سلامت نیوز:آبیاری بخشی از مزارع کشاورزی تهران با فاضلاب و استفاده از آفت‌کش‌های فراوان، مدتی است که به عنوان دغدغه مسوولان شهری و بهداشتی مطرح شده و با وجود اظهارنظرهای گاه و بی‌گاه در این باره، اما مشکل همچنان پابرجاست...

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، تیر ماه امسال بود که با اظهار نظری از سوی رحمت‌الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت،‌ محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران مبنی بر اینکه "محصولات برخی از مزارع جنوب تهران که با فاضلاب آبیاری می‌شوند، تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان است و برای حل این موضوع به مداخله فوری دستگاه‌های ذی‌ربط نیاز است"، دوباره بحث نحوه آبیاری مزارع در مناطق جنوبی پایتخت و تهدید سلامت پایتخت‌نشینان را داغ کرد و عکس‌العمل‌های مختلفی را نیز در پی داشت.

البته این موضوع، مساله‌ای مختص این روزها نیست، بلکه سال‌هاست اظهارنظرهای مسوولان در این زمینه اعلام می‌شود. این درحالیست که هنوز هم چاره‌ای اساسی برای رفع این مساله مطرح و عملی نشده است؛ به طوریکه چندی پیش حافظی، رییس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران از  آبیاری بیش از 500 هکتار از مزارع جنوب شهر تهران با فاضلاب خبر داده و یکی از اقدامات پیشگیرانه برای حل این معضل را سرپوش گذاشتن بر روی کانال‌های فاضلاب دانسته بود تا دسترسی کشاورزان به فاضلاب میسر نباشد.

80 درصد مسائل مرتبط با سلامت خارج از حوزه مدیریت وزارت بهداشت است

از طرفی وزارت بهداشت نیز به عنوان متولی سلامت مردم همواره نسبت به چنین مسائلی واکنش نشان داده و خواستار همکاری‌های فرابخشی و بین‌بخشی برای حل این معضل شده است. به طوریکه دکتر ایرج حریرچی، قائم مقام وزیر بهداشت در یکی از نشست‌های وزارت بهداشت درباره مساله آبیاری مزارع با فاضلاب و اقدامات وزارت بهداشت در این زمینه، اعلام کرد که 75 الی 80 درصد از مسائلی که روی سلامت مردم اثرگذارند، در خارج از حوزه مدیریت وزارت بهداشتند. در عین حال باید توجه کرد که نمی‌توان گفت همه میوه‌ها و سبزیجات آلوده به فاضلابند، اما ما مشکلات قابل توجهی را در این زمینه داریم.

مشکلی که همچنان پابرجاست

در عین حال مهندس محمدرضاشقاقی،  رییس اداره بهداشت آب و فاضلاب وزارت بهداشت درباره آخرین وضعیت پیگیری وزارت بهداشت در مورد آبیاری مزارع کشاورزی جنوب تهران با فاضلاب  می‌گوید: استفاده از فاضلاب در زمین‌های کشاورزی جنوب تهران و همچنین کل کشور، با توجه به اقدامات صورت گرفته نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته، اما این مشکل همچنان وجود دارد و برطرف نشده است. از طرفی چندین دستگاه مانند وزارت نیرو، جهادکشاورزی، محیط زیست و وزارت بهداشت در این زمینه متولی هستند و راهکار حل این موضوع نیز عمل کردن همه دستگاه‌ها به وظیفه خود است.

وی همچنین ضمن ابراز نگرانی از ورود فاضلاب به مزارع ذرت، بامیه، گندم و جو، تصریح می‌کند که نگرانی ما در این مورد، بیشتر متوجه محصولاتی است که به صورت خام مصرف می‌شود؛ چون ممکن است شست‌وشو و سالم‌سازی آنها توسط مردم به خوبی صورت نگیرد و باعث انتقال بیماری شود. بنابراین اولویت اول ما این است که آبیاری با فاضلاب در این محصولات استفاده نشود. در درجه دوم محصولاتی مانند ذرت و چغندر قند و ... قرار دارند که به صورت صنعتی استفاده می‌شوند و می‌توانند سلامت مردم را به خطر اندازند.

از طرف دیگر مبحث استفاده از آفت‌کش‌ها و میزان مجاز استفاده از آنها در محصولات کشاورزی نیز از مسائلی است که در سلامت مردم اهمیت دارد، به طوریکه برخی کارشناسان از تولید محصولات ارگانیک حمایت می‌کنند و در مقابل هم برخی از مسوولان اعلام می‌کنند که محصولات ارگانیک توانایی پوشش کل جمعیت کشور را ندارد. حال باید پرسید که نظارت بر نحوه آبیاری و استفاده از آفتکش‌ها در  محصولات کشاورزی واقعا بر عهده کیست؟.

نظارت بر محصولات کشاورزی برعهده کیست؟

 دکتر حسین رستگار، مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو، درباره نظارت این آزمایشگاه بر محصولات سلامت‌محور به ایسنا می‌گوید: ما در برنامه‌های نظارتی‌مان محصولات را از سطح بازار نمونه‌برداری می‌کنیم و آنها را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم. بنابراین ما از این نوع نظارت‌ها زیاد داریم و باید تلاش کنیم که این نظارت‌ها را همواره انجام دهیم. همچنین در سال گذشته پایش‌های ما در محصولات کشاورزی از نظر میزان آفت‌کش‌ها، فلزات سنگین و نیترات انجام شد که البته این کار را هر سال انجام می‌دهیم و طرحی کشوری است.
وی همچنین از پیشرفت‌های تجهیزاتی آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در حوزه نظارت‌ها خبر می‌دهد و می‌گوید: در دو الی سه سال گذشته با جدیدترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات و دستگاه‌های دنیا، خودمان را مجهز کرده‌ایم و دستگاه‌هایی را داریم که توانایی زیادی در تشخیص مواد آلاینده در مواد غذایی دارند که از زمره جدیدترین دستگاه‌های دنیا هستند.
رستگار همچنین می‌افزاید: در عین حال در زمینه آفت‌کش‌ها یک آزمایشگاه تخصصی راه انداختیم. بر این اساس اگر با دستگاه قبلی می‌توانستیم ۱۰۰ آفت‌کش را سنجش کنیم، اکنون با دستگاه‌های جدید می‌توانیم تا ۴۰۰ آفت‌کش را شناسایی و کنترل کنیم.

مدیرکل آزمایشگاه مرجع سازمان غذا و دارو در پاسخ به سوالی درباره نحوه نظارت بر مزارع و نحوه آبیاری محصولات نیز می‌گوید: در زمینه آبیاری مزارع با آب فاضلاب معمولا وزارت کشاورزی کنترل‌های لازم را انجام می‌دهد.

ادامه می‌دهد: البته ما محصولات کشاورزی را در سطح عرضه بررسی می‌کنیم و اگر ببینیم سم خطرناکی دارند، دستور جمع‌آوری آنها را از بازار می‌دهیم، اما اگر وضعیت در آنها عادی باشد به وزارت کشاورزی اطلاع می‌دهیم.

در هر حال مسلم آن است که اقدامی اساسی در این حوزه برای جلوگیری از به خطر افتادن "سلامت" مردم، ضروری است.