سلامت نیوز-*دکتر کاوه سالارمند: داروهای کورتیکواستروئیدی انواع تغییر یافته هورمون‌های غده فوق‌کلیوی (آدرنال) هستند که برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها استفاده می‌شوند. این داروها دارای اثرات گسترده‌ای در بدن هستند که مهم‌ترین آنها اثر ضد التهابی است. کورتون‌ها اگرچه برای درمان بعضی بیماری‌ها مانند آرتریت بدون آن‌که عوارض قابل توجهی نشان دهند، به صورت طولانی قابل مصرف هستند، اما مصرف خودسرانه و نابجای آنها می‌تواند عوارض نامطلوبی در بدن ایجاد کند که شدت ایجاد این عوارض با مدت زمان و مقدار مصرف آنها ارتباط مستقیم دارد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، مهم‌ترین عارضه مصرف این داروها آتروفی شدن غده آدرنال است. اگر برای مدت طولانی (سه تا شش ماه) یکی از کورتون‌ها مصرف شود، غده فوق‌کلیوی شروع به کوچک شدن می‌کند و توان خود را برای تولید هورمون‌های درون‌زا از دست می‌دهد. در این حالت، اگر مصرف دارو یکباره قطع شود، غده فوق‌کلیوی نمی‌تواند کورتیزول مورد نیاز بدن برای مواجهه با استرس، عفونت شدید، آسیب فیزیکی یا جراحت‌ها را تولید کند. بنابراین بیمارانی که برای یک دوره طولانی مجبور به مصرف کورتون‌ها هستند،‌ به هیچ وجه نباید بدون دستور پزشک داروی خود را قطع کنند. برای قطع مصرف این داروها معمولا پزشک به آهستگی میزان مصرف دارو را کم می‌کند تا بیمار دچار مشکلات فوق‌الذکر نشود. نکته مهم دیگری که این دسته از بیماران باید به آن توجه داشته باشند، این است که حتی اگر مدت زیادی از قطع مصرف یک داروی کورتون می‌گذرد، لازم است در مراجعات بعدی به پزشک، نوع و میزان مصرف دارو را اطلاع دهند. این مساله بویژه زمانی که بیمار نیاز به جراحی یا استفاده از یک روش تشخیصی تهاجمی دارد، اهمیت پیدا می‌کند.

سندرم کوشینگ، یکی دیگر از عوارض مصرف زیاد کورتون‌هاست. به عنوان مثال، افرادی که به صورت طولانی مدت از داروی دگزامتازون خوراکی برای افزایش وزن ‌ استفاده می‌کنند در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند. کورتون‌ها معمولا یکی از اجزای مکمل‌های بدنسازی غیر‌مجاز هستند که این روزها در مکان‌هایی غیر از داروخانه‌ها عرضه می‌شوند‌. بنابراین ورزشکارانی که مکمل‌های بدنسازی را از منابع غیر‌معتبر تهیه و مصرف می‌کنند، در ردیف افراد در معرض خطر ابتلا به سندرم کوشینگ قرار دارند.

این بیماری موجب گرد شدن صورت، چاقی در شکم و ایجاد کوهان در ناحیه پشت می‌شود. این افراد به علت افزایش تشکیل پلاک‌های چربی در عروق، در معرض ابتلا به سکته مغزی و قلبی نیز قرار دارند. پوکی استخوان، شکستگی مکرر و کاهش توان سیستم ایمنی بدن از عوارض دیگر بیماری است که اگر درمان نشود، می‌تواند کشنده نیز باشد.

افزایش وزن، پوکی استخوان، ضعف عضلانی، احتباس آب در بدن، آکنه (جوش)، تاخیر در التیام زخم ، بالا رفتن احتمال عفونت به دلیل تضعیف سیستم ایمنی بدن، نازک شدن پوست، گرد شدن صورت، دیابت، آب مروارید (کاتاراکت)، زخم گوارشی و بالا رفتن فشار خون از سایر عوارض مصرف طولانی مدت کورتون‌ها هستند.

کورتون‌های موضعی مانند بتامتازون، هیدروکورتیزون، فلوئوسینولون و تریامسینولون برای مشکلات التهابی پوست معمولا به صورت خودسرانه توسط بیماران مصرف می‌شوند در حالی که مصرف طولانی‌مدت این داروها می‌تواند موجب نازک شدن پوست و تشدید مشکلات یا ایجاد ناراحتی جدید شود.

باید خاطر نشان کرد که در مصرف کوتاه‌مدت، بسیاری از این عوارض ایجاد نمی‌شوند و اگر بیماری با صلاحدید پزشک در حال مصرف یک کورتون است نباید به‌واسطه نگرانی از بروز عوارض، مصرف داروی خود را قطع کند.

*داروساز