سلامت نیوز:چند وقتی است، شائبه استفاده از ست‌های بی‌کیفیت چینی برای تصفیه پلاسمای خون از طریق یکی از شرکت‌ها نگرانی‌هایی را به وجود آورده است؛ چرا که این ست‌ها علاوه بر پلاسمای خون، گلبول‌های قرمز خون را نیز از بدن فرد می‌گیرند و در مدت کوتاهی باعث فقر آهن و کمبود شدید خون در فرد اهدا‌کننده میشود.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه فرهیختگان می نویسد: دراز می‌کشد و پرستار رگ اصلی را روی دستش جست‌و‌جو و سوزن را فرو می‌کند. مایع سرخ رنگ به سمت دستگاهی که در کنار تخت قرار گرفته جاری می شود. مایع زرد رنگی از آن خارج و خون کم مایه‌ای دوباره به سمت بدن سرازیر میشود. در پایان از اهدا‌کننده پلاسمای خون، بابت این عمل خیرخواهانه تشکر و 20 هزار تومان بابت هزینه ایاب و زهاب به او پرداخت میشود.
اما همه اینها، نه در مراکز سازمان انتقال خون، بلکه در برخی از شرکت‌های خصوصی انجام میشود؛ شرکت‌هایی که کارشان صادرات پلاسمای خون است؛ پلاسماهایی که قرار است به کشور آلمان فرستاده و در یک فرآوری پیچیده، به داروهایی تبدیل شود و با قیمتی‌هایی نه چندان ارزان در اختیار بیمارانی قرار گیرد که ادامه حیات‌شان به مصرف آنها بسته است.
گرچه استخراج پلاسما از خون افراد سالم در همه جای دنیا مرسوم است، اما به نظر می‌رسد این موضوع در ایران تبدیل به کاسب کاری شده که نگرانی فعالان حوزه سلامت را بر‌انگیخته است. یکی از کارشناسان سازمان انتقال خون که نمی‌خواهد نامش را عنوان کند، می‌گوید: «مراکز این شرکت‌ها بیشتر در مناطق محروم شهر مستقر هستند و برخی افراد برای دریافت همین مبلغ ناچیز 20 هزار تومان، ماهی چند بار به این مراکز می‌آیند. ضمن اینکه حالا چند وقتی است، شائبه استفاده از ست‌های بی‌کیفیت چینی برای تصفیه پلاسمای خون از طریق یکی از همین شرکت‌ها نگرانی‌هایی را به وجود آورده است؛ چرا که این ست‌ها علاوه بر پلاسمای خون، گلبول‌های قرمز خون را نیز از بدن فرد می‌گیرند و در مدت کوتاهی باعث فقر آهن و کمبود شدید خون در فرد اهدا‌کننده میشود.»
واگذاری به بخش خصوصی
در حالی که به دلیل حساسیت خون، در کشورهای توسعه‌یافته دنیا، مسائل مربوط به آن، در حوزه فعالیت‌های دولت اداره میشود، اما در اواخر دولت دهم، بخشی از فعالیت‌های سازمان انتقال خون در ایران به بخش خصوصی واگذار شد؛ واگذاری‌ای که عده‌ای آن را غیر‌قانونی می‌دانند، اما سیامک مره‌صدق، عضو کمیسیون بهداشت و نماینده اقلیت تهران که چند دوره است به‌صورت متناوب در مجلس حضور دارد، به «فرهیختگان» می‌گوید: «واگذاری‌های سازمان انتقال خون که اوایل سال 92 اتفاق افتاد با اجازه مجلس بوده است.» این در حالی که در دوره کنونی بارها مسئولان بهداشتی نارضایتی خود را از عملکرد این شرکت‌های خصوصی اعلام کردند و حتی چندی پیش رسول دیناروند، رئیس سازمان غذا و دارو عنوان کرد شرکت خصوصی پالایش خون در تولید فرآورده‌های پلاسما ناموفق بوده‌اند.
پلاسما، مایعی است که 55 درصد خون را تشکیل می‌دهد و می‌تواند به‌عنوان ماده اولیه در صنعت پلاسما برای تولید داروهای مختلفی از جمله فاکتورهای 8 و 9 خونی و داروهایی مانند آلبومین و IVIG مورد استفاده قرار گیرد که جزء داروهای گران‌قیمت و با ارزشی هستند که برای درمان بیماری‌های مختلفی از جمله بیماری‌های خونی مثل هموفیلی، نازایی و نقص سیستم ایمنی بدن کاربرد دارد.
در دهه 70، دولت برای جلوگیری از صادرات پلاسما و واردات مشتقات همین پلاسما، با ایجاد پالایشگاه خون دولتی زمینه تولید برخی از این فرآورده‌ها را فراهم کرد، اما با واردات محصولات خونی آلوده به ویروس ایدز و هپاتیت در کشور و مجهز نبودن این پالایشگاه به دستگاه ویروس‌زدایی، بیماران خونی زیادی به HIV مبتلا شدند و این پروژه ناکام ماند.در دولت گذشته، با این ادعا که دولت در انجام این مسئولیت ناتوان است، این‌کاربه بخش‌خصوصی واگذار شد، اما آنها نیز نتوانستند در تولید داروهای مشتق از پلاسما موفق شوند و تنها مجوز راه‌اندازی چندین مرکز برای دریافت پلاسما از داوطلبان و صادرات آن به کشور آلمان را دریافت کردند. یکی از مدیران سازمان انتقال خون می‌گوید: «این موضوع سود زیادی برای شرکت‌های صادرکننده دارد، اما متاسفانه در آن زمان به واسطه رانت برخی مدیران پیشین یکی از سازمان‌های حمایتی، برخی از شرکت‌ها توانستند بخشی از فعالیت‌های سازمان انتقال خون را انجام دهند و آن را تبدیل به بیزینس کنند.»
کار خیر یا تجارت
هر اهدا‌کننده پلاسما می‌تواند ماهانه حداکثر چهار بار و در سال حداکثر 24 بار پلاسمای خون خود را اهدا کند. در هر بار اهدای 20 هزار تومان به عنوان هزینه ایاب و‌ذهاب به اهدا کننده، پرداخت میشود. سیامک مره‌صدق، عضو کمیسیون بهداشت می‌گوید: «طبق قانون نباید اقدام به خرید و فروش خون افراد اهدا کننده کرد.» او با این استدلال پرداخت این پول ناچیز را به عنوان هزینه ایاب و ذهاب منطقی می‌داند. این در حالی است که به گفته کارشناسان انتقال خون، هدف از این قانون، تجاری نشدن موضوع خون و فرآورده‌های خونی بوده تا گروهی با حیات مردم سودهای کلان به جیب نزنند.
اما به نظر می‌رسد، تنها اهداکننده‌های پلاسما کمترین سهم را در درآمد‌های میلیونی صادرات پلاسما دارند. در دنیا به دلیل نیاز مبرم به پلاسما، برای امور دارویی هر بار به اهدا‌کننده پلاسما مبلغی پرداخت می شود. این مبلغ در آمریکا 100 دلار و در اروپا 50 یورو است؛ معادل حدود 300 هزار تومان.
سارا سجادی، متخصص فرآورده‌های خونی به «فرهیختگان» می‌گوید: «به صورت استاندارد هر فرد کمتر از 80 کیلوگرم می‌توان در هر نوبت 500 سی‌سی پلاسما گرفت. معمولا در نوبت اول به دلیل رعایت موارد بهداشتی از این پلاسما استفاده نمی‌شود. اما در نوبت‌های بعد این پلاسما به کشور آلمان صادر میشود. به گفته او پلاسمای ایرانی‌ها به دلیل سالم‌تر بودن و خطر آلودگی کمتر، طرفداران زیادی دارد و کشور آلمان نیز این پلاسما را از شرکت‌های ایرانی خریدار می‌کند و مشتقاتی را که از این پلاسما تولید میشود با قیمت بسیار کمتر به آنها می‌فروشد. این در حالی است که این شرکت‌ها این دارو‌ها را به قیمت‌های نسبتا بالا در اختیار وزارت بهداشت قرار می‌دهند تا برای بیماران استفاده کنند.به گفته او سالانه حدود 200 هزار لیتر پلاسما در کشور گرفته می شود که قیمت هر لیتر آن در دنیا حدود 120 دلار ارزش است. این سود آنقدر است که این شرکت‌ها برای پیدا کردن اهدا کننده حتی گروهی بازاریاب استخدام کردند؛ چرا که سود فراوانی برای آنها دارد.
ست‌های چینی
با این حال تجار خون، گویی هر روز به دنبال سود بیشتر از این راه هستند، به طوری که به گفته یکی از فعالان حوزه تجهیزات پزشکی، خطر استفاده از تجهیزات چینی بی‌کیفیت، افراد اهدا کننده پلاسما را تهدید می‌کند.
هانیه شمس می‌گوید: «ست‌هایی که برای تصفیه پلاسمای خون در اهدای پلاسما مورد استفاده قرار می‌گیرد سایر بخش‌های خون از جمله گلبول‌های قرمز را به بدن بازمی‌گرداند. در ست‌های با‌کیفیت این تصفیه به درستی انجام میشود، اما متاسفانه ست‌های بی‌کیفیت چینی هم وجود دارد که یکی از شرکت‌های صادرات پلاسما، در‌صدد واردات و استفاده از آن است و در حال حاضر در مورد ثبت واردات آن اقدام کرده است و با توجه به قدرت این شرکت در ارتباط سازمان‌های مختلف این خطر وجود دارد که با واردات آن موافقت شود. اشکال عمده این ست‌ها تصفیه غیر‌دقیق خون است، به طوری که مقدار زیادی گلبول قرمز از بدن فرد اهدا‌کننده خارج میشود و از آنجایی که اهدا‌کنندگان پلاسما به صورت مکرر این کار را انجام می‌دهند، می‌تواند زمینه‌ساز مشکلاتی برای سلامتی این افراد که بسیاری از آنها از افراد کم‌در‌آمد جامعه هستند و خودشان نیز با مشکلات سو تغذیه مواجه هستند، ایجاد کند؛ مشکلاتی چون فقر شدید آهن.
به گفته او، قیمت این ست‌ها حدود 6 یورو یعنی نصف قیمت ست‌های استاندارد تصفیه پلاسما است. به گفته او، از این ست‌ها مدت کوتاهی در دوره تحریم‌های شدید بین‌المللی علیه ایران استفاده شد، اما به دلیل کیفیت پایین از رده خارج شدند. اما این شرکت دوباره تصمیم دارد از این ست‌های بی‌کیفیت استفاده کند.
نظر شما