سلامت نیوز:صفه نام کوهی است از سلسله جبال زاگرس که به اصفهان رسیده و اکنون به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دارایی‌های طبیعی و مقاصد گردشگری این شهر شناخته می‌شود.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه سبزینه این کوه از سه جنبه گردشگری، میراث فرهنگی و محیط زیست اهمیت فراوانی دارد. این روزها فعالان محیط زیست استان در نامه‌ای از نگرانی‌هایشان بابت ساخت و سازهای انجام شده و در دست انجام در این کوه که اکوسیستم طبیعی منطقه را برهم زده، می‌گویند. البته در این میان فقط شهرداری مقصر نیست؛ بلکه مردم و حتی کوهنوردان نیز به‌دلیل ناآگاهی با تخریب لانه‌ها، آتش روشن کردن در کوه و فعالیت‌های دیگر در تخریب اکوسیستم صفه تاثیر داشته‌اند.
کوهنوردی با ون تا پای قله
کوه صفه که تا پیش از این بیشتر پاتوق کوهنوردان اصفهان بود، اکنون پس از ساخت و سازهایی در دامنه و نزدیک به قله‌اش به مقصدی برای پیک‌نیک‌های خانوادگی تبدیل شده است. تا جایی که بسیاری با ون به نزدیک قله می‌رسند، شام و ناهاری می‌خورند و دوباره با ون یا تله‌کابین به پایین کوه می‌روند. همین دسترسی آسان سبب تخریب‌هایی بسیاری شده است. از طرفی رسم سنگفرش کردن کوه نیز نکته دیگری است که با گلایه طبیعت‌گردان و فعالان محیط زیست همراه است. یک کوهنورد در این‌باره گفت: اگر قرار است روی سنگفرش راه برویم و بین ساختمان‌ها و رستوران‌ها گذر کنیم، مقاصد دیگری هست چرا کوه صفه؟! در انگلستان برای یک میخ در کوه زدن هزار اجازه لازم است؛ اما کوه صفه را طی سال‌های اخیر سوراخ کرده‌ایم.
احسان ناجی ادامه داد: بحث تخلیه فاضلاب رستوران‌های مختلف بسیار جدی است. از طرفی آلودگی بصری فراوانی را نیز شاهدیم. دکل و سیم برق و ساختمان در دامنه و نزدیک به قله در ایستگاه‌های اول و دوم تله‌کابین که سمت شرقی کوه هستند و در محوطه غربی کوه که رستوران‌سازی شده، تاسف‌آور است. او ادامه داد: مردم نیز متاسفانه زیاد به حفاظت از کوه صفه اهمیت نمی‌دهند؛ حتی یک گروه کوهنوردی را می‌شناسم که لانه روباه را خراب کرد تا استراحتگاه بسازد.
مسیر سنگ‌نوردی و خانه کوهنورد اکنون نزدیک چشمه خاجیک و لانه سمورها است. لانه‌ای را با تخلیه خاک‌هایش به غار تبدیل کردند. البته کوهنوردان و طبیعت‌گردان آگاه زیادی داریم؛ ولی متاسفانه این ناآگاهی‌ها آسیب‌های زیادی به اکوسیستم طبیعی کوه زده است.
تعریف درست از ایمن‌سازی کوه
صفه به‌خصوص در نبود زاینده‌رود، به مهم‌ترین مقصد گردشگری مردم اصفهان، به‌ویژه در ایام تعطیل تبدیل شده است. هرچه آب و هوای نقاط مرکزی شهر غیرقابل تحمل است و با یک باد ملایم خاک از زاینده‌رود به هوا برمی‌خیزد، آب و هوای صفه مطلوب است و بین مردم مصطلح است که برای کمی اکسیژن به این کوه پناه می‌برند. همین نکته باعث شده پای ساخت و سازها برای بهره‌برداری اقتصادی از گردشگران به صفه باز شود.
از طرفی بحث ایمن‌سازی آغاز شده است. به گفته یک فعال محیط زیست، شاید بتوان کلمه ایمن‌سازی را به دو روش تعریف کرد: تعریف اول، ساخت و گسترش پیاده‌رو و صاف کردن قسمت‌های مختلف کوهستان تا هر شهروند با هر سطح از امکانات، تجربه و توانایی، بتواند مانند پارک‌ها در آن‌جا قدم بزند.
شاید در نگاه اول تبدیل کوه به یک پارک با تعداد زیادی ساختمان و مرکز رفاهی و تفریحی مانند رستوران و کافه و امکان استفاده از تاکسی و تله‌کابین برای جابه‌جایی در قسمت‌های مختلف آن، اتفاق خوبی به نظر بیاید؛ ولی باید بدانیم که پس از مدتی دیگر کوهی در کار نیست و البته بسیاری از کوهنوردان و ورزشکاران از این بابت نگرانند.رعنایی در این‌باره گفت: تعریف دوم از ایمن‌سازی را باید از زبان اهل فن، یعنی کارشناس ایمنی و امداد و نجات پرسید.
این‌که آیا هر ساختار طبیعی خطرناک با صاف کردن و تعداد زیادی پروژه عمرانی ایمن می‌شود؟ یا ایمن‌سازی برای رفتن به کوه، به معنی تهیه و استفاده از لباس و امکانات لازم متناسب با مسیر و مطالعه و استفاده از تجهیزات خاص کارشناسی شده در بدنه کوه است، طوری که سلامت طبیعت و فرم کوهستان آسیب نبیند.
اکنون انجمن دوستداران اصفهان در نامه‌ای به شهردار اصفهان در این‌باره نوشته است: کوهستان صفه از دیرباز دارای جاذبه‌های گردشگری طبیعی فراوانی بوده، اما امروز کمتر گردشگری برای دیدار از این جاذبه‌ها به کوه صفه می‌آید و چشم‌اندازهای روح‌بخش این میراث طبیعی رفته‌رفته جای خود را به رستوران، کافی‌شاپ، چایخانه، پارک‌بادی، شهربازی، پارکینگ، باغ‌وحش، سالنِ بولینگ، سالن آمفی‌تئاتر و ۲ خط تله‌کابین داده است. نویسندگان این نامه خواستار پیشگیری از آسیب‌های احتمالی آتی و استفاده از نظر کارشناسان برای ادامه یا انجام اقدامات مشابه در مناطق دیگر از جمله دامنه‌های شرق اصفهان شده و نوشته‌اند: پارک کوهستانی صفه همواره زیستگاه گونه‌های جانوری متنوعی بوده است، اما به‌واسطه دخالت‌های جبران‌ناپذیر در زیستگاه طبیعی، از جمله استفاده از نورافکن‌های پرقدرت در طول شب و نصب بلندگوهای قوی جمعیت این‌گونه‌های جانوری کاهش یافته؛ اما در مقابل با احداث باغ وحش حیوانات علف‌خوار، عملا جانوران در بند کشیده شده‌اند.
آنها همچنین با تاکید بر پارک‌سازی غیرعلمی در این منطقه نوشته‌اند: پوشش گیاهی بومی صفه جای خود را به هزاران اصله درختان غیر بومی، وارداتی و زینتی داده است. این‌گونه‌های دست کاشت و همیشه سبز در رقابت با گونه‌های بومی، عرصه طبیعی را بر گیاهان بومی تنگ کرده و بستر نامناسبی برای گونه‌های بومی جانوری منطقه ایجاد کرده‌اند. همچنین کاشت گیاهان در شیب‌های بالادست و نزدیک بسترهای سنگی به هوازدگی و تشدید خردشدن سنگ‌ها و فرسایش خاک خواهد انجامید.
دست‌اندازی به محل زندگی گونه‌های جانوری
قلعه شاه‌دژ منطقه‌ای است که توجه اهالی میراث فرهنگی را در پی داشته. همین دو ماه پیش بود که خبر پیدا شدن خزانه سلجوقیان در این منطقه تیتر اخبار شد؛ بنابراین نگرانی از تسهیل دسترسی مردم به نقاط مختلف کوه صفه فقط صدای اهالی محیط زیست را در نیاورده؛ بلکه سبب نگرانی فعالان میراث فرهنگی نیز شده است. در ادامه این نامه آمده: این اقدامات در حالی انجام شده که شهرداری با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست می‌توانست با حفاظت از زیستگاه طبیعی این‌گونه‌های جانوری، از هرگونه دست‌اندازی به محل زندگی آنها ممانعت و کوهستان صفه را به محیطی مناسب جهت پرنده‌نگری و تماشای جانوران آزاد در زیستگاه طبیعی خود تبدیل کند و الگویی ارزشمند از اکوتوریسم برای علاقه‌مندان به حیات وحش، ارائه کند. نصب پایه‌های تله‌کابین روی دیوار باستانی از سوی دیگر تخریب صفه تنها ابعاد محیط زیستی ندارد و به تخریب میراث فرهنگی کشور نیز منجر می‌شود.
اما مدیرکل محیط زیست استان اصفهان به مهر، در این‌باره گفته: متاسفانه از نظر قانونی نمی‌توانیم جلوگیری و ممانعتی داشته باشیم؛ اما منطقی است که چنین طرح‌هایی با لحاظ کردن همه شرایط و مسائل محیط زیستی انجام بشود. دست‌کاری کوه، آن را خطرناک می‌کند، نه ایمن. حمید ظهرابی تاکید می‌کند: شاید در نگاه اول تبدیل کوه به یک پارک با تعداد زیادی ساختمان و مرکز رفاهی و تفریحی مانند رستوران و کافه و امکان استفاده از تاکسی و تله‌کابین برای جابه‌جایی در قسمت‌های مختلف آن، اتفاق خوبی به نظر بیاید، اما نکته نگران‌کننده آن‌جاست که بدانیم پس از مدتی دیگر کوهی در کار نیست و بسیاری از کوهنوردان و ورزشکاران نیز از همین موضوع نگرانند.
مسئولان دلسوزانه به صفه نگاه کنند
یک مربی امداد و نجات کوهستان هم در این‌باره گفت: در کشورهایی از جمله «پرو»، «شیلی» و...، در محیط‌های کوهستانی جذاب که اهمیت تاریخی دارند، اقدامات خاص و حساب شده‌ای به‌منظور دسترسی گردشگر صورت پذیرفته؛ ولی نحوه برخورد عموم و همچنین ارگان‌های ذیربط متفاوت است. با شدتی کمتر از آنچه در محیط کوه صفه شاهدیم و با ایجاد شرایط کنترل شده‌تر، می‌توان راهکارهای مناسب‌تری از جمله ایجاد راهروهای محدود و مشخص برای جلوگیری از فرسایش تدریجی کوه و اعمال محدودیت دست‌کاری و ساخت و‌ساز براساس قوانین حفظ محیط طبیعی و باستانی و دارای تاریخچه ملی و جهانی، پیاده کرد. شورش مرادی اضافه کرد: باید توجه داشت ایمن‌سازی لزوما به معنی دست‌کاری کوه و ایجاد مسیرهای جدید، سنگفرش و تعریض پیاده‌رو و تاسیسات و مراکز کسب‌وکار نیست؛ چراکه موجب دسترسی آسان افراد با کفش و تجهیزات نامناسب به قسمت‌های مرتفع و خطرآفرین خواهد شد.
ایمن‌سازی می‌تواند محدود کردن دسترسی به مسیرهای پرخطر با روش‌ها و تجهیزات استاندارد باشد، در واقع ایجاد محدودیت به‌جای ایجاد روش‌های دسترسی آسان‌تر.او همچنین گفت: در قسمت‌هایی که درجه شیب و سختی مسیر به نقطه خطر نزدیک می‌شود، همچنین با توجه به رده سنی و توانایی و تجهیزات افراد، برای ایمن‌سازی مسیر مجاز عمومی و مسیرهای ورزشکاران حرفه‌ای و گروه‌های امداد و نجات تدابیر خاصی لازم است. دستورالعمل‌ها و قوانین بین‌المللی تدوین شده و آزمایش خود را پس داده‌اند که البته باید بومی‌سازی شده و با کمک گروه کارشناسان پس از کسب تاییدات لازم عملیاتی شود.
مرادی ادامه داد: در این رابطه هم‌اکنون شهرداری و هیئت کوهنوردی و ارگان‌های ذیربط تصمیم‌گیرنده هستند و در صورت بروز حادثه یا مشکل، پاسخگو خواهندبود؛ ولی ایمن‌سازی کوه صفه به کمک تیم کارشناسی با بررسی منابع، تطبیق روش‌ها، مطالعه موارد مشابه و همچنین بومی‌سازی، طرحی مناسب به همراه خواهد داشت و اجرای کارشناسانه و حرفه‌ای، تضمینی برای آن خواهد بود.
پیرامون بررسی اقدامات انجام شده نیز باید گروهی از کارشناسان امداد و نجات، مهندسی مواد و تجهیزات مورد استفاده، محیط زیست و میراث فرهنگی، بررسی کنند که تا چه اندازه به استانداردهای جهانی نزدیک است و نیاز به مستندسازی و تطابق دارد.
نظر شما