سلامت نیوز:پژوهشگر پژوهشكده مطالعات راهبردی و سیاستپژوهی درباره كمبود پزشك در كشور میگوید: برخی ذینفعان در نظام سلامت مكرر میگویند كه تعداد پزشك در ایران زیاد است و به این بهانه تربیت پزشك را محدود كردهاند زیرا هنگامی كه تعداد پزشك در یك رشته تخصصی فراوان باشد به طور حتم درآمد پزشكان در آن حوزه خاص كاهش خواهد یافت.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه جوان در گزارشی نوشت: كمبود پزشك در كشور واقعیت پنهانی است كه كمتر كسی به آن اشاره میكند. این در حالی است كه به گفته ایرج حریرچی، قائم مقام وزیر بهداشت اكنون به ازای هزار نفر جمعیت 0/89 نفر پزشك داریم و در این زمینه در بین كشورهای منطقه جزو رتبههای آخر محسوب میشویم. این در حالی است كه مطابق استانداردهای جهانی باید به ازای هر هزار نفر جمعیت 3/5 پزشك در كشور وجود داشته باشد. به رغم این آمار و با وجود مسكوت ماندن طرحهایی همچون پزشك خانواده به دلیل كمبود پزشك، عدهای اصرار دارند پزشك زیاد داریم و بر همین مبنا سیاستهای آموزشی وزارت بهداشت هم بر تربیت تعداد محدودی پزشك متمركز شده است؛ سیاستی كه به باور برخی كارشناسان پای برخی ذینفعان در ارتباط با آن در میان است. گویا ذینفعان نگرانند با افزایش آمار پزشكان مراجعه و درآمدشان كاهش یابد.
تناقض آمار در كشورمان چیز تازهای نیست. یكی از نمونههای این موضوع تناقض در آمار پزشكان و طرح كمبود یا نیروی مازاد در این حوزه است. برخی پزشكان و كارشناسان حوزه سلامت كه از بیكاری تا 20 هزار پزشك سخن میگویند و آمار نشان میدهد نسبت پزشك به جمعیت در ایران به مراتب از سایر كشورهای دنیا پایینتر است و به عبارت دقیقتر پزشك كم داریم. برای پاسخ به این تضاد میتوان در مقایسهای با سایر كشورهای دنیا دلایل منطقی كمبود یا زیاد بودن پزشكان و چرایی احساس كمبود پزشك در كشور را مورد بررسی قرار داد.
سرانه پزشك به جمعیت در دنیا
مطابق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO) نسبت تعداد پزشك در هزار نفر در كشور قطر 7/739، در كوبا كوبا ، 6/732، در اسپانیا 4/949، در آلمان 3/889، در اوكراین 3/543، در گرجستان 4/272، در تركمنستان 4/179، در آذربایجان 3/402، در ارمنستان 2/698، در مصر 2/830، در امارات 2/533، در عمان 2/429، در تركیه 1/711، در لیبی 1/90 و در تاجیكستان 1/918 است، با چنین آماری بهتر می توان درك كرد آمار 0/89 پزشك به ازای هر هزار نفر در ایران چقدر با آمارهای جهانی حتی كشورهای نه چندان پیشرفته جهان فاصله دارد و در جایگاه 92 دنیا قرار داریم. بر این اساس میتوان دریافت با سیاستهای اتخاذ شده در بهداشت از سالی حدود 600 هزار نفری كه در كنكور پزشكی شركت میكنند، فقط حدود 3 هزار نفر برای ادامه تحصیل در رشته پزشكی وارد دانشگاه میشوند، آن هم در شرایطی كه جمعیت كشور هم هرچند با شیب ملایم اما به هر حال رو به افزایش است.
بحران كمبود پزشك
براساس بندی در برنامه پنجم توسعه، آموزش و تربیت نیرو باید مطابق نیازهای كشور باشد. پیش از این، وزیر بهداشت نیز با تأكید بر اینكه وزارت بهداشت نسبت به ایجاد شغل برای فارغالتحصیلان دانشگاههای علوم پزشكی مسئولیت دارد، خواستار آن شده بود كه پذیرش دانشجو در رشتههایی كه بازار كار ندارند، متوقف شود. در دهه80 با همین نگاه و با تصور اینكه بازار كار در رشته پزشكی اشباع شده و كشور با پدیده پزشكان بیكار مواجه است، ظرفیت پذیرش رشتههای پزشكی كاهش یافت. با وجود هشداری كه برخی مسئولان در آن زمان دادند، سیاست كاهش ظرفیت آموزش پزشكی پی گرفته شد. سال87، علیعباسپور، رئیس كمیسیون آموزش مجلس هشدار داد كه با روندی كه طی این سالها در زمینه تربیت پزشك در پیش گرفته شده است، كشور بهزودی با بحران كمبود پزشك مواجه خواهد شد؛ بحرانی كه امروز بیصدا با آن مواجه شدهایم.
بیكاری پزشكان از واقعیت تا گمان
آمار و ارقام پزشكان و كمبود یا حتی مازاد آنها مانند بسیاری دیگر از آمار و ارقام در كشورمان بسیار متناقض است. نكته قابل تأمل اینجاست كه این آمار متناقض از زبان مسئولان این حوزه منتشر میشود. با وجود این، وزیر بهداشت یكی از نخستین افرادی بود كه بحث كمبود پزشك در كشور را مطرح كرد؛موضوعی كه حتی خود وی نیز فكرش را نمیكرده اما با قرار گرفتن در جایگاه وزارت وقتی بنا میشود برنامههایی همچون پزشك خانواده را اجرایی كنند، متوجه كمبود جدی پزشك در كشور میشود. وی در مورد بیكاری 20 هزار پزشك میگوید: در فراخوان ما تنها 2 هزار نفر جذب شدند. معتقدیم عدهای كه به ما اعتقاد ندارند یا تمایل به انجام كاری غیر از پزشكی دارند، 5 هزار نفر بیشتر نمیشود، پس عدد 20 هزار را قبول نداریم و این اعدادی كه عنوان میشود، حدس و گمان است و درست نیست. به باور هاشمی كمبود پزشك یك مشكل عمومی در سراسر كشور است. وزیر بهداشت به شاخص تراكم پزشك هم اشاره میكند؛ شاخصی كه به گفته او حكایت از كمبود پزشك در مراكز درمانی دارد و میگوید«متأسفانه با این پیشفرض كه تعداد پزشكان زیاد است، آموزش و پذیرش را در پزشك عمومی و تخصص محدود كردیم.»
محرومیت بیماران برای درآمد بیشتر پزشكان
توزیع نامناسب همین تعداد پزشك در نقاط مختلف كشور نیز باعث شده در مناطق برخوردار با ازدیاد و در مناطق محروم با كمبود پزشك مواجه باشیم. این در حالی است كه حدود نیمی از پزشكان متخصص در حوزههای مختلف در تهران و به طور دقیقتر در نواحی مركزی و شمالی پایتخت پراكنده شدهاند اما مناطق محروم و استانهای مرزی مانند سیستان و بلوچستان با كمبود شدید پزشك مواجهند.
حمید ایزدبخش، پژوهشگر پژوهشكده مطالعات راهبردی و سیاستپژوهی درباره كمبود پزشك در كشور میگوید: برخی ذینفعان در نظام سلامت مكرر میگویند كه تعداد پزشك در ایران زیاد است و به این بهانه تربیت پزشك را محدود كردهاند زیرا هنگامی كه تعداد پزشك در یك رشته تخصصی فراوان باشد به طور حتم درآمد پزشكان در آن حوزه خاص كاهش خواهد یافت. از سوی دیگر روند تربیت پزشك نیز حداقل از سال 2005 تا به امروز ثابت بوده است. وی در پاسخ به این سؤال كه چرا برخی مسئولان كمبود قشر پزشك را كمتر احساس میكنند، میگوید: این مسئله به علت دوری و عدم توجه به مناطق محروم و كمتر برخوردار است. بنا به تأكید ایزدبخش در تهران و تا حدودی در برخی از كلانشهرها كمبود پزشك دیده نمیشود زیرا پزشكان در تهران درآمد بسیار بیشتری كسب میكنند و میل بیشتری به كار و فعالیت در تهران و كلانشهرها دارند.
با تمام اینها به گفته ایرج حریرچی، قائم مقام وزیر بهداشت به دلیل كمبود نیرو، پزشكان متخصص ما 1/7برابر نیروی تمام وقت كار میكنند، یعنی 70 درصد بیشتر از یك نفر تمام وقت. پزشكان عمومی نیز 1/3 برابر نیروی تمام وقت كار میكنند؛موضوعی كه هرچند موجب افزایش درآمد آنها میشود اما میتواند بیماران را با چالش مواجه كند و تشخیص و عملكرد پزشكان را به دلیل تراكم بیمار بیشتر با قصورات بیشتر پزشكی مواجه سازد؛ امری كه وزارت بهداشت قرار است با تغییر در سیاستهای آموزشی برایش چارهای بیندیشد.
نظر شما