سلامت نیوز: اهدای خون در ایران به صورت صددرصد داوطلبانه انجام میشود افرادی که داوطلب اهدای خون میشوند انسانهای متفاوت و ویژهای هستند ٦٠٠ اهداکننده خون داریم که هر کدامشان حداقل ١٠٠بار خون اهدا کردهاند ٦ تا ٨ ساعت بعد از سحری بهترین هنگام برای اهدای خون بهشمار میرود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، «خون، انسانها را به یکدیگر پیوند میدهد.» این شعار کمپین روز جهانی اهداکنندگان خون در سال ٢٠١٦ است. شعاری ساده و انسانی از طرف آنهایی که به چرخه داوطلبانه اهدای خون وارد میشوند تا زندگی را به اشتراک بگذارند. افرادی که برای نجات زندگی دیگران حتی ساعتها در صف طولانی مراکز اهدای خون میایستند و بدون چشمداشت باارزشترین مایع جان خود را هدیه میدهند. حالا خبر رسیده است که امسال برای نخستینبار در ایران، کمپین «اهداکنندگان خون» راه افتاده؛ کمپینی که با هدف جلب مشارکت اهداکنندگان خون از «روز جهانی اهدای خون» تا «روز ملی اهدای خون» راهاندازی شده و هر داوطلب، سفیری است سرخ و پیامرسان. به همین بهانه با دکتر علیاکبر پورفتحالله، مدیرعامل سازمان انتقال خون، درباره اهدای خون در ایران و نحوه کار این کمپین گفتوگویی داشتهایم که در ادامه میخوانید.
آقای دکتر؛ در ابتدا درباره «روز جهانی اهدای خون» صحبت کنیم؛ از چه سالی این روز در جوامع بینالمللی به این نام ثبت شد و دلیل این نامگذاری چیست؟
سال ٢٠٠٤ میلادی سازمان بهداشت جهانی، جامعه بینالمللی انتقال خون، انجمن بینالمللی صلیبسرخ و هلالاحمر و اتحادیه بینالمللی سازمانهای اهداكنندگان خون، به اتفاق ١٤ ژوئن را روز جهانی اهداكننده خون نامگذاری کردند و از همه كشورها خواستند در این روز برای بزرگداشت اهداكنندگان برنامهریزی کنند. انتخاب این روز به مناسبت تولد پروفسور لندشتاینر، كاشف گروههای خون و برنده جایزه نوبل بود؛ چراكه طب انتقال خون پس از این كشف بزرگ پیشرفت زیادی كرد.
با این تعریف، همه مردم جهان در یک روز واحد، با «اهدای خون» حرکتی انساندوستانه را به نمایش میگذارند. آیا سازمان بهداشت جهانی برای تشویق اقشار مختلف مردم شعاری دارد؟
بله، نزدیک به ٨سال است که این روز با یک شعار ویژه برگزار میشود. امسال نیز سازمان بهداشت جهانی روی ٢ شعار تاکید دارد. شعار اول: «خون، ما را به یکدیگر پیوند میدهد» و شعار دوم: «با اهدای خون زندگی را به اشتراک بگذاریم.» همانطور که مشخص است، در این شعارها تاکید ویژهای به اتصال و اشتراک شده و هدف این سازمان نیز جلب مشارکت جوانان و حرکت در شبکههای اجتماعی است. به همینخاطر به واژه «اشتراک و پیوند» در شعارها تاکید شده است. دلیل اصلی این امر نیز این است که جوامع بینالمللی به سمت سالمندی پیش میروند و در سالمندی مصرف خون و فرآوردههای خونی افزایش پیدا میکند و در مقابل وقتی جامعه سالمند میشود، جمعیت اهداکنندگان خون کاهش پیدا میکند، چرا که سن اهدای خون محدودیت دارد و بین ١٨ تا ٥٥ سالگی میتوان خون اهدا کرد. بهگزارش سازمان بهداشت جهانی، الان در کشورهای صنعتی و پیشرفته دنیا سرطانهایی که در دهههای پنجم به بعد زندگی گریبان مردم را گرفته است، باعث شده ٦٥درصد خونهای اهدایی برای درمان افراد سالمند مصرف شود. با این تعریف، در آینده دنیا با مشکل کمبود داوطلبان اهدای خون مواجه خواهد شد. بنابراین به اقتضای زمان و نقش پررنگ شبکههای اجتماعی در زندگی جوانان میبایست در این فضای مجازی سرمایهگذاری کرد تا با تغییر نگاه جوانان به مقوله مهم اهدای خون، آنها را به این کار داوطلبانه جذب کرد.
در سال ١٣٥٣ شمسی سازمان انتقال خون ایران تاسیس شد و به همین مناسبت نهم مرداد ماه که همزمان با سالروز تاسیس این سازمان است با نام «روز ملی اهدای خون» در تقویم ثبت شده؛ «روز جهانی اهدای خون» از چه سالی در کشور ما برگزار میشود؟
از همان ١٢سال پیش که سازمان بهداشت جهانی این روز را به نام «اهدای خون» نامگذاری کرد، ما نیز به همراه سایر کشورها، این روز جهانی را به این مناسبت نامگذاری کرده و در کشورمان برگزار میکنیم.
امسال طرح جالبی در سازمان انتقال خون کلید خورده؛ طرحی با نام کمپین «اهدای خون از روز جهانی تا روز ملی اهدای خون»، درباره این کمپین و هدف از تشکیل آن بگویید.
مشارکت جامعه بهویژه جوانان در اهدای خون فوقالعاده اهمیت دارد و این کمپین موجب خواهد شد از ظرفیت شبکههای مجازی در راستای ترویج فرهنگ اهدای خون بهرهمند شویم. همانطور که قبلا هم اشاره کردم، راهاندازی این کمپین با شعارهای امسال سازمان بهداشت جهانی که به مفهوم جلب مشارکت جوانان و آگاهی و به اشتراک گذاشتن موضوع «اهدای خون» در شبکههای اجتماعی است، کلید خورد. ما با تشکیل کمپین، این فرصت را برای جوانان کشورمان فراهم کردهایم تا در فاصله ٢٤ خرداد تا ٩مردادماه سفیر و پیامرسان سازمان انتقال خون باشند. مردم میتوانند با رفتن به پایگاههایهای انتقال خون، از خودشان در مراحل اهدای خون، چه در بخش انتخاب اهداکننده، مصاحبه با پزشک و سایر بخشها عکس بگیرند و با اشتراک این عکسها در شبکههای اجتماعی و مجازی، فضای مشارکت را در حوزه اهدای خون به تصویر بکشند. پس از آن نیز میتوانند این عکسها را برای روابطعمومی سازمان انتقال خون نیز ارسال کنند. در روز ملی اهدای خون و به مناسبت چهلوسومین سال تاسیس این سازمان به ٤٣ نفر از کسانی که عکسهایشان تاثیرگذار یا پربازدید بوده است، جوایز نفیسی اهدا خواهد شد.
شما بهعنوان مدیرعامل سازمان انتقال خون کشور، چه توصیفی از افرادی که با مراجعه به پایگاههای انتقال خون حاضر میشوند خونشان را به کسانی که نیازمند هستند اهدا کنند، دارید؟
اهدای خون در ایران به صورت صددرصد داوطلبانه انجام میشود و داوطلبان اهدای خون متفاوت هستند. ٣سال قبل هم سازمان بهداشت جهانی شعاری با عنوان «اهداکنندگان خون متفاوت هستند» را انتخاب و درواقع این بحث را مطرح کرد که همه افراد و اقشار مختلف جوامع به سمت این حرکت داوطلبانه نمیپیوندند. در بهترین و آرمانیترین شرایط نیز بیش از ٥درصد از مردم یک جامعه را میتوان به این کار داوطلبانه و انساندوستانه متصل کرد. البته عوامل متعددی از قبیل ترس از اهدای خون، صرف وقت، باورهای غلط در رابطه با انتقال بیماریها و... در جمعیت کم داوطلبان اهدای خون دخالت دارند. با این حال، به نظر من افرادی که داوطلب اهدای خون میشوند از نظر شخصیتی انسانهای متفاوت و ویژهای هستند. اهداکنندگان خون قطعا افراد مسئولیتپذیری هستند و نقش خودشان را در مشارکتهای اجتماعی بالا میدانند. من معتقدم کسانی که در زمینه اهدای خون داوطلب میشوند، در ابعاد و زوایای دیگری از زندگی اجتماعیشان نیز داوطلب کارهای خیر و نیکوکارانه هستند، چراکه چنین کارهایی فقط با نیت انجام یک کار خوب و انساندوستانه و بدون هیچ توقعی در کشور ما انجام میشود.
آیا اهداکنندههای ثابتی عضو سازمان انتقال خون هستند؟
اهداکننده مستمر به کسی میگویند که در سال حداقل ٢بار خون اهدا کرده باشد. البته آقایان ٤بار و خانمها ٣بار در سال میتوانند خون اهدا کنند. براساس این تعریف، ٥٠٠هزار اهداکننده خون بهصورت مستمر، داوطلب اهدای خون میشوند که این سرمایه بزرگی برای سلامت خون کشور است. براساس اطلاعات و آمار نیز ما ٦٠٠اهداکننده خون داریم که هر کدامشان حداقل ١٠٠بار امر اهدای خون را انجام دادهاند.
میزان اهدای خون در کشور ما چه تفاوتی با سایر کشورها دارد؟
براساس گزارش اخیر سازمان جهانی بهداشت، متوسط شاخص اهدای خون در کشورهای پیشرفته ٣٦ واحد بهازای هر هزار نفر جمعیت است. در کشورهای با رشد متوسط این رقم به ١١واحد میرسد و درحالیکه ایران در این دسته از کشورها قرار دارد، شاخص اهدای خون ما ٢٧واحد بهازای هر هزار نفر است که آمار ما نزدیک کشورهای پیشرفته است.
آیا مشارکت شهروندان کشورهای همسایه در امر «اهدای خون» چشمگیر و قابل رقابت با ایران است؟
خوشبختانه وضع اهدای خون در ایران قابل مقایسه با کشورهای همسایه نیست. ما در زمینه کیفیت و سلامت اهدای خون در منطقه مدیترانه سازمان بهداشت جهانی که شامل خاورمیانه، شمال آفریقا، افعانستان و پاکستان است، شاخص بینظیر و بالایی داریم و تنها کشوری که میتوان گفت در رابطه با میزان کمیت اهدای خون با ایران رقابت میکند، ترکیه است. اما تفاوت اهدای خون در این کشور با ایران این است که در ترکیه حرکت اهداکنندگان خون، داوطلبانه و بدون چشمداشت نیست. به این معنی که در این کشور اهدای خون معمولا یا بهصورت خانوادگی و فامیلی یا جانشین و حتی در مواقعی در قبال دریافت پول، صورت میگیرد.
در سالهای گذشته روند اهدای خون در کشور ما چه تغییری داشته؟
رسیدن به اهدای خون صددرصد داوطلبانه از برنامههای ابلاغی سازمان جهانی بهداشت در سال ٢٠٢٠ است؛ درحالیکه ایران در سال ١٣٨٦ به این هدف رسیده است. براساس آمار و اطلاعات، یکی از عوامل تاثیرگذار در روند افزایش و داوطلبانهشدن اهدای خون، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود، چراکه این جنگ تحمیلی احساس همبستگی را میان مردم ایجاد کرد. آمار و اطلاعات نشان میدهند در آغاز تاسیس سازمان انتقال خون، در سال ١٢٤هزار واحد خون دریافت میشد اما با آغاز جنگ تحمیلی این آمار ٤٠ تا ٥٠درصد افزایش پیدا کرد و تا پایان دفاعمقدس، میزان اهدای خون به ٧٠٠هزار واحد در سال رسید. در این میان نکته بسیار جالبی که وجود دارد این است که امروزه بخش عمده اهداکنندگان خون در کشور همان جمعیتی هستند که در زمان جنگ تحمیلی به صف داوطلبان اهدای خون پیوسته بودند و بعد از آن نیز این حرکت خودشان را تداوم بخشیدهاند.
در کشور ما فرهنگسازی در زمینه «اهدای خون» انجام شده است؟
یکی از نگرانیها و دغدغههای سازمان انتقال خون در این زمینه فرهنگسازی و تغییر نگاه جوانان و نسل جدید برای امر اهدای خون است که در سالهای آتی جایگزین اهداکنندگانی باشند که به علت افزایش سن بهتدریج از چرخه اهدای خون خارج خواهند شد. من فکر میکنم در زمینه فرهنگسازی کارهای زیادی را باید انجام دهیم. با این حال در زمینه فرهنگسازی کارهایی صورت گرفته است. مثلا اینکه از سال ١٣٧٣ به بعد واکسیناسیون کشوری علیه هپاتیت B در همه نوزادان متولدشده در کشور بهصورت یک برنامه ملی و کشوری انجام گرفت. بنابراین افراد متولد ١٣٧٣ به بعد علیه ویروس هپاتیت B واکسینه و ایمن شدهاند و طبعا شیوع هپاتیت در این گروه بسیار پایینتر و سالمترین افراد برای اهدای خون هستند که این یک حرکت فرهنگی موثر و مهم در نظام سلامت کشور است.
بهعنوان آخرین سوال؛ با توجه اینکه امسال «روز جهانی اهدای خون» مصادف شده است با ماه رمضان، آیا اهدای خون برای افرادی که روزه هستند، مشکلی ایجاد نمیکند؟
طبیعتا مشکلی ایجاد نمیکند. آمارهای امسال نیر نشان میدهد در روزهای اول ماه مبارک رمضان تعداد ٢هزار و ٧٤٤ نفر به پایگاههای اهدای خون استان تهران مراجعه کردهاند که این تعداد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. ٦ تا ٨ ساعت بعد از خوردن سحری بهترین زمان برای اهدای خون به شمار میرود. بنابراین پس از افطار نیز زمان مناسبی جهت اهدای خون است، لذا توصیه میشود شهروندان با در دست داشتن کارت ملی جهت اهدای خون در ماه مبارک رمضان به پایگاههای انتقال خون مراجعه کنند.
٥٠٠هزار اهداکننده خون بهصورت مستمر، داوطلب اهدای خون میشوند که این سرمایه بزرگی برای کشور است.
آمارهای امسال نشان میدهد در روزهای اول ماه مبارک رمضان تعداد ٢هزار و ٧٤٤ نفر به پایگاههای اهدای خون استان تهران مراجعه کردهاند که این تعداد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است.
عوامل متعددی از قبیل ترس از اهدای خون، صرف وقت و باورهای غلط در رابطه با انتقال بیماریها در جمعیت کم داوطلبان اهدای خون در جهان دخالت دارد
یکی از عوامل تاثیرگذار در روند افزایش و داوطلبانهشدن اهدای خون، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بود؛ چراکه این جنگ، احساس همبستگی را میان مردم ایجاد کرد
تنها کشوری که میتوان گفت در رابطه با میزان کمیت اهدای خون با ایران رقابت میکند، ترکیه است؛ اما تفاوت اهدای خون در این کشور با ایران این است که در ترکیه حرکت اهداکنندگان خون، داوطلبانه و بدون چشمداشت نیست.
ما با تشکیل کمپین «اهدای خون از روز جهانی تا روز ملی اهدای خون» این فرصت را برای جوانان کشورمان فراهم کردهایم تا در فاصله ٢٤خرداد تا نهم مرداد ماه سفیر و پیامرسان سازمان انتقال خون باشند. مردم میتوانند با رفتن به پایگاههایهای انتقال خون، از خودشان در مراحل اهدای خون، چه در بخش انتخاب اهداکننده، مصاحبه با پزشک و سایر بخشها عکس بگیرند و با اشتراک این عکسها در شبکههای اجتماعی و مجازی فضای مشارکت را در حوزه اهدای خون به تصویر بکشند.
نظر شما