سلامت نیوز: جنگل‌ها در آتش می‌سوزند، مردم با بیل و كلنگ به جنگ آتش می‌روند و مسئولان نیز غافلگیر می‌شوند؛ داستانی كه هرساله تكرار می‌شود. هفته گذشته یك‌سوم جنگل‌های پاسارگاد با درختانی به‌قدمت 400 سال در آتش سوخت. به‌گفته مدیر طرح حفاظت از زاگرس امكان احیای آن به‌صورت جنگل غیرممكن است زیرا احتمال رشد بلوط در كمربند خشكسالی ایران صفر درصد است. جنگل این سرمایه ملی كه هزاران سال است محافظ و پناه ایرانیان در تمامی ناملایمات بوده؛ با بی‌تفاوتی مسئولان یك شبه دود می‌شود.
براساس آمار یك میلیون و 300هزار هكتار از جنگل‌های زاگرس طی 7 سال گذشته از بین رفته كه آتش‌سوزی سهم بالایی را در این آمار دارد.
نكته اینجاست كه چرا دولت‌های مختلف ایران و مجالس و نمایندگان استانی كه هرساله با موجی از آتش‌سوزی‌ها در فصل تابستان مواجه است تاكنون هیچ اقدامی برای مهار آن نكرده اند. تا چه زمانی باید شاهد فرافكنی مسئولان باشیم؛ از یك سو مسئولان از همدلی و همفكری مابین نهادهای مختلف سخن می‌گویند از سوی دیگر در مواقع آتش‌سوزی می‌بینیم كه حتی ادارات داخلی یك استان با یكدیگر هماهنگ نیستند چه رسد به نهادهایی مانند محیط زیست، سازمان جنگل‌ها و ستاد مدیریت بحران. بعد از یك حادثه آتش‌سوزی و از بین رفتن هزاران هكتار جنگل هم مسئولان با ژست‌های دلسوزانه بهانه كمبود امكانات و تجهیزات را دلیل نابودی این میراث و سرمایه با ارزش ملی اعلام می‌كنند.
70 درصد آتش‌سوزی‌های جنگل متعلق به زاگرس است
«به‌گفته رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری؛ به‌طور معمول 70 درصد آتش‌سوزی‌های کشور در جنگل‌های زاگرس رخ می‌دهد.» طبق گفته مدیر طرح حفاظت از زاگرس در این منطقه كه هزاران سال از قدمت آن می‌گذرد و حدود12 استان كشور را در خود جای داده؛ تنها 5 میلیون هكتار از 12 میلیون هكتار جنگل‌های آن باقی‌مانده است. این آمارها نشان‌دهنده بحران موجود در زاگرس نیمه جانی كه نفس‌های آخر خود را در برابر بی‌تفاوتی مسئولان می‌كشد؛ است.
یك سوم جنگل‌های پاسارگاد در آتش سوخت
هفته گذشته شاهد آتش‌سوزی در جنگل‌های پاسارگاد بودیم؛ وسعت جنگل‌های پاسارگاد به‌طور تقریبی 3500 هکتار است که هزار هکتار آن در این آتش‌سوزی از بین رفت. براساس آمار میزان خسارت آتش‌سوزی در هزار هکتار از جنگل‌های پاسارگاد معادل یک میلیون دلار است. شیرین ابوالقاسمی مدیر طرح حفاظت از زاگرس به «قانون» درباره آتش‌سوزی این جنگل‌ها می‌گوید: از سال 88 تاكنون كه سازمان حفاظت محیط‌زیست رصد بر جنگل‌های زاگرس را برعهده گرفته؛ آتش‌سوزی، انحراف سرشاخه‌های آب، تغییركاربری و خشكسالی موجب از بین رفتن حدود یك میلیون و 300هزار هكتار از عرصه جنگلی زاگرس شده است. این میزان از جنگل‌های زاگرس تنها به‌دلایلی كه عنوان شد از بین رفته و دلایل دیگری همچون كرم چوب‌خوار و آفت جزو آن محسوب نمی‌شوند.
تنها 5 میلیون هكتار از 12 میلیون هكتار جنگل زاگرس باقی مانده
ابوالقاسمی می‌گوید: اوضاع جنگل‌های زاگرس از این هم می‌تواند خطرناك‌تر شود، خطراتی كه به دلایل گوناگون این جنگل‌ها را تهدید می‌كند و اصله اصله بر مرثیه نابودی جنگل‌ها می‌افزاید.جنگل‌زدایی در ایران شروع شده و هر روز بر شدت آن افزوده می‌شود.براساس آمار طی 70 سال گذشته 7 میلیون هكتار از جنگل‌های زاگرس از بین رفته است و درحال حاضر تنها 5 میلیون هكتار جنگل در زاگرس باقی مانده است. به‌دلیل افزایش میزان بارندگی در سال گذشته و سال جاری، رویش جنگلی بسیار خوبی در زاگرس داشته‌ایم؛ این مسئله موجب افزایش آتش‌سوزی می‌شود. یك بی‌مبالاتی كوچك می‌تواند به یك فاجعه منجر شود.
متولی مهار آتش جنگل‌ها كیست؟
معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در کانال تلگرامش نوشت: « آتش‌سوزی در شرایط فعلی امر غریبی نیست. در ایران وظایف، اعتبارات و تجهیزات مربوط به اطفای آتش جنگل‌ها در اختیار سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری است و چنانچه آتش سوزی رخ دهد، براساس قانون هر استان دارای ستاد مدیریت بحران بوده که موضوع اطفای آتش سوزی را هدایت می کند. هلی کوپتر، هواپیمای آبپاش و سایر تجهیزات در اختیار ستاد مدیریت بحران و فرماندهی مربوط به سازمان جنگل‌هاست، بنابراین طلب هلی کوپتر از این سازمان فقط نشانه بی‌اطلاعی درخواست‌کنندگان از شرح خدمات و تقسیم وظایف دستگاه‌های دولتی است. »آتش‌سوزی جنگل‌ها به‌گفته رئیس‌سازمان محیط‌زیست اتفاق عجیب و غیرعادی نیست كه از وقوع آن غافلگیر شویم. اتفاقی است كه هرساله رخ می‌دهد و هزاران هكتار از جنگل‌های زاگرس را می‌بلعد و مسئولان نیز طبق روال همیشه به‌طور دائم درحال غافلگیری هستند. آنچه در میان تمامی این آتش‌سوزی‌ها مشترك است، نقش پررنگ مردم و دست روی دست نگذاشتن آنها است. میانگین اعزام تجهیزات و بالگرد از اولین پیام مخابره شده درخصوص آتش‌سوزی حدود 7 ساعت است. این درحالی است كه در این مدت مردم محلی با بیل یا حتی دست خالی به جنگ با آتش می‌روند.
كمبود تجهیزات به‌دلیل عدم ارزش‌گذاری منابع زیستی است
ابوالقاسمی درباره امكانات و تجهیزات مهار آتش در جنگل‌ها می‌گوید: « امكانات و تجهیزات بسیار كم است؛ این كمبود تجهیزات به‌دلیل در اولویت نبودن برای مسئولان است چراكه تاكنون منابع پایه و زیستی در كشور ارزش‌گذاری نشده‌اند. آنها نمی‌دانند اگر یك متر‌مربع از جنگل از بین برود نمی‌توان با میلیاردها تومان آن را ارزش‌گذاری و احیا كرد. ما به‌ازای خدماتی كه از اكوسیستم گرفته‌ایم هیچگاه به آن اجازه نداده‌ایم، خود را احیا كرده و به‌حالت اولیه بازگردد. متاسفانه سهم ارگان‌های دولتی در این كار كمتر از مردم نبوده است. بسیاری از وزارتخانه‌ها با تصمیمات غیركارشناسی موجب از بین رفتن هزاران هكتار از جنگل‌های زاگرس شده‌اند. به‌عنوان مثال، جهادكشاورزی در جنگل‌های زاگرس به‌صورت مجانی زمین و آب در اختیار كشاورز و باغدار قرار می‌دهد كه به كشاورزی بپردازد. یعنی درخت بلوطی كه عمر 500 ساله می‌كند و ریشه در آب دارد و نیازی به آبیاری ندارد را قطع می‌كنند؛ جنگل را به باغ تغییر كاربری می‌دهند و در آن درخت سیبی می‌كارند كه عمر نهایت 15 ساله دارد و برای تولید یك كیلو ی آن 840 لیتر آب نیاز است. تمامی این فجایع تحت عنوان «معیشت مردم» انجام می‌شود. حال پرسش این است كه این چه معیشتی است كه طبیعت را به تاراج ببریم و محصولی تولید كنیم كه صرفه اقتصادی نداشته باشد؛ در نهایت هم یك معیشت ناپایدار بیش نیست. »
امكان احیای جنگل پاسارگاد صفر است
مدیر طرح حفاظت از زاگرس با اشاره به آتش‌سوزی در جنگل‌های زاگرس در بخش پاسارگاد، بیان می‌كند: جنگل‌های پاسارگاد به‌دلیل ناحیه بیابانی اطراف آن مانند یك تكه از بهشت در آن منطقه بود. این جنگل‌ها به‌دلیل قرارگیری در كمربند خشك ایران؛ ابتدا باید به‌شكل مرتع احیا شوند كه حداقل 50 سال زمان نیاز دارد و متاسفانه باید گفت تنها در این منطقه می‌توانیم مرتع داشته باشیم نه جنگل؛ زیرا احتمال رشد بلوط در چنین محیطی كه در كمربند خشكسالی است صفر درصد است. به‌همین راحتی با بی‌مبالاتی و عدم امدادرسانی به‌موقع در مهار آتش؛ صدها هكتار از جنگل‌های زاگرس كه طی صدها سال به‌وجود آمده بودند، طی تنها 48 ساعت دود شد و به هوا رفت. علی تیموری مدیر دفتر صید و شكار سازمان حفاظت محیط زیست به «قانون» درباره صدمات آتش‌سوزی بر حیات‌وحش جنگل‌ها می‌گوید: شما تصور كنید هنگامی‌كه لاك یك لاك‌پشت كه بسیار سخت و محكم است به طور كامل نابود شود؛ چه بلایی بر سر مابقی حیوانات می‌آید. كمبود امكانات و تجهیزات مهار آتش موضوعی است كه صدای جنگلبانان را درآورده است.تیموری دراین‌باره می‌گوید:« با همكاری وزارت دفاع، سازمان جنگل‌ها، محیط زیست و مدیریت بحران در سال جاری توانستیم تجهیزات ازجمله بالگردها را برای اطفای حریق ساماندهی كنیم. همچنین تمام مناطقی كه سابقه آتش‌سوزی دارد را شناسایی و در آنجا پاسگاه‌هایی را مستقر كردیم كه به‌صورت مرتب پایش می‌شوند و سنسورهای حریق نیز نصب شده است. درصورت اعلام حریق میانگینحدود 15 دقیقه طول می‌كشد تا بالگردها به آن منطقه اعزام شوند. یكی از اقدامات دیگر ما در سازمان، تشكیل ستاد واكنش سریع است. در این ستاد، سمن‌ها و جوامع محلی را ساماندهی كرده‌ایم و در مواقع آتش‌سوزی آنها را مجهز به آتش‌كوب برای اطفای حریق می‌كنیم.» این مقام مسئول درحالی از اعزام بالگرد در 15 دقیقه سخن می‌گوید كه براساس آمار حداقل 7 ساعت زمان اعزام بالگرد به مناطق آتش گرفته است. همچنین تشكیل ستاد واكنش سریع تنها در حد همان مردم مانده و خبری از واكنش سریع مسئولان به مسئله آتش‌سوزی جنگل‌ها نیست.
نظر شما