سلامت نیوز:درختان چنار تهران شب‌ها هفت رنگ می‌شود. رنگهایی که شاید آنها را به مرگ زودهنگام نزدیک کند.تغییر رنگ نورها نیز آسیب را دو چندان می کند. تغییر رنگ لحظه‌ای باعث می شود که فتوسنتز گیاه دچار اختلال شود. چرا که در زمانی که درخت هنوز به رنگ قبلی عادت نکرده رنگ بعدی را به آن می تابانند.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه ابتکار می نویسد: پیش ‌ترها، زمان صادق هدایت و پدر برزگ‌هایمان به آن می‌گفتند آب کرج. بعدتر آب کرج به بلوار الیزابت تغییر نام داد و پس از انقلاب هم بلوارش ماند و کشاورز به جای الیزابت بر تابلویش نقش بست. حالا اما پس از سال‌ها از آب کرج تهران درختانی باقی مانده‌ که شب‌ها هر دقیقه یک رنگ عوض می‌کنند. درختانی که اگرچه این روزها به به آغاز فصل پاییز نزدیک می‌شوند اما کم و بیش زردی خزان را در خود نمی‌بینند.

تهران دیگر انار ندارد. روزگاری تهران را با درختان و باغ‌های انارش می‌شناختند. تهرانی سبز و خرم که آبش فراوان و درختانش پربار بود. در آن روزگار سبزی و صیفی مزارع و بساتین تهران دیرگاهی سفره ساکنان آبادی‌های گستره وسیع تهران را رنگین کرده بود و میوه باغهایش آوازه‌ای در سراسر ایران داشت و گل سرسبد میوه‌هایش انار بود. تهران حالا نه تنها دیگر انار ندارد بلکه درختان چنارش که میراث ملی‌اش شناخته می شد، روز به روز دست خوش تمیلات و دخالت‌های انسان می‌شوند.

از پارک وی تا میدان تجریش تقریبا 2 سالی می‌شود که 8 هزار چنار با نورهای رنگ و وارنگ تزیین شده‌اند. پروژه‌ای که بعدتر پس از اجرای موفق و بازتاب مثبت نورپردازی درختان خیابان ولی عصر (عج) در میان شهروندان تهرانی، نورپردازی بلوار کشاورز به عنوان دومین پروژه نورپردازی منظر طبیعی توسط سازمان زیباسازی شهر تهران انجام شد و با برنامه ریزی‌های انجام شده این پروژه به مناسبت میلاد حضرت امام حسن مجتبی (ع) مورد بهره برداری رسید.
بیش از 1000 پروژکتور امروز بر درختان آب کرج یا همان بلوار کشاورز خودمان می‌تابند. البته نه به طور یک نواخت بلکه در دقیقه چند رنگ از سبز و نارنجی تا زرد و آبی و بنفش بر پیکر چنارها می‌نشاند. گرچه برای بسیاری از شهروندان این رنگ عوض کردن‌ها خوب به نظر می‌آید اما بسیاری از کارشناسان آنها را آسیبی برای محیط زیست تهران و درختان چنارش می‌دانند.

گرچه در روزهای ابتدایی اجرایی شدن این پروژه این بحث در رسانه مطرح شد و کارشناسانی چون دکتر سیدمهدی سیدی، پژوهشگری فیزیولوژی گیاهی در دانشگاه گوته بورگ سوئد نظرات خود را در این باره ارائه و به این پروژه زیباسازی انتقاد کرد اما حالا با گذشت 2 سال از اجرای آن حالا کارشناسان می‌گویند که پروژه نورپردازی عوارض خود را بر درختان نشان داده است. آغاز فصل پاییز و نبود نشان خزان بر درختان چنار گواه این ماجراست.

گرچه در زمان آغاز پروژه نورپردازی بلوار کشاورز مجتبی عبدالهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران گفته بود که این طرح به ملاحظات زیست محیطی توجه داشته و میزان نور و نوع لامپ‌های انتخابی هیچ آسیبی را به سلامت محیط زیست، فضای سبز و درختان وارد نمی‌کند اما کارشناسان همچنان بر ادعای خود پافشاری می‌کنند.

حامد میرزا خلیلی، پژوهشگر و فعال حوزه آلودگی نوری در پاسخ به این سوال آیا نوع لامپ و درجه تابش نور می‌تواند جلوی اثر منفی بر زیست درختان را بگیرد، گفت: گیاهان به دو دسته نور پسند و سایه پسند تقسیم می‌شوند و درختانی که قد بلند تر هستند و نور اولیه را می گیرند و درختان چنار جزو گیاهان دسته اول یعنی نور پسندها قرار می‌‌گیرند. گیاهان در طول روز 4هزار و 200 لوکس نور دریافت می کنند و همین مقدار نور برای زندگی آنها کافی است. دادن نور بیشتر همانند دادن آب بیشتر به گیاه که می تواند ریشه گیاه را بپوساند، آثار منفی بر زیست گیاه دارد. تاباندن نور بیشتر به گیاه همانند این است که مواد غذایی بیشتری را به درختان می دهید.

او با اشاره به تحقیقات جدید در این رابطه بیان کرد: تحقیقات بیان می‌کنند که درخت در شب به خواب می رود و تاباندن نور اضافی ضمن اینکه انرژی بیشتری به درخت ترزیق می‌کند، اجازه خوابیدن از آن سلب می‌کند.

تیغ نور آبی زیر گلوی چنار
درختان چنار تهران شب‌ها هفت رنگ می‌شود. رنگهایی که شاید آنها را به مرگ زودهنگام نزدیک کند. اتفاقی که این روزها تنها برای درختان چنار تهران نمی‌افتد. درختان بلوار 29 بهمن و هفده شهریور تبریز و چندین شهر دیگر میزبان نورپردازی‌های شهری رنگ و وارنگند.
میرزا خلیلی در رابطه با نورهای رنگی اظهار کرد: تغییر رنگ نورها نیز آسیب را دو چندان می کند. تغییر رنگ لحظه‌ای باعث می شود که فتوسنتز گیاه دچار اختلال شود. چرا که در زمانی که درخت هنوز به رنگ قبلی عادت نکرده رنگ بعدی را به آن می تابانند.

سر گیجه درختان زیر نورهای رنگی
پیشتر‌ها درختان پاییز نیامده رخ زد می‌کردند اما امروز انگار نه انگار که پاییز پشت در ایستاده است. گرچه تغییرات اقلیمی زمین عامل اصلی می‌تواند باشد اما کارشناسان می‌گویند که نورهای بیش از حد درختان را گیج کرده است.
میرزا خلیلی در این رابطه می گوید: وقتی هوا خنک می شود انتظار دارید تا درختان رو به خزان برود و کم کم برگهایش را از دست دهد. وقتی فتوسنتز با نور پردازی دچار اختلال می شود شما شاهد خواهید بود که درخت تا چندین ماه پس از آغاز پاییز برگ دارد و برگ هایش همچنان سبز است.
او ادامه می‌دهد: یکی از عواملی که درخت متوجه می‌شود که خزان شده و باید برگ خود را از دست بدهد و به خواب زمستانی برود زمان روز و شب و گرما و سرمای روز است. وقتی روز را در شب برای درخت تداعی می کنید، درخت احساس می‌کند که همچنان تابستان است و متوجه نیست که هوا در حال سرد شدن است و همچنان فتوسنتز ادامه دارد و آب در تنه درخت جریان دارد. وقتی هوا سرد می شود و دمای هوا به زیر صفر می رود این امکان وجود دارد که آب در تنه درخت یخ بزند. درختی که همچنان در پاییز برگ دارد، در بهار نیز دیرتر شکوفه می‌زند. درختانی که در فصل پاییز و زمستان برگ دارند، بارش برف می‌تواند سبب شکستن آنها شود. اتفاقی که در زمستان 90 برای درختان رخ داد.
این فعال آلودگی نور در ادامه گفت: روزنه‌هایی روی برگ درختان قرار دارد که دی اکسید کربن را تنفس می کند.
نور پردازی به خصوص رنگ آبی باعث می شود که این روزنه‌ها بزرگ‌تر یا گشادتر شود. در نتیجه آلودگی بیشتری وارد برگ و درخت می شوند.
او مثال می‌زند: پوشاک های نانو طوری ساخته می شود که عرق بدن به بیرون فرستاده می‌شود و آب از خارج به داخل نفوذ نمی‌کند. روزنه‌های برگ همین کار را می‌کنند. با گشادتر شدن این روزنه‌ها انواع سموم به همراه مولکول‌های دی اکسید کربن و اکسیژن به داخل درخت وارد می شود.
حامد میرزا خلیلی، پژوهشگر و فعال حوزه آلودگی نوری در پاسخ به این سوال که با وجود چنین آسیب‌هایی درختان چنار چطور همچنان زنده هستند، گفت: اثرات این نورپردازی را در فصول خزان و شکوفه زنی دنبال کنید. در سال‌های اخیر درختان تا آخر آبان برگ‌های سبز دارند.
هوای تهران آنقدر مسموم است که در تهران چناری به این قد و اندازه نخواهیم داشت. این جملات را حامد میرزا خلیلی، پژوهشگر و فعال حوزه آلودگی نوری می‌گوید. او به وضعیت این درختان اشاره می‌کند و می‌گوید: سنگ فرش‌های پیاده راه نمی‌گذارد ریشه‌های این درختان آب را به پایین بکشد و به همین خاطر ریشه برای جذب آب به بالا می‌آید. درختان چنار کم کم مستعسل و ضعیف‌تر و ناپایدارتر می‌شوند و با یک باد به راحتی بر زمین می‌افتد.

پروژکتورها متناسب با هر درخت ساخته شده‌اند
حمید رضا نیلی، معاون فنی و طرح های شهری سازمان در رابطه با اظهارات کارشناسان و نقدی که آنها بر این طرح دارند، می‌گوید: هر یک از این پروژکتورها متناسب با اینکه در زیر کدام درخت قرار می‌گیرد و تاج این درخت در کجا قرار گرفته است زاویه تابش و پرتاب نورش با هم متفاوت است. کارخانه هر یک از این لنزها را متناسب با نقطه ای که این لنز می‌خواهد برآن بتابد تنظیم کرده است. سیستم این نور پردازی سیستم ال ای دی است و بسیار کم مصرف است و کمترین مصرف ممکن با محاسبات لازم و با زاویه خاصی برآورد شده است.

پاسخ مسئولان به انتقاد دوباره کارشناسان
هر پروژه‌ای که برای زیباسازی شهر اجرا می‌شود قبل از اجرای به تمام بخش‌های مرتبط اطلاع رسانی می‌شود که چنین پروژه‌ای در برنامه کاری سازمان وجود دارد. این طور نیست که یک روز صبح بیایید و ببنید که یک پروژه‌ای کلید زده شده و اجرایی شده است.
او ادامه می‌دهد: از چندین ماه قبل‌تر مطالعات مربوط به آن انجام شده و بعد از آن طراحی شده است. پس از آن طراحی در کمیته‌های تخصصی کار کارشناسی بر روی آن انجام شده است. طرح اگر تایید شود برای طراحی جزئیات اجرایی فاز دو برای آن تهیه می شود. تازه به مناقصه گذاشته می شود که در سطح کشور هر کسی توانمند است این طرح را اجرایی کند. پس از اینکه طی فرایند قانونی مجری انتخاب شد. مجری برای انجام پروژه‌های بزرگ زمان منطقی می‌خواهد. از ابتدای طرح یک ایده تا زمانی که شهروند آن را می‌بیند به فراخور ابعاد پروژه چندین ماه یا چندین سال کار تخصصی بر روی آن انجام شده است و باید فرآیند قانونی آن طی شود.
نیلی بیان می‌کند: در ابتدای اجرای این طرح، دو سال پیش یک بار این انتقاد از سوی سازمان بوستان‌ها مطرح شد. ما گفتیم کارشناسان روبه روی هم بنشینند و اگر نتیجه نظرات کارشناسان این شد که این طرح اشکالی ندارد، اجرایی شود و اگر نتیجه آن این شد که مشکلاتی دارد به دنبال رفع مشکلات آن برویم. اگر مشکلات حاد بود که برطرف کردن آن امکان پذیر نبود،از آن منصرف می شویم. نتیجه سلسله جلسات این بود که در شرایطی که نورهایی مثل نور خودروها شب تا صبح بر درختان می‌‌تابد و مغازه‌ها نیز نور بدون کنترل را بر روی فضای پیرامون پخش می‌کند، و نورهای موجود و بدون محسابه در محور و معبر مزاحمت خود را برای درختان ایجاد می‌کنند، نورپردازی جزو معدود نورهایی است که محاسبه شده و از زاویه خاصی به درختان تابیده می‌شود.
حمید رضا نیلی، معاون فنی و طرح های شهری سازمان در پاسخ به این سوال که تابیده شدن نورهای غیرمحسابه شده نمی‌تواند توجیهی برای نورپردازی باشد، بیان می‌کند: این طور نیست. در جلسات کارشناسی تخصصی مطرح شد که شب تا صبح درخت زمانی برای آرامش و خواب می‌خواهد که کارشناسان نور این موضوع را پذیرفتند که برای همین پروژه در فصل‌های مختلف سال تا آن زمانی که شهروندان در فضای شهری حضور دارند، نورپردازی فعال باشد. او ادامه می‌دهد: در فصل‌هایی تا ساعت 10 یا 11 و در فصل هایی تا ساعت 11 و نیم یا 12 این نورپردازی روشن می‌ماند و بعد از آن خاموش می‌شود. تمام نقطه نظراتی که در آن زمان به ما در رابطه با این طرح منتقل شد لحاظ کردیم.

کارخانه نور سازی ایرانی
معاون فنی و طرح‌های شهری سازمان در پاسخ به کارخانه تولید کننده این لامپ‌ها بیان می‌کند: تمام آنها تولید داخل است. پروژه بلوار کشاورز و پروژه پارک وی تا تجریش تولید داخل ایران است و خود کارخانه تولید کننده برنده مناقصه شد و طرح را اجرای کرد. خود این کارخانه 2 سال است که از این پروژه حفاظت می کند. همه چیز بومی سازی شده و ایرانی شده است. او در آخر می‌افزاید: نورپردازی درختان سال‌های سال است که در کشورهای پیشرفته انجام می‌شود. پس همانی که دانشی را تولید کرده است دانشی را برای کنترل مضرات آن تولید می‌کند.
در آخر این شمایید و قضاوتتان. گرچه ما معتقدیم که هر چیزی در شهر هویتی دارد و درخت با سبزی بودش هویت می‌گیرد اما شاید کسانی هم باشند که هویت درختان چنار تهران را با رنگ‌های زرد و آبی و بنفش بپذیرند.