پرسنل آزمایشگاهی کشور در خلال این سال‌ها بازنشسته شده‌اند، چه کسی پاسخگوی حقوق از دست رفته این افراد است. الان هم که در بودجه ٢٢میلیارد تومان برای سختی کار آزمایشگاهیان درنظر گرفته شده، بروکراسی اداری جلوی اجرای آن را گرفته است. درحال حاضر کارشناسان آزمایشگاه‌ها در سه شیفت متمادی مشغول به کار هستند، اما حقوق آنها به‌حدی پایین است که تکافوی زندگی‌شان را نمی‌دهد ضمن این‌که با بکارگیری افراد غیرمرتبط در آزمایشگاه‌ها، کاردان‌ها و کارشناسان آزمایشگاهی زیادی داریم که سال‌ها است فارغ‌التحصیل شده‌اند ولی همچنان بیکار هستند. درحالی‌که در آزمایشگاه‌ها می‌بینیم افرادی با تحصیلات زیست‌شناسی یا شیمی مشغول به کار هستند.»
نظر شما