به گزارش همشهری، وزارت بهداشت از تمامی دانشگاه‌های علوم پزشكی و خدمات بهداشتی و درمانی درخواست كرد تا ترتیبی اتخاذ شود كه ممنوعیت فروش این گروه از داروها بدون نسخه به داروخانه‌های تحت پوشش آن دانشگاه‌ها ابلاغ شده و در امر بازرسی از داروخانه روی این مسئله تأكید خاص صورت پذیرد.

دكتر ابراهیم شیبانی با اشاره به اینكه قرص آدولت‌كلد و آموكسی‌سیلین از آنتی‌بیوتیك‌ها در رده‌های بعدی پرفروش‌ترین داروها در كشور قرار دارند، افزود: تولید 97 درصد داروهای مصرفی كشور در داخل صورت می‌گیرد و در حال حاضر تنها 3 درصد از داروهای مصرفی وارد كشور می‌شود.

معاون غذا و داروی وزارت بهداشت با عنوان این مطلب كه قبل از انقلاب سهم داروهای وارداتی مصرفی در كشور 75درصد بوده است، بر ضرورت استفاده از داروهای طبیعی تأكید كرد و به مهر گفت: در حال حاضر 400 قلم داروی طبیعی و گیاهی در فهرست دارویی كشور وجود دارد.

در كشورهای پیشرفته 300قلم دارو در فهرست otc (یعنی فروش دارو بدون نسخه كه حتی بدون تجویز پزشك هم می‌توان از داروخانه تهیه كرد) قرار دارد، این در حالی است كه در كشور ما به لحاظ برخی محدودیت‌ها، این داروها از 70 قلم تجاوز نمی‌كند.

مهم‌ترین داروهای بدون نسخه شامل مسكن‌ها، ‌آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای ضداحتقان و ضدسرفه است.این گزارش حاكی است مسكن‌هایی كه در تركیب آنها مواد‌مخدر وجود دارد مانند استامینوفن كدئین و اكسپكتورانت كدئین ازجمله داروهایی هستند كه درصورت مصرف خودسرانه و طولانی‌مدت منجر به اعتیاد افراد می‌شوند.

البته مصرف داروهای ضددرد كه جنبه مخدر دارند گاهی ناگزیر است اما این مصرف باید زیر نظر پزشك باشد چون مشكل اعتیادآوری دارند.كارشناسان معتقدند: استامینوفن كدئین باید با تجویز پزشك مصرف شود چون مصرف مداوم آن مانند داروهای دیگر عوارض سوء زیادی بر بدن دارد.

براساس این گزارش، مسمومیت كبدی و مشكلات كلیوی، از عوارض مصرف بی‌رویه و بدون نسخه داروی استامینوفن كدئین است و اگر بیش از 10گرم در روز مصرف شود سبب تجمع در كبد می‌شود.

كدئین یك ماده مخدر است كه برای كاهش درد روی سیستم اعصاب مركزی(مغز و طناب نخاعی) اثر كرده، درد را تخفیف می‌دهد. اثرات ناشی از مصرف استامینوفن كدئین شامل یبوست، سرگیجه، خواب‌آلودگی، خشكی دهان، برافروختگی، سبكی سر، كاهش اشتها، تهوع، مشكل یا درد هنگام ادرار و تعرق است.

علی صفا، كارشناس معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت پیش‌تر گفته بود، مصرف زیاد این دارو با توجه به كدئین آن، موجب اعتیاد می‌شود و معتادان گاهی اوقات در روز 20عدد آن را یكجا می‌خورند.

صفا با بیان اینكه مصرف استامینوفن كدئین برای افرادی كه ممكن است هنگام سردرد و یا تب از آن استفاده كنند موجب اعتیاد نمی‌شود، گفت كه در این مواقع هم دارو باید با تجویز پزشك مصرف شود. به گفته علی صفا میزان مواد‌مخدر این دارو در بازار ایران از 20میلی گرم به 10میلی گرم كاهش پیدا كرده و قرار است این میزان هم به كمتر از 10میلی‌گرم برسد تا عوارض كمتری برای مصرف‌كننده داشته باشد.

در دسترس بودن انواع مسكن‌ها

این در حالی است كه كارشناسان یكی از دلایل افزایش این نوع اعتیاد را دردسترس‌بودن انواع مسكن‌ها می‌دانند. در حال حاضر در كشور ما هر شخصی می‌تواند به‌راحتی و بدون نسخه پزشك به انواع مسكن‌ها دسترسی داشته باشد.

به گفته محققان، مصرف داروهای مسكن و خواب‌آور دارای آثار و عوارض مخربی است كه معمولاً تا چند ساعت باقی می‌ماند. داروهای مسكن و خواب‌آور باعث تغییرات رفتاری یا روانی همچون سرخوشی مختصر، رفتار نامناسب جنسی، پرخاشگری، اختلالات دركی، اختلال قضاوت، رخوت، خواب‌آلودگی، شل‌شدن عضلات، به‌هم‌خوردن تعادل و اختلال عملكرد شغلی و اجتماعی می‌شوند.

همچنین مصرف طولانی داروهای مسكن و خواب‌آور، عوارضی شامل افسردگی، سردرد، ناراحتی گوارشی، آسیب كبدی و اختلال حافظه در پی دارد. زنانی كه به‌طور مداوم از استامینوفن و بروفن استفاده می‌كنند نیز دوبرابر افراد معمولی در خطر ابتلا به فشار خون بالا هستند.

باورهای غلط

به اعتقاد اكثر كارشناسان، ناآگاهی جامعه و فرهنگ و باورهای غلط رایج در میان مردم، دلیل افزایش تجویز و مصرف دارو نسبت به استانداردهای جهانی است.
تصور عامه مردم ایران این‌ است كه پزشك خوب داروهای بیشتر و متنوعی را تجویز می‌كند، در حالی كه با مصرف هرچه بیشتر دارو سیستم سلامت كشور رو به بهبودی نرفته بلكه بیماری‌ها را افزایش می‌دهد.

مردم فراموش می‌كنند كه هر دارویی كه مصرف می‌كنیم به داروی دیگری نیاز دارد كه عوارض آن را از بین ببرد. اما اگر بپذیریم كه علت درخواست دارو از سوی بیماران ناآگاهی آنها و باورهای غلط رایج میان مردم است، این سؤال مطرح می‌شود كه چرا پزشكان آگاه، به این درخواست نابجا پاسخ مثبت می‌دهند؟

برخی پزشكان به‌منظور نگهداری بیماران خود و جلوگیری از مراجعه آنها به پزشك دیگر، مطابق میل بیمار رفتار می‌كنند و داروهایی كه مورد نیاز بیمار نیست را بنا به تقاضای فرد بیمار برایش تجویز می‌كنند؛ این را هم البته می‌شود به مشكلات اقتصادی پزشكان و هزار و یك علت دیگر ربط داد.

مصرف خودسرانه

براساس تحقیقات انجام شده، ایرانی‌ها 10 تا 15 درصد مجموع داروهای كشور را به‌صورت خودسرانه و بدون مشورت با پزشك مصرف می‌كنند. این‌مطلب را دكتر سعید واقفی، دبیر انجمن داروسازان كشور می‌گوید. به گفته او، مسكن‌ها بیشترین داروهایی هستند كه مردم به‌صورت خودسرانه مصرف می‌كنند.

دكتر واقفی ادامه می‌دهد: علاوه بر مسكن‌ها، قطره‌های چشمی و آنتی‌بیوتیك‌ها نیز بیشترین میزان مصرف خودسرانه را دارند. البته آنتی‌بیوتیك‌ها به‌علت نوع تأثیر دارویی، بدترین داروهایی هستند كه به این شیوه مصرف می‌‌شوند،

چراكه در صورت عدم نیاز بدن، این دارو مانند سم عمل می‌كند و میكروب‌های بدن را نسبت به داروها مقاوم می‌كند و درصورت ایجاد عفونت در بدن دیگر آنتی‌بیوتیك در درمان بیماری مؤثر نخواهد بود، این در حالی است كه بسیاری از مردم آنتی‌بیوتیك‌ها را بدون تجویز پزشك مصرف می‌كنند و این مسئله باعث شده كه آنتی‌بیوتیك‌ها از پرمصرف‌ترین اقلام دارویی در كشور باشند.

در هر حال اتفاق نظر كارشناسان این است كه برای بهبود وضعیت تجویز و مصرف بیش از حد دارو، جامعه ما بیش از هر چیزی نیاز به فرهنگ‌سازی جدی در این زمینه دارد.