سلامت نیوز-*رعنا نوروزی:چند سالی است که شهرداری تهران تصمیم گرفته از سازمانی با رویکرد خدماتی، به نهادی اجتماعی تبدیل شود. بر همین اساس جلب مشارکت‌های اجتماعی را در دستور کار قرار داد و مهم‌ترین اقدام در این رابطه، ایجاد ساختارهای مدیریت محله بود؛ ساختاری که به مردم اجازه می‌دهد خودشان برای محله خود تشخیص دهند و تصمیم بگیرند و اقدام کنند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه وقایع اتفاقیه،دراین‌میان اهمیت محیط زیست به‌عنوان مهم‌ترین شاخص توسعه پایدار در سلامت و زندگی مردم و آیندگان، باعث شد در تهران که به خاطر توپوگرافی خاصش به درد آلودگی هوا دچار شده، به طور ویژه به آن توجه شود. کوه‌های تهران آن را به کاسه‌ای شبیه کرده که دود خودرو‌ها و کارخانه‌ها در آن محبوس شده است. شهری با 14 میلیون ساکن که پنج میلیون خودرو دارد و عبورومرور ماشین‌ها در آن عددی بیش از تعداد خودروهاست. نمی‌شود بدون کمک‌گرفتن از خود مردم این آلودگی را از آسمان شهر بیرون کنیم؛ برای همین نیاز است که خود مردم حفاظت از شهرشان را طلب کنند.
سال گذشته اتفاق خوبی افتاد و آن ابلاغ سیاست‌های کلی محیط زیست به رؤسای سه قوه بود. این ابلاغیه که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد، شامل 15 بند است و در این بین، سه بند به رویکرد مشارکت مردمی در حوزه محیط زیست اشاره دارد.
در بند اول آمده است: «مدیریت جامع، هماهنگ و نظام‌مند منابع حیاتی (ازقبیل هوا، آب، خاک و تنوع زیستی) مبتنی بر توان و پایداری زیست‌بوم به‌ویژه با افزایش ظرفیت‌ها و توانمندی‌های حقوقی و ساختاری مناسب همراه با رویکرد مشارکت مردمی»، همچنین بند 14 که به آگاهی‌بخشی اشاره دارد: «گسترش سطح آگاهی، دانش و بینش زیست‌محیطی جامعه و تقویت فرهنگ و معارف دینی مشارکت و مسئولیت‌پذیری اجتماعی به‌ویژه امر به معروف و نهی از منکر برای حفظ محیط زیست در تمام سطوح و اقشار جامعه» و بند 12 این ابلاغیه که می‌گوید: «تدوین منشور اخلاق محیط زیست و ترویج و نهادینه‌سازی فرهنگ و اخلاق زیست‌محیطی مبتنی بر ارزش‌ها و الگوهای سازنده ایرانی‌اسلامی.»
سال 82 بود که ستاد محیط زیست و توسعه پایدار آغاز به کار کرد تا برای استقرار نظام مدیریت محیط‌زیست در شهرداری و انجام مطالعات زیست‌محیطی برای تمامی پروژه‌های شهری فعالیت داشته باشد. شرایط موجود نیاز به حضور مردم را ضروری‌تر و شهرداری را به ادامه راه مصمم‌تر کرد؛ پس بنا شد این ستاد به‌عنوان متولی محیط‌زیست شهر به موضوع ایجاد کانون‌های محیط‌زیست در محلات تهران بپردازد.
تهران 354 محله دارد و هر محله یک کانون محیط‌زیست خواهد داشت که اکنون رو به کامل‌شدن است. در حال حاضر 126 کانون تشکیل شده و تا یک ماه آینده به 150 کانون خواهد رسید.
در کانون‌های محیط‌زیست دو رویکرد داریم: یکی توانمندسازی مردم و شناساندن اهمیت محیط‌زیست و چیستی آن. دیگری که مهم‌ترین آرمان ما در سازمان توسعه پایدار است، «شهر تازه» نام دارد؛ آرمان‌شهری که تلاش داریم به آن برسیم.
حرف ت در کلمه «تازه» به تنوع زیستی و طبیعتی خاص اشاره دارد؛ چیزی که شاید بسیاری از ساکنان آن را نشناسند. شاید با وجود آلودگی‌های صوتی و شلوغی شهر، همه ندانند که تهران 180 نوع پرنده دارد یا اینکه تهران زمانی «چنارستان» بوده و خیابان ولی‌عصر که به نام چنارستان مشهور بوده، دیگر بقایای قابل‌توجهی از چنارهای پیشینش ندارد. هدف این است که در شهر تازه این یادآوری برای ساکنان محله‌ها اتفاق بیفتد تا علاوه بر حفاظت از بازمانده‌ها برای رساندن شهر به آرمان‌شهری که در نظر داریم تلاش شود.
در «شهر تازه» حرف الف، نشان آب پاک است؛ چراکه تهران زمانی بهترین آب نوشیدنی را داشت و این سال‌ها به فراموشی سپرده شده است. اکنون بخش زیادی از آب‌های زیرزمینی از دست رفته چون متأسفانه متوسط مصرف روزانه مردم از آب‌های زیرزمینی 40 لیتر بیشتر از مصرف جهانی است. در این مورد نیاز است که الگو‌سازی شود و به مرور به شرایط مناسب برگردیم. انرژی پاک هم یکی از مسائلی است که شهر تازه به آن اشاره دارد؛ انرژی‌هایی مثل انرژی باد و خورشید. این انرژی‌ها به‌قدری برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی خوب است که کشورهای توسعه‌یافته اروپایی سال‌هاست برنامه‌ریزی کرده‌اند تا از حجم مصرف انرژی‌های فسیلی بکاهند و بر انرژی‌های پاک تمرکز کنند. نتیجه حاصل از این برنامه‌ریزی آلودگی هرچه کمتر است و مصرف بهینه انرژی‌هایی که روزی پایان می‌یابند. مردم با شناخت از این مسائل می‌توانند مطالبه کنند تا زیرساخت‌ها مهیا شود و رویکرد تازه در کشور ما به کار گرفته شود.
حرف ز به زمین اشاره می‌کند: زمینی پاک که پسماند در آن مدیریت می‌شود و تولید زباله کمترین میزان و آلودگی نیز کم است. اکنون روزانه هفت هزار 500 تن پسماند در تهران تولید می‌شود که رقم بزرگی است و مشکل اینجاست که هنوز الگوی مناسبی برای تفکیک و کاهش تولید زباله بین مردم جا نیفتاده است. ظروف یک‌بار‌مصرف هم از دیگر مشکلات ماست که مصرف زیادی بین مردم ما دارد و بیش از 77 نوع بیماری ایجاد می‌کند؛ ازجمله انواع سرطان. کشورهایی که متوجه این معضل شده‌اند، دارند به سرعت جلوی آن را می‌گیرند. ما هم باید در این زمینه همگام با آنها پیش برویم و برای «آگاهی‌سازی» که اصلی‌ترین مسئله است، تلاش کنیم.
حرف آخر تازه، به هوای پاک اشاره می‌کند و امیدواریم که در کنار اقدامات دولت، مردم هم با فرهنگ‌سازی که صورت می‌گیرد، به استفاده از ماشین‌های حمل‌و‌نقل عمومی روی بیاورند و همچون کشورهای توسعه‌یافته دیگر، به خاطر خودشان و شهرشان برای کاهش آلودگی هوا تلاش کنند.
توانمندسازی و آگاه‌سازی از مسائلی است که در کانون‌های محیط زیست محلات تهران برای آن تلاش می‌شود؛ چراکه مردم توانمند خود می‌توانند معضلاتشان را شناسایی، اولویت‌بندی و سپس پروژه‌های کوچک را در مقیاس محلی تعریف کنند.
* رئیس اداره توانمندسازی ستاد محیط زیست و توسعه پایدار
نظر شما