سلامت نیوز-*اسماعیل قدیمی: در حادثه اخیر که اتوبوس حامل سربازان یک پادگان آموزشی در جاده سیرجان - نی‌ریز در استان فارس به دره ۲۰ متری سقوط کرده و تعدادی از آنان کشته شدند، دیدیم اگر رسانه ملی دقیق و به موقع اخبار آن را پوشش ندهد و با استفاده از تکنیک‌های روزنامه نگاری و نظریه های کاربردی این رویداد را منعکس نکند، دیگران این کار را خواهند کرد و مطمئن باشید که اگر کارشناسان مورد اعتماد مردم واقعیت این حادثه را تفسیر نکنند، به دست کسانی که ما نمی‌شناسیم، می افتد و در نتیجه آلوده به شایعه خواهد بود. خیلی وقت‌ها، ممکن است این رسانه ها تحت تاثیر عوامل بیرونی هم باشند و سبب پخش شایعات نیز بشوند. بنابراین مقصر اصلی، مدیریت صدا و سیما و روزنامه هایی است که در سطح ملی پخش می شوند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، همان‌طور که مشخص است، شبکه اجتماعی یک رسانه و یک وسیله ارتباط جمعی است. در دنیای مدرن که جامعه از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و به ویژه جغرافیایی گسترش پیدا می کند، سواد و بهداشت عمومی بالا می رود و رفاه اجتماعی و وضعیت کلی جامعه بهبود می‌یابد. در حقیقت وسایل ارتباط جمعی هم مطابق با این تحولات رشد می کنند. با وجود این، رسانه های اجتماعی آخرین ابزارهایی هستند که در رشته تحولاتی که در رسانه‌ها ایجاد می شوند، به وجود می آیند. همان‌طور که بارها تاکید شده است، فضای مجازی ابزاری است که کاربران را تبدیل به مدیران تولید محتوا می کند. البته لفظ مدیر محتوا برای همه کاربران خیلی مناسب و درست نیست. چون مدیریت کردن، امر پیچیده اجتماعی است و در واقع یکی از بالاترین تخصص های اجتماعی مدیریت است. بنابراین اکنون شاید بتوانیم بگوییم که وسایل ارتباط جمعی، موثرترین ابزار تاثیرگذاری بر افکار عمومی است. چون هم خود کاربران در تولید محتوا سهیم هستند و هم در گروه های مختلف از طریق حلقه هایی که بین دوستان و اقوام خود ایجاد می کنند، بیشترین اثرگذاری را در افکار عمومی دارند. به دلیل اینکه دو ویژگی اساسی ارتباط را که اعتماد و مشارکت است، در خودشان دارند و این مورد باعث می شود میزان اثرگذاری شان در افکار عمومی افزایش پیدا کند. بنابراین اگر رسانه های رسمی دولتی و حاکمیتی متوجه این مساله نباشند، از مدیریت استراتژیک برخوردار نباشند و اطلاع رسانی نکنند، مسلما نقش شان در جامعه کاهش پیدا می کند. همچنین مشکل بزرگی که این رسانه ها دارند این است که متاسفانه برخی کاربران به علت اینکه شبکه های اجتماعی نقش اصلی در اثرگذاری بر افکار عمومی دارند، از این فرصت سوءاستفاده کرده و با شایعات باعث تشویش اذهان عمومی می شوند.

‌بهترین ابزار برای ایجاد جنبش‌ها

وسایل ارتباط نوین یعنی از اینترنت به بعد، خاصیت تعاملی و شبکه ای دارند و بهترین ابزار برای ایجاد جنبش‌های اجتماعی هستند. حتی دانشمندان بزرگی چون مانوئل کستلز هم بر این قضیه تاکید می کنند و می‌گویند در شبکه های مجازی، جنبش های اجتماعی بهتر رشد می‌کنند، چون اقوام، نژاد ها، مذاهب و گروه‌های اجتماعی که از نظر جغرافیایی در سراسر دنیا پراکنده هستند، با باورها، مبانی فکری و علایق مشترک از طریق شبکه‌های اجتماعی به هم متصل می شوند. اکنون اتفاقاتی که در سراسر دنیا می افتد، از همین طریق تشدید می شود. برای مثال تروریست های داعشی که از طریق عملیات انتحاری حوادث ناگوار زیادی را در دنیا رقم می زنند، می توانند در سراسر دنیا همدیگر را پیدا کنند و از طریق شبکه های اجتماعی، وبلاگ، سایت، اینترنت، تلگرام و فیسبوک به مبادله افکار و تجربه بپردازند و حتی بسیاری اوقات این افراد نیز همدیگر را برای عملیات انتحاری و تروریستی تحریک می‌کنند و چه بسا برای هم امکاناتی را هم ایجاد می کنند. این در حالی است که این وسایل به شدت مناسب تشکیل جنبش های اجتماعی هستند، چون می‌توانند افراد را دور هم جمع کرده و از راه دور آنان را به هر نوع اقدامی از جمله حرکت های اجتماعی که به شکل های مختلف در می‌آید، تشویق و تحریک کنند.

مقصر اصلی رسانه ملی است

رسانه ها در دوران جدید در عین حال که همدیگر را تکمیل می کنند، قابلیت ها و شرایط جدید را هم برای استفاده های اطلاعاتی و ارتباطی ایجاد می کنند، اما چون مدیریت آنها متفاوت است، رقابت بین آنها ایجاد می شود. برای مثال اگر در شرایط جدید رسانه های ملی چون صدا و سیما نتوانند شرایط را درک کنند، از مدیریت استراتژیک برخوردار نباشند و راهبرد و سیاستگذاری درستی نداشته باشند، به موقع، عینی، کامل، جامع و دقیق اخبار و اطلاعاتی که مردم به آن نیاز دارند و رویدادهایی را که تاثیر عمومی دارد منعکس نکنند، مسلما به نوعی تاثیر خودشان را از دست داده و اعتماد مردم نیز از بین می رود. با وجود این، میدان به دست شبکه های مجازی، گروه ها و کسانی که عقاید متفاوت نسبت به گردانندگان رسانه های داخلی دارند، می افتد. بنابراین عدم انعکاس به موقع رویدادها، جایگاه، اعتبار و مرجعیت رسانه ملی را کاهش می دهد. برای مثال در حادثه اخیر که اتوبوس حامل سربازان یک پادگان آموزشی در جاده سیرجان - نی‌ریز در استان فارس به دره ۲۰ متری سقوط کرده و تعدادی از آنان کشته شدند، دیدیم اگر رسانه ملی دقیق و به موقع اخبار آن را پوشش ندهد و با استفاده از تکنیک‌های روزنامه نگاری و نظریه های کاربردی این رویداد را منعکس نکند، دیگران این کار را خواهند کرد و مطمئن باشید که اگر کارشناسان مورد اعتماد مردم واقعیت این حادثه را تفسیر نکنند، به دست کسانی که ما نمی‌شناسیم، می افتد و در نتیجه آلوده به شایعه خواهد بود. خیلی وقت‌ها، ممکن است این رسانه ها تحت تاثیر عوامل بیرونی هم باشند و سبب پخش شایعات نیز بشوند. بنابراین مقصر اصلی، مدیریت صدا و سیما و روزنامه هایی است که در سطح ملی پخش می شوند. چون قادر نیستند نقش و وظیفه خود را در انعکاس به موقع رویدادها انجام بدهند و اعتماد مردم را جلب کنند. مردم را بی‌اعتماد نکنید

کسانی که در خارج از حیطه منافع ملی ما، چه در داخل کشور و چه در خارج کشور عمل می کنند، مسلما دلشان برای ایران، جمهوری اسلامی، ارزش ها، هنجارها و علایق مشترک مردم نخواهد سوخت. قطعا این افراد منافع شخصی، گروهی و متضاد با منافع مردم را تعقیب می کنند. در نتیجه مردم اعتماد خود را از دست داده و به رسانه‌های خارجی پناه می برند. با وجود این، تحت تاثیر این منابع دچار آشفتگی فکری می‌شوند و قدرت تشخیص خود را از دست می دهند و ممکن است، دچار اشتباه شده و مرتکب اعمالی شوند که بعدا برایشان پشیمانی به بار آورد. در نتیجه این فرایند بسیار خطرناک است و می تواند بحران و فروپاشی اجتماعی را ایجاد کند که هزینه های سنگین و آثار و تبعات منفی در جامعه به دنبال دارد. قطعا رسانه های ما در وضعیت خطیری به سر می برند و باید با شناخت تهدیدها و تشخیص فرصت‌ها مدیریت شوند و وظایفشان را بدانند و به آن عمل کنند. آنها باید روی بازخورد هایی که از جامعه می‌گیرند، علمی و تعاملی کار کنند، در غیر این صورت، با وجود اخبار و اطلاعات موجود در شبکه های اجتماعی، مردم اعتمادشان را به رسانه های ملی و عمومی از دست می دهند و این رسانه ها دیگر جایگاهی نخواهند داشت.

* کارشناس ارتباطات و استاد دانشگاه