آن زمان شاید این حکیم ایرانی حتی گمان نمی کرد که روزی عوارض داروهایی که به شیوه بنیان گذاری شده او تولید می شود، به خطری بزرگ برای جوامع بشری تبدیل شود.

آنچه که امروز تحت عنوان داروهای مختلف با هدف درمان بیماری ها در داروخانه ها وجود دارد، در واقع سمومی است که در شرایط خاص و به تشخیص طبیب اثرات مثبت آن بر جنبه‌های منفی پیشی گرفته و علی رغم بر جا گذاشتن تأثیراتی مخرب، می تواند جان بیماری را نجات دهد.

این موضوع یک موضوع عام بوده و تمام داروهایی که با پایه علم شیمی تهیه می شوند را بدون استثنا شامل می شود. به طوری که سالانه شاهد خارج شدن تعدادی از داروها از لیست نسخه های تجویزی پزشکان به دلیل عوارض شدید و زیانبار آنها هستیم.

همه به یاد داریم که زمانی آکسار (آسپرین) یکی از مهم ترین مسکن های خوراکی و دیپرون از مهم ترین و کاربردی ترین مسکن های تزریقی بودند، اما اکنون کدام طبیب را سراغ دارید که در ده ساله اخیر یکی از این دو مسکن را برای تسکین درد تجویز کرده باشد یا تجویز کند. (مگر آسپرین تحت عنوان A.S.A با فرمول جدید و در شرایط خاص، آن هم نه به عنوان مسکن)

به گفته دكتر محمد هادی ایمانیه، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز، علم پزشکی هر 20 ماه یکبار حداقل دو برابر می شود بنابراین پزشکان و داروسازان و همین طور فعالان بخش پیراپزشکی نیازمند دوره های بازآموزی مداوم هستند.

به گزارش ایسنا، این تغییرات در سطح و حجم آموخته های پزشکی در بخش مهمی مشمول دنیای داروسازان شده و همه ساله شاهد تغییرات وسیعی در داروها هستیم.

ایمانیه با تأکید بر اینکه اصلاح مصرف دارو یکی از مهمترین ارکان اصلاح الگوی مصرف در حوزه سلامت است، گفت: آموزش در خصوص مصرف درست دارو و جلوگیری از مصرف خودسرانه، بسیار مهم است.

وی از پزشکان خواست که توضیحات بیشتری در خصوص دارو به بیماران بدهند و وقت بیشتری را به آگاه سازی بیماران اختصاص دهند.

این در حالی است که یک پزشک در ساعت‌های محدود تعداد زیادی بیمار را ویزیت می کند، این تعداد در بعضی موارد آن قدر زیاد است که پزشک حتی نمی تواند معاینه کاملی از بیمار انجام دهد. به عنوان مثال یک متخصص مشهور پوست روزانه بین (فقط عصرها) 35 تا 50 بیمار را در مطب خود ویزیت می کند، بیمارانی که برای رفع جوش و آکنه و دُمل و دیگر بیماری های پوستی نیازمند مصرف طیف وسیعی از داروها با عوارض گسترده و عمیق از گروه کرتون تا آنتی بیوتیک های بسیار قوی و دیگر داروهای تخصصی هستند. داروهای که بعضاً یکی از عوارض اولیه آنها عقیم شدن مصرف کننده است.

رییس دانشگاه علومپزشكی شیراز در اشاره به وجه دیگری از مسأله بسیار مهم و کثیرالوجه مصرف خودسرانه و بالا دارو، به موضوع تولید کنندگان پرداخت و تصریح کرد: شرکت ها و کارخانه های تولید دارو پس از ترویج الگوی مصرف منطقی، می توانند منافع خود را از طریق توسعه صادرات و توسعه مناطق عرضه محصولات تأمین کنند. هرچند برداشت از این وجه کلام این است که برخی تولید کنندگان اگر از اصلاح الگوی مصرف ناراحت نباشند، به حتم خشنود هم نخواهند بود!

رئیس دانشگاه علوم پزشکی شیراز در میان راهکار برای رفع این معضل بر لزوم ترویج داروهای با عوارض کمتر تأکید و از پزشکان و داروسازان و فعالان این بخش می خواهد در اصلاح الگوی مصرف و تغییر رفتار بیمارانی که از نسخ چندین دارویی خشنود می شوند به طور جدی کمک کنند.

وی البته با اشاره به برگزاری جشنواره ملی کودک و مصرف منطقی دارو در شیراز گفت: توجه خانواده به خواسته های کودک و آموزش پذیری مناسب این گروه یکی از علت های برگزاری این جشنواره است.

ایمانیه همچنین گفت: ساخت و نمایش فیلم و تئاتر، انتشار كتاب، تنظیم گزارش و مقاله در روزنامه ها می تواند بر فرهنگ عمومی و حتی نگرش فعالان حوزه بهداشت و درمان از جمله پزشكان تاثیر گذار باشد به گونه ای كه به اصلاح فرهنگ زیاده خواهی دارو منجر شود.

رییس دانشگاه علوم پزشكی شیراز رسانه ها را اصلی ترین نقطه اتكای حوزه سلامت در فرهنگ سازی افكار عمومی ذكر و اظهار امیدواری كرد با همكاری مناسب دانشگاه و سایر بخشهای مرتبط بتوان الگوی مصرف دارو را منطقی كرد.

دبیر جشنواره كودك و مصرف منطقی دارو و معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشكی شیراز نیز گفت: دارو علاوه بر اثرات شفابخش همواره با عوارضی نیز همراه است.

دكتر هاشم منتصری افزود : بر اساس تحقیقاتی كه در برخی كشورها انجام شده است عوارض ناشی از مصرف داروهایی كه در گذشته مصرف شده دلیل بستری شدن 28 درصد از بیماران در بیمارستان است.

وی گفت: این در حالیست كه استفاده از اقلام دارویی و همچنین تداخل دارویی در كشور ما بیشتر است.

منتصری ادامه داد: بر اساس بررسی های انجام شده آمار تجویز دارو توسط پزشكان استان فارس 21/3 قلم در هر نسخه است.

وی گفت: میزان تداخل دارویی در نسخه های متخصصان استان فارس 5/1 در هر هزار نسخه و در استان فارس در نسخه های پزشكان عمومی به 2/3 در هر هزار نسخه می رسد.

منتصری با یادآوری اینکه این تداخل ها که از نوع درجه یك هستند به احتمال زیاد منجر به بستری شدن بیمار می شود، تاكید كرد: دقت بیشتر برای جلوگیری از تداخل دارویی به ویژه برای كودكان ضروری است زیرا در صورت تجویز غیرمنطقی دارو و تداخل داروهای مصرفی، كودك دچار عوارضی می شود كه گاهی تا آخر عمر می تواند ادامه داشته باشد.

وی گفت : آشنایی كودكان بامصرف منطقی دارو از جمله مواردیست كه می تواند دركاهش این عوارض موثر باشد.

منتصری همچنین از تدوین برنامه استراتژیك سال های آینده در پایان جشنواره كودك و مصرف منطقی دارو خبر داد.

به گزارش ایسنا، مصرف خودسرانه دارو نه تنها فرد مصرف کننده را در معرض خطر مستقیم عوارض خطرناک داروی مصرف شده قرار می دهد، بلکه به واسطه تداخل تأثیرات داروها، افرادی که مصرف کننده چند دارو هستند باید منتظر تشدید عوارض نیز باشند.

از طرفی اثرات سمی برخی داروها از طرق مختلف دیگران را نیز تهدید می کند. به عنوان مثال مادری که حامله است یا کودک شیرخوار دارد باید بداند هر ماده ای که وارد بدنش شود، به صورت مستقیم از طریق خون و به واسطه شیر یا بند ناف، کودک دل بند او را تهدید کرده و در معرض خطر قرار می دهد.

بر اساس دستاوردهای پزشکی داروهای مختلف در شرایطی تأثیرات مختلفی بر یکدیگر می گذارند که این امر به تداخل اثر دارویی معروف است، به این معنی که استفاده همزمان یا بلافاصله دو دارو اگر بدون نظر پزشک و به صورت خودسرانه استفاده شود، می تواند اثرات افزایشی، کاهشی یا سمی ایجاد کند.

توجه به این موضوع که هر بار پزشک یک دارو را برای بیمار تجویز می کند، بر اساس مشاهده علائم و شواهد و بررسی نتایج آزمایش های بیمار است. بنابراین ممکن است دو بیمار با علائمی ظاهراً مشابه بعد از مراجعه به یک پزشک دو داروی متفاوت دریافت کنند.

بنابراین به خاطر داشته باشیم که داروهای تجویز شده توسط پزشکان برای همان بیماری خاص بوده و بعد از آن نباید با مشاهده علائم مشابه در شخص یا فرد دیگری، آن دارو تجویز و مصرف شود.