سلامت نیوز: ولیعصر، طولانیترین خیابان خاورمیانه و یکی از بلندترینها در دنیا، تهران را از جنوب تا شمال با چنارهای 100 سالهاش خطی سبز کشیده و میان شهروندان پایتخت کمتر کسی را میتوان یافت که بر سنگفرشش قدمی نزده و در سایهاش دمی نیاسوده باشد. درختان ولیعصر اما اندکاندک با بیمهری مسوولان خشکیده و میافتند. انگار نه قدمت و زیبایی و سبزی و نه ثبت در فهرست ملی و یونسکو نیز دلیل کافی برای نجات این میراث دیرسال ملی نیست.
هفت چنار کهن به تازگی در خیابان ولیعصر قطع شدهاند. شهردار منطقه 11 تهران میگوید: این درختها خشک شده یا دچار آفت بودند و به دلیل عدم ایستایی، بیم سقوط میرفته که شهرداری به ناگزیر اقدام به قطع آنها کرده است. اما مردم محل میگویند این چند چنار تا حدود سه سال پیش در سلامت کامل بودند و فرسودگی و بیماری آنها از زمانی شروع شده که به دلیل زیرسازی جویهای اطراف، پای این درختان سیمان ریخته شد.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه جهان صنعت در ادامه می نویسد: رییس کمیته سلامت و محیطزیست شورای شهر تهران نیز معترف است که یکی از دلایل خشک شدن درختان ولیعصر سنگفرش کردن کف جویهای این خیابان است که در آبرسانی به درختان اخلال ایجاد میکند. رحمتالله حافظی همچنین از وجود ساختمانهای بسیار بلند دو طرف خیابان به عنوان عامل دیگری یاد میکند که به دلیل نرسیدن نور کافی به چنارها، از رشد آنها جلوگیری میکند. دلیل دیگر خشکی درختان ولیعصر از دیدگاه حافظی، انجام عملیات نیلینگ هنگام گودبرداری برای ساخت و سازهای دو طرف خیابان است.
وحید اعتماد: چنارها در جذب اکسیژن از خاک ناتوانند
برای روشنتر شدن دلایل قطع چنارها و عوامل خشک شدن آنها با وحید اعتماد، عضو هیات علمی جنگلداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران گفتوگو کردیم. او برای توصیف وضعیت بحرانی چنارها، میگوید امروز درختان ولیعصر خشمشان را با مرگ خود نشان میدهند.
اعتماد خاطرنشان میکند: این طولانیترین مسیر درخت دنیا حتی پیش از احداث خیابان در دوران پهلوی اول به شکل طبیعی وجود داشته و اطراف درختان خاک بود و آب که تبادلات گازی ریشه درختان با محیط را امکانپذیر میکرد. به گفته وی، امروز درخت به خاک اطراف خود گازکربنیک میدهد اما به دلیل محصور شدن میان آسفالت، چمن و سنگفرش پیادهرو، در جذب اکسیژن از خاک ناتوان است در حالی که چنار مانند صنوبر به اکسیژن فراوان خاک نیاز دارد.
استاد دانشگاه تهران ادامه میدهد: «آب گلآلود و کدر حاوی انواع و اقسام آلودگیها، روغن و مواد اسیدی از پای این درختان میگذرد و اسیدیته بالا برای ریشه درختان مضر است. در گذشته دور، تردد در منطقه کم بود و این درختان آب قنات تجریش را میخوردند، نه پساب خانه و مغازه و فاضلاب روان در سطح شهر.»
او همچنین آلودگی هوا را عامل دیگری میداند که به درختان ولیعصر آسیبزده است اگر چه میپذیرد که حل این معضل در کوتاهمدت دشوار بوده و از عهده یک نهاد خارج است. وی در عین حال میگوید شهرداری باید عوامل آسیبزای دیگر را مهار کند. از جمله اینکه جریان آب آلوده فعلی قطع و با آب سالم جایگزین شود. علاوه بر این شهرداری میتواند هنگام احداث یا بازسازی پیادهروها، با استفاده از تسهیلات و فناوری روز و با قرار دادن لولههای مخصوص در خاک پیرامون درخت، تبادلات گازی ریشه درخت با محیط را تسهیل کند.
اعتماد در پاسخ به «جهانصنعت» در خصوص خطر ساختمانهای بلند دو طرف خیابان و سایه انداختن آنها بر چنارها میگوید اگر چه چنار درخت نورپسندی است، اما عامل اصلی خشک شدن آن آلودگیهایی است که ذکر شد. وی همچنین در خصوص پرسش دیگر خبرنگار «جهانصنعت» درباره زرد شدن پیش از موعد برگ درختان ولیعصر و نواحی دیگر تهران، علت را ضعف درخت به دلایل فوق دانسته و میافزاید: «وقتی درخت قوی باشد با عوامل بیماریزا به خوبی مبارزه میکند، اما وقتی با خاک اطرافش تبادلات مواد غذایی ندارد و در اثر کمبود میکروارگانیسمهای خاک که نیتروژن تولید میکنند، درخت دچار انواع بیماریها شده و به عنوان مثال شته، کنه و پروانه برگخوار به درخت آسیب میزنند.»
حقانی میگوید با ادامه روند فعلی چناری در ولیعصر باقی نخواهد ماند
محمد حقانی، رییس کمیته محیطزیست شورای شهر تهران از بریدن درختان به علت خشکی آنها دفاع میکند اما به عوامل و ریشههای خشک شدن آنها معترض است. او میگوید قطع درختان براساس رای کمیسیون ماده 7 که مرجع رسیدگی به چنین مسایلی است، انجام شده و در واقعیتِ خشک شدن درختان و ضرورت قطع آنها نباید شک کرد، بلکه باید این مشکل را ریشهیابی کرد.
به گفته حقانی و طبق مشاهدات شخصیاش و تایید کارشناس همراه او، تعداد زیادی از شش الی هفت هزار چنار موجود در سرتاسر خیابان ولیعصر در حال خشک شدن است و اگر روند فعلی ادامه پیدا کند به زودی در این خیابان چناری باقی نخواهد ماند. وی میگوید: برخی از این چنارها خشک شده و بعضی رو به موتاند و آخرین نفسهاشان را میکشند، اگر چه تعدادی نیز در ناحیه طوقه سبز بوده و هنوز به زندگی آنها امید است.
عضو شورای شهر تهران در توضیح علل خشک شدن روزافزون چنارهای ولیعصر میگوید: «جدولگذاریهای دو طرف خیابان که در طول سالیان انجام شده از عوامل این آسیب است. مرتب پای درختها را کنده و سنگ یا جدول را روی طوقه درختان گذاشتهاند. طوقه آنها آسیب دیده و درخت امکان نفس کشیدن ندارد. فضای اطراف درخت را پر از بتن و پای درخت را سیمانریزی و سنگ کاری کردهاند.»
وی ادامه میدهد: «پیش از اجرای هر طرح باید مطالعات اولیه صورت گیرد، از جمله برآورد هزینه، بررسی مسایل اجتماعی، پیشبینی مشکلات زیستمحیطی، .... درختان که طبیب ما بودهاند و هوا را تصفیه میکردند، اکنون خود بیمارند و ما هیچ طبابتی انجام ندادهایم. درخت که ضعیف شد در معرض انواع آفات و بیماریها قرار میگیرد. در شرایط فعلی که آبهای زیرزمینی پایین رفتهاند و ریشه درخت به آنها نمیرسد، بتن ریختن پای آن نیز مزید بر علت شده است.»
حقانی، ادوار مختلف شهرداری را مسوول جدولگذاری غیراستاندارد میداند و درباره اقدامات انجام شده برای نجات درختان در دوره فعلی شورا، میگوید: «عضو دستگاه نظارتم و باید حرفها را بزنم و انتقادات را مطرح کنم. اگر در دستگاه اجرایی مسوول بودم، برای این محور تاریخی 17 کیلومتری که طولانیترین خیابان خاورمیانه است، استثنا قائل میشدم. دو طرف این خیابان این همه ساخت و ساز نمیکردم. اکنون به علت برخورد با پنجره ساختمانها، شاخه درختان را از ارتفاع سه متری میبُرند. صاحبان مغازهها هم برای اینکه تابلویشان در معرض دید قرار گیرد، شاخهها را میبرند.»
او در ادامه میافزاید: «نهرهای دو طرف خیابان باید به وضع سابق برگردند. دهانه انهار را کم کردهایم تا ماشینهای بیشتری عبور کنند. برنامهریزی شهری فعلی براساس خودروها انجام میشود نه مردم و مسایل زیستمحیطی. بنابراین لازم است نهرها به وضع قبلی برگشته و دهانه آنها تعریض شود. اگر پای درختان پساب سرازیر میشود، جریان آن را متوقف کنند.»
رییس کمیته محیطزیست شورای شهر تهران در پایان گفتوگو و در پاسخ به تکرار پرسش درباره اقدامات انجامشده در شورا و الزام شهرداری به ترتیب اثر دادن به انتقادات محیطزیستی مطروحه، میگوید: «موضوع را مطرح کردهایم و باز هم مطرح میکنیم. البته شهرداری ملزم به اجرای تصمیمات شوراست. وقتی در شهر آفتاب 1500 – 1400 میلیارد تومان هزینه میکند که اصولا وظیفه شهرداری نیست و به عهده دولت است، باید در حوزه محیطزیست نیز اقدام لازم را انجام دهد، چرا که محیطزیست تهران و حفظ آن از وظایف ذاتی این نهاد مدیریت شهری است.»
با وجود قاطعیت مشهود در سخنان امیدبخش بسیاری از مسوولان مبنی بر اقدامات جدی در حوزه محیطزیست، شهروندان با نگاهی به گذشته و به روند خشک و قطع شدن پیاپی چنارهای کهنسال خیابان ولیعصر، نگرانند که مبادا سقوط بیوقفه این آخرین یادگاران گذشته سبز پایتخت را پایانی نباشد و بیتوجهی مدیران شهری ختم به عریانی نهایی شهر تشنه شود.
نظر شما