اینجا در پارک ملی دریاچه ارومیه جایی که تا کمتر از 20 سال قبل بزرگترین زیستگاه تالابی ایران و مهم‌ترین محل جوجه‌آوری بیش از 700 هزار پرنده از 240 گونه مقیم یا مهاجر بود، حالا دیگر کمتر نشانی از حیات باقی مانده است.

فقط 35 درصد اعتبارات احیای دریاچه ارومیه تخصیص یافت

سلامت نیوز:اینجا در پارک ملی دریاچه ارومیه جایی که تا کمتر از 20 سال قبل بزرگترین زیستگاه تالابی ایران و مهم‌ترین محل جوجه‌آوری بیش از 700 هزار پرنده از 240 گونه مقیم یا مهاجر بود، حالا دیگر کمتر نشانی از حیات باقی مانده است.

 به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ایران، نه آب است و نه پرنده! تا چشم کار می‌کند شوره زارها همه جا را فرا گرفته‌اند. برای رسیدن به آب باید کیلومترها راه بروی تا به پیکره آبی و کم عمق دریاچه برسی. دریاچه‌ای که تا همین چند سال پیش به دلیل حضور آرتمیاهای معروفش به نگین سرخ آذربایجان شهرت یافته بود.

اگرچه در سال‌جاری با ورود مقدار اندکی آب باز هم سرخ شده اما این سرخی نه به دلیل تجدید حیات آرتمیاها بلکه به دلیل تکثیر باکتری‌ها و فیتوپلانکتون‌هایی است که فقط در آب شور امکان زیستن دارند. چرا که وجود 340 گرم نمک در هر لیتر آب و ایجاد حالت فوق اشباع، همچنان بزرگترین مانع زادآوری آرتمیاها محسوب می‌شود.


اثرات ویرانگر خشکیدگی دریاچه نیز اکنون چندسالی است که سایه خود را بر سراسر حوضه آبریز گسترانده است. دمای هوا به طور میانگین دو درجه سانتیگراد و میزان تشعشعات ماورای بنفش نیز به دلیل خشکیدگی دریاچه تا 5/2 برابر افزایش یافته تا ریسک ابتلا به سرطان پوست در ساکنان منطقه دوچندان شود.

بر اساس اظهارات مدیرکل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی نیز بیش از 80 درصد فعالیت‌های زنبورداری در شرق دریاچه به دلیل ریزگردهای نمکی متوقف شده و تولید محصولات کشاورزی 30 درصد کاهش یافته است. یافته‌های ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در سه روستای مورد مطالعه در حاشیه دریاچه حاکی از این است که از 88 دانش‌آموز این روستاها 30 نفر مبتلا به آسم شده و 3 نفر تا 80 درصد ریه خود را از دست داده‌اند.


در چنین شرایطی که ضرورت نجات بخشی دریاچه بیش از پیش احساس می‌شود و در حالی که همین اندک آب راه یافته به دریاچه موجی از خوشحالی را بین مردم و برخی مسئولان ایجاد کرده، گزارش خبرنگار «ایران» از ارومیه حاکی است با‌وجود همه تلاش‌های صورت گرفته برای تأمین بخش کوچکی از حقابه دریاچه، توسعه باغ‌ها و اراضی زیر کشت در پیرامون دریاچه همچنان ادامه دارد. این واقعیت تلخ، این پیام را منتقل می‌کند که گویی «اعتقادی راسخ و عزمی جدی هنوز هم برای احیای دریاچه ارومیه بین مردم و مسئولان اجرایی وجود ندارد.»


مسعود تجریشی، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف و مدیر برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه با اعلام این مطلب می‌گوید: «با اقداماتی که برای اتصال سیمینه رود و زرینه رود در سال گذشته صورت گرفت آبی که پیش از این به دلیل حجم بالای رسوبات و شیب منفی به دریاچه نمی‌رسید با ایجاد یک کانال به طول 35 کیلومتر به دریاچه سرازیر شد و 14 رودخانه نیز لایروبی شدند در نتیجه حدود 600 میلیون مترمکعب آب مازاد از این طریق برای دریاچه تأمین شد، حدود 440 میلیون مترمکعب هم حقابه دریاچه از سد حسنلو و بوکان رهاسازی شد و همین امر باعث شد تا تراز دریاچه امسال حدود 54 سانتیمتر افزایش یابد اما متأسفانه در یکسال گذشته شاهد توسعه سطح زیر کشت و باغ‌ها در برخی مناطق پیرامونی دریاچه هم بودیم که اگر ادامه یابد دیگر نمی‌توان به احیای دریاچه طبق برنامه زمان‌بندی شده 10 ساله امیدوار باشیم.» این مقام مسئول افزود: «قرار بود در سه سال نخست طرح احیا با اقدامات سازه‌ای اجازه ندهیم وضعیت دریاچه بدتر شده و در واقع اوضاع را باید تثبیت می‌کردیم که موفق هم شدیم اما حرکت بعدی برای سال‌های آتی سخت‌تر است چرا که باید میزان مصرف آب در بخش کشاورزی با تدابیری که اتخاذ شده مثلاً اصلاح الگوی کشت، جلوگیری از توسعه اراضی زیر کشت و آبیاری تحت فشار و قطره‌ای کاهش یابد که اگر مشارکت همگانی و هماهنگی بین دستگاهی بویژه بین وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی محقق نشود نمی‌توانیم به اهداف‌مان دست یابیم.» او افزود: «مصرف آب باید هر ساله در حوضه ارومیه 8 درصد کاهش یابد که تاکنون حدود 16 درصد کاهش دادیم اما نمی‌شود که ما میزان تلفات آب را در یک جا کم کنیم و بعد در حالی که تلاش می‌کنیم این آب را به دریاچه برسانیم زمین‌های جدیدی با پشتوانه همین آبی که صرفه‌جویی شده زیر کشت برود.»


 فقط 35 درصد اعتبارات ارومیه تخصیص یافت
در همین حال رحمان وهابزاده، مدیرکل منابع طبیعی استان آذربایجان غربی نیز از روند کاهشی تخصیص اعتبارات احیای دریاچه گلایه می‌کند و می‌گوید: «متأسفانه در سال‌های گذشته بی‌توجهی و سوءمدیریت در منابع آب و خاک، بهره برداری‌های غیر اصولی، توسعه نامتعارف باغ‌ها و اراضی کشاورزی، توسعه چاه‌های غیر مجاز، تغییر اقلیم و کاهش بارندگی همه دست به دست هم داد تا دریاچه به این روز گرفتار شود و در حال حاضر نیز با وجود اقدامات مثبتی که توسط دولت و ستاد احیا انجام شده اما تخصیص نیافتن بموقع اعتبارات و کمبود تجهیزات و نیروی انسانی مهم‌ترین تنگناهای ما برای کاهش خطرات بیابانزایی و مقابله با شن‌های روان در منطقه محسوب می‌شود.» چرا که در حال حاضر بیش از 300 هزار هکتار از پهنه آبی دریاچه به شوره زار تبدیل شده و حدود 300 هزار هکتار از اراضی پیرامونی هم به بیابان تبدیل شده که حدود 26 هزار هکتار آن را شن‌های روان تشکیل می‌دهد. مدیر دفتر برنامه‌ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز می‌گوید: «در سال 94 فقط حدود 35 درصد از اعتبارات احیای دریاچه تخصیص یافت که اگر تخصیص‌ها به همین شکل ادامه یابد از برنامه عقب می‌افتیم.


تجریشی می‌گوید: ما انتظار داریم با توجه به افزایش دو درجه‌ای دما در ارومیه امسال حداقل 70 درصد آب دریاچه یعنی 80 سانتی متر از سطح آب تبخیر شود بنابراین تأمین حقابه دریاچه باید با کاهش مصرف در بخش کشاورزی به طور جدی دنبال شود. او تأکید می‌کند: وزارت جهاد باید سیستم کنترلی قوی تری اعمال کند و اجازه توسعه اراضی کشاورزی را ندهد و طبیعتاً اگر سازمان آب منطقه‌ای هم آب این اراضی را تأمین نکند دیگر کشت غیر مجاز هم اتفاق نمی‌افتد. فرمانداران و مسئولان محلی نیز باید جدی‌تر عمل کنند و به ضرورت احیای دریاچه اعتقاد داشته باشند.

به عبارت دیگر مردم و مسئولان به این باور برسند که چاره‌ای جز احیای دریاچه ندارند وگرنه کشاورزی و زندگی در این منطقه در سال‌های پیش رو با مخاطرات جدی تری مواجه خواهد شد، البته مردم تا حدودی به این باور رسیده‌اند اما هماهنگی بین دستگاه‌ها ضعیف است و انگار هنوز اعتقادی به این مهم ندارند که آب باید به دریاچه برسد وگرنه وقتی در جنوب دریاچه دوباره نهال‌های جدید کاشته می‌شد باید برخورد جدی با متخلفان صورت می‌گرفت. ما هم در ستاد احیا مرتباً ماهانه گزارش می‌دهیم اما در سطح شهرستان‌ها کمتر به این موارد توجه می‌شود.»


سطح آب در دریاچه ارومیه هر روز بیش از قبل کاهش می‌یابد و تا پایان مهر ماه نیز بخش اعظم آب موجود تبخیر می‌شود. به عبارت دیگر این امیدهاست که کمرنگ می‌شود اگر میزان مصرف آب کاهش نیابد و سطح زیر کشت همچنان افزایش یابد. تجریشی می‌گوید: احیای دریاچه ارومیه در سه چهار سال امکان پذیر نیست. مصرف آب باید کاهش یابد. از یکصد هزار چاه حفر شده در حوضه حداقل بیش از 50 هزار حلقه آن که غیر مجاز است باید بسته شود اما اولویت ما بیشتر روی کنترل آب‌های سطحی است چون شناسایی و پلمب چاه‌های غیرمجاز مسلماً با مشکلات بیشتری مواجه است با این حال وزارت نیرو با همکاری دستگاه قضایی و نیروی انتظامی در تلاش است که جلوی حفر چاه‌های جدید را بگیرد. و باز هم متذکر می‌شوم اگر دستگاه‌ها هماهنگ نباشند و مردم مشارکت نکنند این اقدامات و صرف هزینه‌های هنگفت جواب نمی‌دهد.
 

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha