سلامت نیوز:عمر سازمان های خیریه و مردم نهاد در سرتاسر دنیا عمر كوتاهی نیست. پیشینه این سازمان ها در ایران به بلندای تاریخ یك سرزمین است. در دوران مغول رشیدالدین فضل ا... همدانی نخستین و بزرگ‌ترین مركز بهداشتی و درمانی خیریه را برای مردمی كه توانایی مالی زیادی نداشتند تاسیس كرد؛ مركزی كه در واقع از جمله مهم‌ترین نیازهای مردم آن دوران محسوب می شد. پس از انقلاب اسلامی كمیته امداد تاسیس شد كه هدف از تاسیس آن كمك به مستضعفان جامعه از طریق حفظ شان و حرمت این افراد است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان مراكز خیریه سازمان هایی هستند كه با هدف كمك رسانی به شهروندان در حوزه های مختلف به وجود می آیند و مهم‌ترین رسالت آنها بهبود شرایط زندگی افرادی است كه از خدمات اجتماعی محرومند. این افراد شامل بیماران، خانواده‌های بی‌سرپرست، جوانان بیكار و بزهكار، كودكان كار و... می‌شوند. این فعالیت‌ها باید در بستری انجام شود كه حرمت، شان و منزلت انسانی افراد حفظ شود.
در اغلب كشورهای توسعه یافته این سازمان‌ها تحت عنوان سمن‌ها فعالیت می كنند و فعالیت‌های داوطلبانه‌ای كه در این سمن‌ها صورت می گیرد از مهم‌ترین سرمایه‌های اجتماعی برای كشورها محسوب می‌شود.
مردم در كشورهای مختلف جهان پس از نا امید شدن از اقدامات سازمان‌های بین‌المللی و داخلی برای ریشه كن كردن فقر كه اغلب تنها به ایراد سخنرانی در این زمینه ختم می شد خود تصمیم به انجام فعالیت های عملی در این زمینه گرفتند و مراكز مختلفی را برای حمایت از شهروندان به وجود آوردند. گفته می شود در برخی كشورهای توسعه یافته این سمن ها هستند كه وظیفه اداره شهر را برعهده دارند.
قانون شكنی در ملأ عام
در سال های اخیر در ایران سازمان های بسیاری تحت عنوان خیریه ها مشغول به فعالیت و ارائه خدمات اجتماعی هستند. در كشوری مثل ایران كه در زمره كشورهای در حال توسعه قرارمی گیرد و خدمات اجتماعی در سطح پایینی قرار دارد. یكی از اساسی ترین نیازها وجود مراكز خیریه است كه این مراکز بدون حمایت های مالی دولت و توسط اقشار مختلف به صورت داوطلبانه اقدام به كمك به شهروندان می‌كنند.
مدتی است كه در خیابان های پایتخت شاهد فعالیت افرادی هستیم كه به گفته خودشان برای همین سازمان های خیریه از مردم كمك های مالی دریافت می‌كنند؛ افرادی كه خود را عضو یك موسسه خیریه معرفی می كنند و اغلب مدعی جمع آوری پول برای بیماران و كودكان بی سرپرست هستند.
اقدامی كه علاوه بر شفاف نبودن آن، از طرف بسیاری از شهروندان نیز مورد انتقاد قرار گرفته است. مهم‌ترین انتقادی كه به این‌گونه فعالیت ها وارد است این است كه آیا مراكز خیریه دارای سازماندهی منسجمی نیستند و فعالیت های آنان در گوشه و كنار و خیابان شكل می گیرد؟ آیا اصلا این‌گونه موسسات مجوزی برای فعالیت دارند؟
رئیس كمیته امداد چندی پیش در اظهار نظری اعلام كرده بود: «در اساسنامه جدید ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری نظارت بر ساماندهی این خیریه‌ها به کمیته امداد داده شده است، اما در مورد اینکه این نظارت و ساماندهی را چه ارگانی انجام دهد، چه ارگانی مجوز صادر کند، و...، مشخص نیست و نیاز به تبیین دارد و باید تبدیل به یک قانون مشخص شود».
سید پرویز فتاح درباره خیریه های مجوز دار و حمایت های شكل گرفته از آنان عنوان كرده بود : «از مؤسساتی که کار خوبی انجام می‌دهند، حمایت می‌کنیم. این خیریه‌هایی که شفاف کار می‌کنند، باعث تسهیل در فعالیت‌های کمیته امداد هم می‌شوند. درحال‌حاضر ١۴ هزار خیریه با مجوز ثبت‌شده وجود دارد که حدود هفت هزار مورد آنها فعال است، اما نظارت درستی بر خیریه‌های موجود در کشور وجود نداشته و به مجلس اعلام کردیم که نیاز به قانون مصوب و ابلاغ به مراکز مختلف دارد.»
شفافیت مالی برای فعالیت خیریه
پس از دریافت مجوز و ثبت تمامی موسسات خیریه، شرح وظایف و مسئولیت هایی برای این موسسسات شكل می گیرد كه اجازه فعالیتی خارج از آن چارچوب را به آنان نمی دهد. یكی از مهم‌ترین این شرایط داشتن شفافیت های مالی است. شفافیت مالی این اطمینان را به شهروندان می دهد كه هزینه‌هایی كه آنان در اختیار این موسسات می گذارند بجا و برای موارد درستی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این نوع از فعالیت كه هیچگونه شفافیتی در مورد آن وجود ندارد و حتی بسیاری افراد از وجود چنین موسسات خیریه ای اطلاع نیز ندارند نوعی سوء ظن و بدبینی را در مردم ایجاد می كند، چرا كه مردم اگر بخواهند در خیابان حمایت های خود را از اقشار كم‌توان جامعه انجام دهند می توانند به متكدیانی كه در سطح شهر دیده می شوند كمك های خود را ارائه كنند. سوءظنی كه در نهایت گریبانگیر موسسات خیریه معتبر و پر سابقه نیز خواهد شد.
براساس همین شرح وظایف می توان فعالیت همه این افراد را غیر قانونی تلقی كرد. حتی اگر فرض را بر قانونی و مجوز دار بودن این موسسات بگذاریم آنها اجازه فعالیت‌های این‌چنینی را در سطح خیابان و درب منزل افراد برای جمع آوری كمك ندارند.
محمدحسین خیرخواه، مدیرکل دفتر نظارت بر مراکز غیردولتی سازمان بهزیستی نیزچندی پیش عنوان كرده بود: «ممکن است این خیریه‌ها از بهزیستی و هر ارگان دیگری مجوز داشته باشند، اما این اقدام آنها در گرفتن کمک و جمع‌کردن وجوه نقد از مردم در کنار خیابان و میدان‌ها یا جلو در خانه‌ها غیرقانونی و تخلف آشکار است. از مردم می‌خواهیم در صورت مشاهده این افراد در هر نقطه‌ای از شهر موضوع را به سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی اطلاع دهند. این افراد با هر دلیل و هر مجوزی اجازه ندارند به این نحو از مردم پولی دریافت و مردم هم نباید به آنها کمک کنند.»
خیریه‌هایی كه خیرخواه نیستند
علاوه بر ایرادات قانونی كه فعالیت این افراد را مورد چالش قرار می دهد، بسیاری از مددکاران نیز این كار را پایین آوردن شان مددكاری در جامعه می‌دانند. حتی اگر مطمئن شویم كه چنین موسساتی وجود خارجی دارند، جمع‌آوری پول در خیابان برای خیریه صورت خوشی ندارد، چرا كه حسی مشابه تكدی گری در شهروندان به وجود می آورد. حسی كه امروزه بیش از پیش شهروندان را عاصی كرده و علاوه بر اینكه احساس ترحمی در آنان برنمی‌انگیزد، استرس و فشار روانی نیز به آنان منتقل می كند.
یک مددکار اجتماعی درباره این فعالیت‌ها می‌گوید: ما اصلا موافق این قبیل فعالیت ها نیستیم، چرا كه به راحتی فرصت كلاهبرداری را در اختیار افراد سودجو قرار می دهد. علاوه بر این، بی‌اعتمادی را نسبت به موسسات خیریه در نظر مردم افزایش می دهد. مردم باید به سازمان های حمایتی و اجتماعی اعتماد كنند و اگر قصد حمایت و كمك‌رسانی دارند این سازمان‌ها را برای این كار انتخاب كنند و یا خودشان افراد نیازمند را در اطراف خود شناسایی كنند و به آنها كمك كنند. همان‌گونه كه در دین ما نیز به آن سفارش شده افراد نخست بستگان و نزدیكان خود برای كمك انتخاب كنند و سپس سراغ افراد دیگر بروند.
غزاله مستوفی درباره نوع جمع‌آوری پول از طریق این افراد می گوید: ما این روش را قبول نداریم و حتی اگر بحث مدد كاری اجتماعی را نیز كنار بگذاریم چنین کارهایی معقول و منطقی نیست. اگر بخواهیم فعالیتی در جامعه انجام دهیم كه ثمره مثبتی داشته باشد باید با برنامه ریزی و سازماندهی درست و بر اساس قانون انجام گیرد. این‌گونه فعالیت ها نه مورد قبول مردم است و نه مورد قبول فعالان حوزه مددكاری و موسسات خیریه.
او درپاسخ به اینكه چه سازمان هایی وظیفه نظارت براین گونه موسسات را برعهده دارند، بیان می‌کند: اگر این‌گونه موسسات مجوزی را دریافت كرده باشند باید زیر نظر همان سازمان فعالیت كنند و سازمان صادر كننده مجوز باید برعملكرد این موسسات نظارت داشته باشد، اما از آنجا كه بسیاری ازاین موسسات مجوزی نیز ندارند مراجع قضائی و نیروی انتظامی باید بر اساس قانون با آنها برخورد كنند. به نظر می رسد روحیه یاری رسانی و كمك به همنوع كه در ایران بسیار رواج دارد و بخش مهمی از آن نیز به دلیل سفارشات دینی ماست سبب شده تا افراد زیادی به فكر سوءاستفاده از آن بیفتند.
پس از متكدیانی كه فقیر نیستند و تنها به دلیل رخوت و تنبلی و با نیت سوء استفاده از روحیات انسان دوستانه شهروندان تن به این كار می دهند و درآمدهای نجومی نیز از این طریق كسب می كنند اكنون نوبت افرادی است كه در لباس خیرخواهانه دست به فریب مردم بزنند.
ظاهرشدن در خیابان به عنوان عضوی از یك مجموعه خیریه و دریافت رقم های ریز و درشت و كسب سود از این طریق شجاعت بسیاری می‌طلبد كه گویی این افراد بدون هیچگونه ترسی از برخورد قانونی آن را انجام می دهند. این‌گونه فعالیت‌ها كه در نهایت آسیب‌های جدی را به جامعه و بدنه موسسات و سمن‌های داخلی وارد می كند مستلزم توجه و پیگیری جدی از طرف مسئولان است.
نظر شما