سلامت نیوز: ریسک استفاده از مترو و حضور در فضاهای زیر زمینی در ساعات مختلف متغیراست. حدود سه میلیون نفر در روز از آن استفاده می کنند. تنها می توان امیدوار بود که اگر قراراست اتفاقی رخ دهد 12 شب به بعد باشد و خسارت در زیر زمین کمتر وارد شود.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خبرآنلاین، امنیت جاده های زیر زمینی شهرتهران این روزها تبدیل به مسئله ای جدی برای پایتخت نشینان شده است؛ انفجار شهران که گفته شده به دلیل حفاری مترو بوده است، این سوال را پیش می‌آورد که خیابان های زیرزمینی پایتخت که روزانه حداقل ۳میلیون نفر را جابجا می کنند، چقدر امن هستند؟

البته مسوولان شهرداری و مترو معتقدند مترو با بالاترین استاندارد ممکن تونل های قطار شهری و البته تونل هایی که بزرگراه های پایتخت را بهم متصل می کنند،‌می سازند. اما همین چند روز پیش، نشتی آب از تونل توحید، موجب شد این مسیر زیرزمینی برای ساعاتی مسدود شود.

علاوه بر این سالهاست کارشناسان هشدارهای بسیاری درباره زلزله در تهران به مردم و مسئولان داده اند و پیش بینی های نگران کننده ای برای تهران در هنگام بحرانی مانند زلزله می افتد. نکته اینجاست که حادثه شهران نشان داد مدیریت بحران هنگام وقوع چنین حوادثی متولی ویژه ای ندارد. برای بررسی وضعیت ایمنی شهر زیرزمینی تهران میزگردی در خبرآنلاین با حضور شهریار مزیدآبادی مدرس امداد و نجات و دکتر مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله برگزار کردیم.

مشروح این میزگرد را در ادامه می خوانید؛

حوادث غیرمترقبه در تهران مردم را بیش از پیش نگران می کرده است. ضمن ایتکه حق طبیعی مردم است که در خصوص امنیت فضای شهری از مسئولان مطالبه داشته باشند. شهروندان تهرانی تا چه اندازه از امنیت این شهر باید مطمئن باشند ؟ چه درفضای زیرزمینی شهر تهران مانند مترو، چه هنگامی که در خیابان تردد می کنند و حتی زمانی که درمنزل هستند.

زارع: این موضوع را باید در سه بخش تقسیم بندی کنیم. اول اینکه در چه وضعیتی قرارداریم. دوم آنکه برای مقابله با بحران به چه ابزار و امکاناتی نیاز داریم و نهایتا بدانیم هم اکنون چه توانمندی و امکاناتی داریم؟ و هنگام بروز حادثه چگونه می توانیم با آن مقابله کنیم؟ برای پاسخگویی به هر کدام از این سوالات باید افراد متخصص و مسئول پاسخگو باشند و من تنها می توانم در خصوص واقعیت های موجود بگویم؛ درواقع جاده های زیرزمینی شهر تهران را ارزیابی واقع بینانه کرده و عنوان کنم که شرایط چگونه است. تحقیقات نشان داده است که تهران شهری است با ریسک بالا در برابر مخاطرات مختلف. تهران بر روی شبکه گسترده ای از فاضلاب، آب، رودخانه های و مسیل ها، جاده های زیرزمینی، خطوط مترو و نفت و بنزین واقع شده است. این در حالی است که ما مساله جدی بافت فرسوده هم در تهران، به ویژه در بخش های مرکزی و جنوبی شهر، داریم و هر ازگاهی حادثه ای در خصوص بافت فرسوده رخ می دهد.

مزیدآبادی: بسیاری ازمردم در تهران زندگی نمی کنند و خوشبختانه تا عصر از تهران خارج می شوند. همان جریان سیال را می گویم که بیشتر در مرکز شهر تهران، در بازار و حوالی آن مشغول به کار و فعالیت هستند و شب از تهران خارج می شوند. روزانه جمعیت بسیارزیادی درزیرزمین درحال تردد هستند. ساعت وقوع هراتفاق ناخوشایندی دراینکه چه اندازه موجب خسارت مالی و جانی به شهروندان و شهر می شود؛ تاثیر گذاراست. شما تصور کنید اگر حادثه‌ای در روز رخ دهد باید جمعیت انبوهی که درمترو به سر می برند تخلیه شوند. متاسفانه درهنگام بروز چنین رخدادهایی عده بسیاری تسلط خود را از دست می دهند و ترس به آنها غالب می شوند. ده ها متر پله باید مردم به سمت بالا حرکت کنند. عده ای همواره کنجکاو و تماشاگر هستند و امدادرسانان را دچار مشکل می کنند؛ گاه هیجان ها خود عامل خطر هستند.

دو مسئله پیش رو داریم، اول آنکه مردم آموزش ببینند که چگونه باید با بحران مقابله کنند و اینکه چه خطراتی پیش روست. هم اکنون وضعیت جاده های زیرزمینی شهر تهران چگونه است .

مزید آبادی: بطورمثال اگر دقت کرده باشید ؛ فصل پاییز و زمستان آب باران که به زیر زمین نفوذ کرده است روی شیشه های واگن می ریزد و این موضوعی نیست که بتوان بسادگی از آن گذشت. نکته بعدی آن است که اگر برق تونل‌های مترو قطع شود مردم را چگونه می توان توام با ترس و کنجکاوی شان به بالا هدایت کرد؟ بسیاری ازسالمندان نمی توانند این مسیر را عبور کنند. بگذارید از تجربه مشابهی برایتان بگویم؛ اگر بخاطر داشته باشید آبگرفتگی ایستگاه معین به اندازه ای خطرناک بود که امکان داشت 400 تا 500 نفر از مسافران غرق شوند. خوشبختانه راننده قطار فردی باهوش بود وبا متوقف کردن مترو مردم را نجات داد. همان قطار دقایقی بعد به زیر آب فرو رفت .

زارع: گزارش فنی درخصوص چگونگی ساخت مترو موجود است که درسال 1366 تدوین شده است. این گزارش را من دیده ام و اگر بخواهیم بگوییم که احداث خطوط مترو برپایه تهیه گزارشی برای خطر زمین‌لرزه در تهران انجام شده؛ بله واقعا همین طور است. البته کیفیت این گزارش و میزان مطالعات انجام شده هم مورد بحث است. اما اینکه خطوط مترو روی کدام گسل ها تقاطع دارد، و میزان تغییر شکل در هر کدام از پهنه های گسله چقدر است، و اینکه احتمال چه میزان آسیب در هر پهنه به احتمال چقدر خواهد بود، این موضوع نیاز به مطالعات دقیق برای تعین میزان این تغییر شکل در هر کدام از پهنه های گسله مزبور دارد و بر پایه گزارشهای کلی موجود داوری دقیقی نمی توان کرد. ازسوی دیگر مطالعات مترو تهران سال 1353 و ساخت آن نیز از سال 1356 آغاز شد. درآن زمان در برنامه ای ظنز در تلویزیون شعری پخش می شد که در آن می گفت "انشاالله 40 سال بعد به مترو می نازیم!". من بعید می دانم که قبل از احداث مترو مطالعه دقیقی مبنی بر اینکه گسل ها دقیقا کجا واقع شده اند و میزان تغییر شکل هر کدام از گسلها چقدر است و اساسا میزان ناپایداری زمین چقدر است، صورت گرفته باشد. ممکن است خطوط مترو از پهنه گسل ها هم عبور کرده باشد. به هر حال سازنده های سازه های زیر زمینی هنگام کندن زمین متوجه می شوند که کجا بیشتر ریزش وجود دارد و کجا کمتر و همین امر موجب می شود که به طور تقریبی متوجه وجود ناپایداری های زمین بشوند و تاجایی که امکان دارد به چاره اندیشی برای پایدار سازی محل بپردازند. این مسئله ای است که وجود دارد. امروز مترو ساخته شده و جمعیت حدود سه میلیون نفر در روز از آن استفاده می کنند .تنها می توان امیدوار بود که اگر قراراست اتفاقی رخ دهد 12 شب به بعد باشد و خسارت در زیر زمین کمتر وارد شود .به هر حال ریسک استفاده از مترو وحضور در فضاهای زیر زمینی در ساعات مختلف متغیراست. چرا که پیک ساعات رفت و آمد در مترو می تواند هنگام بروز خسارت ناشی از این خطر را چند برابر کند. معرضیت کم و معرضیت زیاد. نکته ای دیگری هم هست آنکه 30 در صد از جمعیت شهر از مترو استفاده می کنند و این می تواند نشان دهند که ما تا چه اندازه با ریسک روبرو هستیم و براین مبنا باید برای کاهش ریسک برنامه ریزی کنیم .

شما بیاد بیاورید اتفاقی را که در ایستگاه مترو استاد معین افتاد ؛ نمی توان متصور شد که تنها جمعیت زیر زمین آسیب پذیر هستند. بحران هایی از این دست می تواند زندگی مردم را روی زمین هم مختل کند. درحادثه ایستگاه استاد معین کاملا خیابانها بسته و تا چند ساعت زندگی عادی مردم مختل شد.

زارع: بازهم درصدی دارد؛ نمی توان گفت که اگر حادثه ای درمترو استاد معین رخ داده است مردم در مثلا تهرانپارس هم درگیر این مسئله هستند. می توان درصدها را تخمین زد . هم افرادی در معرض هستند و هم طبق گفته شما حلقه بیرونی هم می تواند درگیر حوادث باشد .

اگر زلزله ای در شمال تهران بیاید و آن اتفاقی که در کاتماندوی نپال افتاد در تهران بیافتد آیا باز هم می توان گفت که امنیت در فضاهای زیر زمینی تهران وجود دارد؟ هم اکنون گاه گاهی شاهد هستیم که خانه ای براثر قرار گرفتن در خط مترو دچار ریزش و حادثه می شود.

مزیدآبادی: منطقه 6 تهران یکی از نقاط بحران است؛ درنظرداشته باشید جمعیت بسیاری در روز به سمت این منطقه برای کار و تحصیل مراجعه می کنند اما عصرمنطقه خلوت تر شده و حتی شب در حداقل ترین تعداد شهروند ساکن قرار می گیرد. پس در اینجا من در تایید حرفهای دکتر زارع ادامه می دهم که در معرضیت قرار گرفتن جمعیت در فضاهای زیر زمینی می تواند کمیت ریسک پذیری را زیاد یا کم کند و اضافه می کنم که هر چه تعداد افراد بیشتر باشد بحران هم جبران ناپذیرتر خواهد شد چرا که ترس و هیجان خود عاملی بربیشتر شد آسیب جانی و تخریب سازه ها است . شما تصور کنید در شب منطقه 6 تهران تنها نزدیک به 250 هزار نفر جمعیت ساکن دارد و روز این جمعیت میلیونی می شود . اکنون با توجه به بازنگری در معرضیت قرار گرفتن جمعیت در مترو باید بگویم که به همین نسبت آماده باش برای مقابله با بحران در روز و پیک ساعت ورود وخروج جمعیت هم متغیر خواهد بود اما این نکته را هم یادآور شوم که همه ایستگاه های شمال و جنوب تهران در معرض خطر روی گسل بودن هستند. این موضوع امری اجتناب ناپذیر است و براستی وجود دارد. به طور مثال ایستگاه شهرک شهید محلاتی، قائم و ایستگاه تجریش در شمال تهران تقریبا منطبق با گسل شمال تهران هستند اما اینطور نیست که شما تصور کنید تنها اگر اتفاقی بیافتد همان ایستگاه در گیر خواهد بود . هر اتفاقی تبعات گسترده ای تاشعاع چند کیلومتری خواهد داشت که اجتناب ناپذیر است بیاد بیاورید سیل تجریش را که تا میرداماد زندگی مردم را مختل کرد و ستاد بحران برای مقابله با این مسئله تا مدتها درگیر بود و نشد که براحتی و در فاصله زمانی کوتاه زندگی مردم عادی شود . حالا این را می توان بروز حادثه در منطقه، قطعه و یا لکه ای در تهران عنوان کرد اما در مورد مثال شما درمورد کاتماندو هم باید بگویم که چرا اصلا کاتماندو را مثال می زنید، شما در نظر بگیرید زلزله رودبار در سال 1369 را دراین زمان زلزله در رود بار تنها منجر به بروز خسارات و آسیب های گوناگون مالی و جانی و حتی روانی نشد . به طور مثال همان لحظه در رشت چند ساختمان فرو ریخت . شاید باورش برایتان مشکل باشد اما تا شعاع صد کیلومتر در خلخال هم چند ساختمان ریزش کردند ، در پی حادثه رودباردر تهران لرزش بسیار شدیدی احساس شد . زلزله در یک نطقه اتفاق نمی افتد بلکه در مسیری حرکت می کند و هر سازه ای سستی از پی این حرکت فرو می ریزد . بنابراین در ایران با چنین مسائلی بسیار مواجهه بوده این و خواهیم بود . حال بیاییم در مورد سازه های جدید مثالی بزنیم . هم اکنون نباید از پل طبیعت که در منطقه سر بروی اتوبان مدرس احداث شده است غافل بشیم به هر حال این یک سازه جدید است . درست در منطقه شمالی موازی با گسل شمالی شهر تهران . ستاد بحران و مسئولان علاوه بر اینکه باید فکری برای مقابله بحران درزیر زمین بکنند باید به فکر انواع سازه ها و بحران در روی زمین هم باشند . نمی خواهم بگویم که اگر حادثه ای در تهران رخ دهد همه چیز ازبین خواهد رفت اما واقعیت آن است که اگر بحرانی اتفاق بیافتد توان مقابله با آن کمتر از بغرنج بودن و تکان دهنده بودن حادثه است .

 

زلزله چند ریشتری می تواند بحران غیرقابل جبرانی را برای تهران رقم بزند ؟ باید منتظر زلزله هفت و نیم ریشتری باشیم ؟

مزیدآبادی: باید بگویم که اینگونه نخواهد بود و بعید به نظر می رسد که زلزله تا این حد مهیب در تهران بروز کند .

زارع: من هم در تایید حرف آقای مزیدآبادی باید عنوان کنم که احتمال رخداد زلزله ای با این بزرگا کم است، ولی زلزله ای با بزرگای حدود 7 در پهنه تهران قابل انتظار است. به هر حال می توان سناریوی بدترین حالت را در نظر گرفت. ما باید تصویری از هر اتفاق ممکن و حتی به نظر غیر ممکن داشته باشیم تا بتوانیم با آن مقابله کنیم واضح است که تجربه زلزله 6 ریشتری هر حدود بیست سال یکبار در اطراف تهران شاهد بوده ایم ومی توانیم طبق این تجربه تخمین بزنیم و تشخیص بدهیم که سناریوی بدترین حالت را می توان چگونه تصور کرد. نکته در این است که باید همه ابعاد را متصور شد و برای آن برنامه ریزی کرد . خوب است که کمی هم واقع بین باشیم. هم اکنون کارشناسان و متخصصان بسیاری در بخش صنایع در حال فعالیت برروی این زمینه هستند با یا بسیاری از متخصصان در ژئودزی روبرو هستیم که خوشبختانه به صورت کاملا تخصصی و پیگیرانه در حال بر داشت نقشه برداری دقیق هستند پس می توان گفت که در این زمینه فعالیتهای لازم انجام می گیرد. گرچه نمی توان در مورد رخداد سناریو مورد نظر، به ویژه از نظر زمان رخداد پیش بینی دقیق کنیم، ولی می توان در خصوص چگونگی وقوع آن سناریو مد نظر بدترین حالت پیشگیری لازم را انجام داد. بر پایه مجموعه کارهای پژوهشگران می توان سناریوی های مختلف را برای تخمین زد وداده های واقعی را دریافت. اگر بدانیم که نقاط تمرکز جمعیت در کجاها واقع شده است وپیک ساعات حضورشان را بدانیم و بسیاری از اطلاعات دیگر ، آن زمان می توانیم برای پیشگری و احتمالا مقابله با بحران برنامه ریزی های دقیق تری انجام دهیم. بخشی از این مجموعه فعالیت ها اکنون در حال انجام است. با این داده ها و اطلاعات حتی می توان میزان آسیب وارده را تخمین زد. اکنون نمی دانیم دقیقا و واقعا چه تعداد افراد ازبین خواهند رفت و چه اندازه آسیب خواهیم دید .

مزیدآبادی: قطعا آسیب خواهیم دید و قطعا با مشکلات فراوان روبرو خواهیم شد . نمی توان گفت چه تعداد کشته اما اگر زلزله 6 ریشتری هم بیاید آسیب های بسیاری به بدنه شهر و جمعیت وارد خواهد آمد. نگاه دیگری که به این موضوع می توان کرد و خطرات جدی که ما را تهدید می کند. ساختمان های تازه سازی است که در منطقه 22 رشد قارچ گونه دارند و به معنای واقعی کلمه بی مهابا ساخته می شوند. شما توجه کنید؛ هم اکنون ساختمان ها و برج های مسکونی بسیاری در اطراف دریاچه چیتگر در منطقه 22 ساخته شده است که خود با اما و اگرهای بسیاری روبرو است و نمی توان در ایمنی و پایداری آنها صحه گذاشت. اینکه پیش بینی شده تا چند سال آینده جمعیت دو و نیم میلیونی در این محدوده ساکن شوند و این خود به بار فاجعه آمیز بحران دامن می زند. جمعیت دو و نیم میلیونی دقیقا یعنی یک سوم و حتی بیشتر جمعیت کنونی شهر تهران که قرار است همگی نه تنها در منطقه 22 بلکه در کنار دریاچه ساکن شوند. قطعا خرابی بسیاری خواهیم داشت اما این را بدانیم که هر لرزشی ولو کوچک و بی خطر جمعیت انبوه مردم را به خیابان ها می کشاند تا شب را در خیابان ها سپری کنند. این رخداد نمی تواند طبیعی باشد و همین موضوع خود بحران بزرگی است چرا که مردم سالم هم حتی کنار خیابان ها امکانات زندگی لازم دارند که هم اکنون تدبیری برای آن اندیشیده نشده است و امکانات قابل توجهی در این زمینه در نظر نگرفته است . واقعا اسکان چنین افرادی چگونه خواهد شد. نمی توان قطعا گفت که چه اتفاقی خواهد افتاد. خرابی در تهران اتفاق خواهد افتاد اما نمی توان گفت تا چه اندازه و حتی می توان اظهار کرد در این خصوص خیلی هم مشکلی پیش نخواهد آمد . آتش نشانی آماری ارائه داده است مبنی بر اینکه به طور متوسط روزانه با حوادث مختلف یک ساختمان می ریزد و یا آسیب جدی می‌بیند. شما تصور کنید که سالانه 365 ساختمان در حال ریزش است . با این حساب اگر تصور کرد که همه این ساختمان ها در یک روز یا چند وروز متوالی ریزش پیدا کنند بدون بروز هیچ حادثه غیر مترقبه ای آن وقت چه اتفاقی خواهد افتاد و آیا قدرت مقابله با آن راخواهیم داشت . بحران بحران است فرقی ندارد و واقعه شهران برای یک ساختمان بود اما بحران بود و اطراف خود را تحت تاثیر قرار داد . همین آتش سوزی قطع آب و برق و تلفن را با خود همراه داشت و باز هم حادثه ای دیگر تعریف شد . بحران است که مردم را درگیر می کند نه الزاما مرگ. نبود آب وبرق و تلفن و حتی سرپناه می تواند خود بحران بسیار مهمی باشد که انسانها را از پا در آورد . خوب است به ارقام فکر نکنیم. اینکه گفته می شود 800 هزارنفر دردم از بین می رود هم مردم رادلسرد می کند و هم مسئولان را . باید فکری کرد و تصمیمات مهم گرفت .باید به مراکز درمانی فکر کرد در حال حاضر بسیاری از مراکز درمانی خود سست و آسیب پذیر هستند .

زارع: باید آگاهی اولیه داشت . باید دید چه ساختمانی چه زمانی ساخته شده است و آگاهی را در مورد تهران بالابرد و این بسیار در مقابله بحران کمک کننده خواهد بود. یکی از کارهای مهم و اولیه آن است که تکلیف این ساختمان ها معلوم شود .

مزید آبادی: به یاد دارم که چند سال پیش دکتر ناطقی الهی، استاد پژوهشگاه زلزله پس از یک پژوهش گفتند که اگر در تهران زلزله بیاد اول چند مرکز مهم درمانی و بیمارستان ها در روز واقعه خواهد ریخت . دراین خصوص بسیار شکوه و شکایت صورت گرفت و اینکه چرا دکتر این حرف را اصلا عنوان کرده است اما همین اظهارات باعث شد که تعدادی از آن ساختمان ها دوباره بازسازی و ایمن سازی شوند . در بسیاری از مواقع چند ریشتر بودن زلزله مهم نیست مهم مهندسی ساز بودن و استحکام ساختمان ها است و نه الزاما حتی در شرق تهران و یا در غرب تهران و اینکه گسل ها کجا واقع شده اند .

زارع: وقتی درباره وضعیت تهران و جمعیت آن صحبت می کنیم معمولا نگاهی به زیر ساخت ها و امکانات فنی ، صنعتی و خدماتی این شهر نداریم. این هم به دلیل آن است که از تاریخچه آن اطلاعی نداریم و این در اظهارنظرات ما بسیار موثر است؛ در این خصوص باید یک تیم منسجم و هدفمند اظهار نظر کنند . یکی از کارهای مهم و اولیه این است که بدانیم بسیاری از مکان ها قدیمی و تاریخی در چه سالی، توسط چه کسی و با چه کیفیتی ساخته شده است . این مکان های قدیمی و تاریخی که می گویم می تواند شامل بیمارستان های دایر ، مدارس قدیمی و مساجد و ... است که مردم در آن رفت و آمد بسیاری دارند . بخشی از مشکل آن است که از نظر مطالعه و دسترستی به اطلاعات آن است که بسیاری از سازمانهای به سازمان خودشون به عنوان ملک خودشون نگاه می کنند. یعنی فقط حوزه مسئولیت کاری نمی پندارند در واقع حوزه کاری شان مالکیتشان است!. پس حاضر نیستند براحتی در تعامل با دیگر سازمان قرار بگیرند. بیشتر این سازمان تا جایی که من اطلاع دارم نسبت به بیرون از سازمان حالت تدافعی دارند .معمولا نگاه این است که نکند سازمان های مدعی شوند و نقدی بر آنها وارد کنند. این مسئله باعث می شود که از کار برای ایمن سازی و کاهش ریسک عقب بمانند و یا حتی امکان ورود به این مساله نباشد.

یک بار دیگر برگردیم به این مسئله که علاوه بر اینکه یک زلزله 6 ریشتری می تواند خراب به بار بیاورد، عاملی مانند ترس را در دل مردم ایجاد می کند. چه اتفاقاتی خواهد افتاد در این زمان. در شهران حادثه ای رخ داد که بسیاری از ترس خانه های خود را خالی کردند، بعد از مراجعه دیدند که دزد خانه را زده است. حال باید در هنگام وقوع زلزله و پس از آن منتظر چنین اتفاقاتی هم برای زندگی مردم باشیم ؟

مزیدآبادی: 8 خرداد سال 1383 تهران به لرزه در می آید ، به واسطه اینکه در طالقان ان طرف کوه در منطقه ای به نام بلده مسیر روستاها تخریب می شود ؛ آن شهر آسیب می بیند و لرزه آن در تونل کندوان هم ادامه پیدا می کند . در این هنگام قسمتی از جاده چالوس بسته می شود اما در آن زمان لرزش درتهران هم حس می شود که متاسفانه مردم تهران از ترس به بیرون از خانه ها می آیند و در مسیر زلزله حرکت می کنند . در واقع بسیاری از مردم تهران به سمت کرج ، چالوس و مناطق آن پناه می برند . در عین بی اطلاعی و اینکه زلزله از همین مکان شروع شده است و خطر در این حوزه بالاترین حد ممکن است . حال ترافیک سنگین نبود امکانات لازم و مشکلاتی از این قبیل جان عده بسیاری را تهدید می کند . اون روز دوستانی در صدا و سیما می گفتند که تنها دو ایستگاه در صدا و سیما فعال بوده است و همه ایستگاه ها قطع بودند و موسیقی پخش می کردند چرا که برج آنتن مرکزی جام جم هم لرزیده بود . از ان روز صدا و سیما در صدد بر آمد تا برنامه ها و تصاویری تهیه کند که افراد کارشناس بیایند و مردم را دعوت به خونسردی و آرامش کنند تا بتوانند بهتر تصمیم بگیرند و بی مهابا به خیابانها نریزند . هنگام وقوع زلزله بلده یکی از گویندگان رادیو با من تماس گرفت و گفت بیا روی آنتن با مردم صحبت کن چرا که مردم تهران به شدت دچار رعب و وحشت شده اند و همین ترس هم خسارات بسیاری را وارد کرد . من هم شروع کردم فی البداهه با مردم صحبت کردم. مردم دقیقا روزهای موشک باران تهران را بیاد آوردند و همه سوار ماشین شده و به سمت شمال ایران در جاده ها حرکت کردند. جاده کرج قفل شد. بسیاری پشت تونل کندوان و در تونل ماندند. حدود 36 اتومبیل زیر سنگ های ریزش کرده کندوان از بین رفتند. تعداد زیادی مردم در این راه موندند چون نه راه برگشت داشتند و نه راه رفت . این در حالی است که مردم می توانستند شب را به راحتی در منزل خود بمانند. ترس همانی است که مردم رابه سمت مرگ می کشاند. مردم دقیقا رفتند به سمت محلی که زلزله از آن آمده بود وعامل چنین اشتباهی تنها ترس بود . پس لرزه زمانی رخ داد که بسیاری از ماشین ها در محل زلزله جمع شده بودند با سرنشین . خب درآن زمان نیاز بود تا اطلاع رسانی شود ورسانه ها دائم به مردم آرامش را گوشزد کنند . ولی خود رسانه هم غافلگیرشده بود و اون روز تجربه ای گرانبها برای مردم و مسئولان به دست آمد.

خب مردم باید کجا بروند؟

مزیدآبادی: الان هم براحتی عنوان می شود که هنگام بروز حادثه مردم می توانند به پارک ها بیایند. کدام پارک ها برای چند نفر چیزی حدود 375 محله اصلی در شهر تهران داریم . یکی از این محله ها کن نام دارد که به اندازه شهر کوچک جمعیت در ان زندگی می کند. بعضی از محله های تهران خود یک شهر محسوب می شوند . ما چندین محله در ارتفاع داریم که تخلیه آن خودش ماجرایی دارد. مردم اگر قرار باشد که جایی هم نروند و در همان محل بمانند ما هیچ آموزش و یا دستور والعملی برای آنها نداریم . تنها اتفاقی که تا کنون افتاده است همین مانور های محله ای است که آن هم تنها در بعضی از محله ها رخ داده است . آن هم به تعداد خیلی محدود که بین سازمانی انجام می شود و خیلی هم از خودشون راضی هستند که کارشان را خوب انجام داده اند به مردم فید بکی داده نمی شود و آنگونه که انتظار می رود مردم در جریان چون و چرای بحران قرار نمی گیرند در صورتی که در هنگام وقوع حادثه این مردم هستند که نقش اصلی را بازی می کنند و تعیین کننده هستند . خب می رسیم به بحث فرصت طلب ها که مطمئن باشید امنیت مورد مخاطره قرارمی گیرد وبه مال مردم تعرض خواهد شد .این را نمی توان نغز کرد و به وجود خواهد آمد تنها جدی گرفتن مدیریت محله ای می تواند پاسخگو و نجات دهنده باشد . در چنین مواردی بازهم خود مردم هستند که می توانند از پیش برای خانه و کاشانه خود امنیت و ایمنی ایجاد کنند . قفل های ایمن تر و حفاظ های مستحکم تر . در شرایط اضطراری در تمام دنیا به وجود می آید مختص ایران هم نیست .

زارع : اشاره ای بکنم که اگر در تهران زلزله‌ای رخ دهد اتفاقی متفاوت با زلزله بم 1382 خواهد بود. بسیاری از مردم فکر می کنند که هرگاه زلزله ای در شهری بزرگ بیاید بلافاصله هلی کوپتر ها بر فراز شهر حاضر می شوند و کمک رسانی از طریق آسمان شروع خواهد شد. ولی عملا هم اینگونه نخواهد بود که مثلا هلی کوپتر ها بیانند و به بخشهایی از شهر یا منطقه آسیب دیده امداد رسانی بپردازند. درتهران ماجرا پیچیده تر از این ها خواهد بود. بعد از شهر تهران ، مشهد ، اصفهان، کرج و تبریز پرجمعیت ترین شهرهای ایران هستند . این گستردگی شهر آمادگی لازم را می خواهد . این را هم باید یاد آور شوم که زلزله تهران شبیه هیچ کدام از زلزله های طبس 1357، منجیل 1369، بم1382 و ورزقان 1391 نخواهد شد. تجربه منحصر به فردی است که آن را تاکنون در ایران نداشته ایم، و تنها باید برای آن، بر پایه مطالعه و مدلسازی و شبیه سازی سناریوهای گوناگون و شناخت سناریوی بدترین حالت آمادگی لازم را پیدا کرد .باید آمادگی را ارتقاء داد . زمان رخداد آن زلزله را نمی دانیم اما برپایه آنچه که از دوره بازگشت های زلزله های مهم در پیرامون تهران می دانیم، آن زلزله اتفاق خواهد افتاد .در خصوص آمادگی هم باید اضافه کنم که باید سیستماتیک عمل شود تا بتوان جلوی خسارت را گرفت. مانند بیماری که به بیمارستان می رود و حتی اگر در بدترین حالت ممکن هم باشد، اول باید پذیرش شود و برای آن پرونده ای تشکیل شود و بعد آزمایش های لازم روی آن انجام گیرد . بیمار هر چقدر هم که بد حال باشد پزشک بدون داشتن اطلاعات لازم دست به درمان نمی زند . بنابراین ما هم باید از پیش مطالعات لازم را انجام دهیم ، برداشت میدانی زمین شناسی و زلزله شناسی و نقشه برداری دقیق انجام شود ، اطلاعات لازم را درباره ساختمان ها و سازه ها بدست آوریم و هزاران اطلاعات دیگر را بروی هم منطبق کنیم تا بتوانیم با معضل به درستی مقابله کنیم و امیدوارم مسئولان به فکرآن باشند .

مزیدآبادی: حادثه منا را بیاد بیاورید ، برای تخلیه مکان های پرجمعیت باید افراد متخصص حضور داشته باشند. شما در نظر بگیرید که شب ها ما مکان هایی چون سینماها و تئاتر ها را داریم که جمعیت قابل توجهی در این مکان ها حضور دارند و تخلیه آنها خود بحث تخصصی است . تصور کنید در شب ها در هر کدام از سینماهای شهر بالای دویست نفر شهروند وجوددارد .که کنار هم نشستند . شما به سینماها مراکز درمانی را اضافه کنید و تخت های کنارهم و انسجام بیمارانی که نمی توانند به سرعت از حادثه فرار کنند . شما استادیوم دوازده هزار نفری والیبال را در نظر بگیرید و تصور کنید تمام آن سازه بریزد . سازه ای که در آن بتون ، آجر و شیشه هم وجود دارد . اینکه نباید از ساختمان های بلند شیشه ای غافل شد که واقعا خطری عجیب از سوی آن ساختمان ها تمام شهر را تهدید میکند .تصور کنید اگر ساختمان های شیشه ای بریزند تمام منطقه مانند میدان مین می شود و ما با چنین بحران هایی روبرو هستیم .در نیمه شمالی تهران پراست از ساختمان های شیشه ای .تصور کنید اگر در زمستان و پاییز زلزله بیاید در مدارس چه اتفاقی خواهد افتاد .

باتمام این حدس ها و گمان ها اگر درتهران زلزله بیاد چه زمانی لازم است تا مردم به زندگی عادی برگردند ؟

مزیدآبادی: شاید بتوان گفت که مهار بحران بین شش تا ده روز طول خواهد کشید، اما اینکه مردم به زندگی عادی بازگردند را نمی توان تخمین زد. خب در چنین شرایطی تلفن ها، آب، برق قطع خواهند شد. با خرابی های بسیاری روبرو خواهیم بود و نهایتا بسیاری نیاز به درمان و رسیدگی دارند.

زارع: حادثه شهران آژیر خطر این زلزله ای است که سال های از آن صحبت می کنیم. ما باید در نظر داشته باشیم که در بسیاری ازنقاط آتش سوزی اتفاق خواهد افتاد اما کنترل آتش سوزی را می توان در دست گرفت . مهم برگشتن وضعیت به صورت عادی است .در یک چنین حادثه نقطه ای مانند حادثه شهران در 28 خرداد 1395، برگشتن همه مسایل به وضعیت عادی حدود 72 ساعت به طول انجامید و زندگی ده ها خانواده مختل شد . ما در زلزله تهران بحران لوله های گاز و انفجار را هم خواهیم داشت . اینهایی که ما در این گفتگو از آن سخن گفتیم بیشتر مربوط به خدمات رسانی است نه برگشتن به زندگی عادی. یکی از مدیران بحران اخیرا گفته اند که شبیه نقطه شهران ما 399 نقطه دیگر داریم، دیگر خودتان می توانید حدس بزنید که در چه موقعیتی قرار داریم.