سلامت نیوز:تالاب‌های کشور ما یکی پس از دیگری در حال خشک شدن هستند و این موضع می‌تواند زیست بوم و زندگی مردم مردم اطراف آنها را دچار تغییر کرده و خسارات شدیدی به کشور وارد کند. تالاب بختگان، قریب به یک دهه است که با خشکی و تشنگی دست و پنجه نرم می‌کند، معضلی که به اعتقاد کارشناسان در صورت استمرار آن تشکیل یکی از کانون‌های بزرگ ریزگردها در این خطه، دور از انتظار نخواهد بود.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، معضلات زیست محیطی در طول یک تا دو دهه اخیر، با شدت هرچه بیشتری همراه شده و به واقع با نگاهی اجمالی به عرصه زیست محیطی کشور، به روشنی درمی‌یابیم کمترین نقطه‌ای در این مرز و بوم وجود دارد که به نوعی با بحران‌های زیست محیطی مواجه نباشد. جنوب، شمال، شرق و غرب کشور هرکدام به نوعی با این مخاطرات و معضلات دست و پنجه نرم می‌کنند.
استان فارس نیز از مناطقی به شمار می‌رود که با چالش‌های عظیمی‌در این بخش (معضلات زیست محیطی) مواجه است و در صورت بهبود نیافتن و استمرار معضلات فعلی جاری، بحرانی تر شدن شرایط دور از انتظار نخواهد بود. سخن از تالاب بختگان است، محدوده‌ای که قریب به 10 سال است بخت و اقبال با آن یار نیست. لبان تشنه‌این تالاب آنچنان وضعیت بغرنجی برای این تالاب بوجود آورده که کارشناسان معتقدند، استمرار این وضعیت می‌تواند به چالش‌های بسیار نگران کننده‌ای همچون بروز پدیده‌های گرد و غبار و ایجاد محدوده‌ای بحران خیز منتهی شود.
آن چنان که مسعود باقرزاده کریمی، معاون امور تالاب‌ها در دفتر زیستگاه‌ها و امور مناطق سازمان حفاظت محیط زیست عنوان کرده، شرایط بحرانی بختگان کم از وضعیت نگران کننده جازموریان ندارد. به واقع اگر جازموریان، عامل یک چهارم ریزگردها و غبار استان کرمان محسوب می‌شود، با عدم چاره‌اندیشی و اجرایی نشدن اقدامات موثر، سازنده و اصولی در خصوص بختگان، استان فارس نیز درگیر چالش‌هایی مشابه کرمان خواهد شد.
تالاب بختگان، نیازمند بودجه و اعتبارات
حسین اشرفی، کارشناس محیط زیست با اشاره به معضل خشکی و کم آبی‌در تالاب بختگان عنوان کرد: تالاب بختگان به غیر از آب، به پول و اعتبارات نیز نیازمند است و در صورت تخصیص نیافتن اعتبارات، آسیب‌های ناشی از خشکی و وضعیت بحرانی تالاب مذکور، سلامت زیست محیطی منطقه را تحت الشعاع قرار خواهد داد. وی افزود: تجربه تالاب جازموریان ایجاب می‌کند تا پیش از بحرانی تر شدن شرایط، اقدامات عاجل و فوری در این خطه اجرایی و عملیاتی شود.
اشرفی گفت: اصلی‌ترین نیاز فعلی تالاب بختگان، به تخصیص و تزریق اعتبارات معطوف می‌شود و این در شرایطی است که علی‌رغم تعریف ردیف بودجه برای این تالاب، اما در سال جاری اعتبارات مطلوبی‌برای این حوزه اختصاص نیافته است. وی با اشاره به سه تالاب کمجان، نی ریز و طشک عنوان کرد:بخش‌هایی از تالاب کمجان با مشارکت و خودیاری نیروهای محلی احیا شده که البته سازمان حفاظت از محیط زیست نیز در این امر نقش آفرینی داشته است و نظارت دقیقی را بر آن لحاظ کرده که می‌طلبد اجرای چنین اقداماتی در بخش‌های دیگر تالاب نیز تقویت شود.
از شور شدن اراضی کشاورزی تا از دست رفتن فرصت‌های شغلی
برخلاف تصور اولیه از بحران‌های زیست محیطی، آثار و تبعات مخاطرات مرتبط با این عرصه، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی و حتی فرهنگی چنین بحران‌هایی در درازمدت و میان مدت غیرقابل کتمان است. مصداق بارز این ادعا، تالاب بختگان است که بنابر اظهارات اصغر مسعودی، نماینده مردم نی ریز و استهبان؛ با خشکی این تالاب، کیفیت و رونق امرار و معاش در روستاهای اطراف بختگان تحت الشعاع قرار گرفته و شوری اراضی کشاورزی نیز در برخی نقاط نی ریز و استهبان باعث بیکاری برخی از فعالان حوزه زراعی این نیز شده است. وی می‌افزاید: با بروز این پدیده (شوری آب) دشواری‌های بسیاری برای مردم ساکن برخی روستاها در این خطه بوجود آمده، به نحوی که آب مورد نیاز مردم از طریق تانکر تامین می‌شود و حتی مردم برای شستن دست و صورت خود با مشکل مواجه هستند.
مسعودی با انتقاد از عدم تخصیص اعتبارات و بودجه لازم به‌این تالاب به عنوان دومین دریاچه بزرگ بعد از ارومیه می‌گوید: با وجود برگزاری جلسه و اطلاع رسانی به مسئولان ذی‌ربط کشور در خصوص نیاز اعتباراتی این تالاب، اما همچنان بودجه لازم (برای احیای دریاچه مورد اشاره) تخصیص نیافته است. امید است با در اولویت قرار گرفتن تخصیص و تامین اعتبارات تالاب بختگان، مخاطرات و تهدیدات زیست محیطی این حوزه، مهار و کنترل شود که یقینا با بحرانی تر شدن شرایط بهبود وضعیت و احیای این دریاچه، نیازمند زمان، انرژی و هزینه‌های هرچه بیشتری خواهد بود. خشک شدن تالاب بختگان در حالی صورت می‌گیرد که تمام تالاب‌ها و دریاچه‌های کشور خشک شده و یا در حال خشک شدن هستند که از مهمترین آنها می‌توان به دریاچه ارومیه و تالاب‌هامون اشاره کرد.
عیسی کلانتری، دبیرکل ستاد احیای دریاچه ارومیه و مشاور معاون اول رئیس جمهور، خردادماه سال جاری برداشت ۴ برابر استاندارد ایرانیان از منابع آب را مورد اشاره قرار داد و اضافه کرد: ایران به لحاظ جغرافیایی در یک منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و در سال‌های اخیر بحث خشکی تالاب‌ها، دریاچه‌ها و گرد و غبارهای حاصل از آنها مورد توجه دانشمندان محیط زیست قرار گرفته است.
دبیرکل ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به خشکی دریاچه آرال و گرد و غبارهای برخاسته از مناطق خشک عراق و سوریه، تاکید کرد: ایران در معرض بیشترین خطر از این گرد و غبار است. کلانتری به مشکلات کمبود آب ایران در چند سال اخیر که ملموس‌تر شده نیز اشاره کرد و گفت: تقریباً تمام تالاب‌های مهم ایران یا خشک شده‌اند و یا در حال خشک شدن هستند. به گفته او براساس شاخص کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل، در صورتی که میزان مصرف آب هر کشور حداکثر تا ۲۰ درصد منابع آب تجدیدپذیر آن باشد، به لحاظ پایداری منابع آب و محیط زیست در محدوده‌ایمن خواهد بود.
دبیرکل ستاد احیای دریاچه ارومیه ادامه داد: اگر این میزان بین ۲۰ تا ۴۰ درصد باشد، با فرض اینکه برنامه‌ریزی مناسبی‌شده باشد، می‌توان خطرات احتمالی آن را مدیریت کرد.
وزیر اسبق کشاورزی افزود: اگر این مصرف بالای ۴۰ درصد باشد، خطرات ناشی از آن جبران ناپذیر خواهد بود و کشور به بحران آبی‌وارد خواهد شد. کلانتری با اشاره به‌اینکه میزان مصرف سالیانه آب در ایران، بیش از ۸۵ درصد منابع تجدیدپذیر را به خود اختصاص می‌دهد، تاکید کرد: افزایش بیش از اندازه مصرف منابع آب تجدیدپذیر، دلیل اصلی کاهش ذخیره آبی‌دریاچه‌ها و تالاب‌های کشور ما ازجمله دریاچه ارومیه است.
دبیرکل ستاد احیای دریاچه ارومیه، در این نشست به دلایل متعددی که کارشناسان برای خشک شدن دریاچه ارومیه مطرح کرده بودند نیز پرداخت و اظهار داشت: از دید کارشناسان تغییرات محسوس در پارامترهای اقلیمی‌ازجمله کاهش بارش‌ها در طی ۲۰ سال اخیر و تغییر در الگوی بارش، افزایش تقاضای آب در بخش کشاورزی به دلیل توسعه اراضی کشاورزی، تغییر در الگوی کشت و استفاده از گونه‌های پرآب‌بر ازعوامل موثر بر این خشکی است. کلانتری ادامه داد: از نگاه‌این کارشناسان، عدم‌مدیریت منابع آب سطحی و زیرزمینی شامل؛ برداشت غیرمجاز آب‌های سطحی، برداشت بیش از حد مجاز از چاه‌های قانونی، احداث چاه‌های غیرمجاز وغیره از دیگر مسائلی است که باعث کاهش ورودی حقابه دریاچه ارومیه و عدم‌تامین نیاز اکولوژیکی آن شده است. وی افزود: این مشکلات در حال جهانی شدن و خشکی دریاچه ارومیه یک نماد عینی برای درک منطقی از خشکی در ایران است.
کلانتری با بیان اینکه دولت یازدهم در برنامه ۱۰ ساله احیای دریاچه هفت میلیارد دلار و به طور متوسط سالانه ۷۰۰ میلیون دلار هزینه خواهد کرد گفت: نگاه دولت در احیای دریاچه ارومیه فراتر از اصلاح ساختار مدیریت منابع و مصارف آب و توجه عمیق به مشارکت مردم، توانمندکردن آنها و تفویض اختیار به آنهاست. وی ادامه داد: اجرای این برنامه‌ها چنین طراحی شده است که از توانایی علمی‌دانشگاه‌های داخلی مثل دانشگاه ارومیه، تبریز، صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، تربیت مدرس و خارجی شامل زوریخ سوئیس، یوتا آمریکا، واخنینگن هلند و بن آلمان بیشترین بهره‌برداری صورت گیرد.
کلانتری با اشاره به‌اینکه ما حاضریم تجربه‌های با ارزش خود را با سایر کشورها به‌اشتراک بگذاریم؛ گفت: بهره‌گیری از تجارب بین‌المللی و شرکت‌های خصوصی، ملی و بین‌المللی از دیگر برنامه‌‌های ستاد احیا است.
وی سپس از کشورها، سازمان‌های بین‌المللی و دانشگاه‌های ملی و بین‌المللی خواست تا تجارب موفق و آموخته‌های با ارزش خود در زمینه مدیریت منابع و مصارف آب، کنترل و کاهش تقاضای آب، تکنولوژی‌های بروز کشاورزی، مقابله با پدیده گرد وغبار، سازگاری با تغییرات آب و هوا، جلب مشارکت‌های مردمی‌و در نهایت احیای تالاب‌ها و دریاچه‌های خشک شده و یا در حال خشک را به طرح ملی نجات دریاچه ارومیه منتقل کنند.
قابل ذکر است معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفته است: اقدامات در زمینه احیای دریاچه ارومیه می‌بایست تداوم یابد تا طی 7 تا 9 سال آینده بتوانیم بزرگ‌ترین دریاچه نمکی جهان را به طور کامل احیا کنیم.
نظر شما