سلامت نیوز:طی ماه‌های اخیر فرونشست‌های پی در پی در پایتخت زنگ هشداری را برای مسئولان و مدیران شهری به صدا در آورده است. دلایل مختلفی برای این حادثه عنوان می شود،از حفاری‌های غیراستاندارد در ساخت و سازهای شهر و مترو گرفته تا خشک شدن قنات‌ها.با این تفاسیر کارشناسان معتقدند شهروندان اگر ترک‌های متحدالمرکزی را در محدوده ساختمان‌های خود و یا خیابان‌ها دیدند که در حال‌ شکل‌گیری و توسعه است، به راحتی از کنارش نگذرند و این موضوع را به دستگاه‌های مرتبط اطلاع دهند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آنا، بامداد یک روز بهاری در خرداد ماه بود که صدای انفجاری مهیب ساکنان منطقه شهران را از خوابی عمیق بیرون کشید و در کمال حیرت با کوهی از آتش رو به رو شدند. به دنبال وقوع این حادثه گمانه زنی‌های فراوانی در خصوص علت وقوع مطرح شد اما در نهایت احمد صادقی، رئیس سازمان مدیریت بحران تهران در یک برنامه تلویزیونی با اشاره به حادثه شهران با بیان اینکه علت حادثه آتش‌سوزی لوله های گاز شمال غرب تهران، نشست ناگهانی زمین بوده است، مدعی شد که دلایل زیادی از قبیل خشک شدن قنات‌ها و آب‌های زیرزمینی، ترکیدن لوله‌های آب و شسته شدن خاک و ایجاد حفره‌های گوناگون می‌تواند سبب نشست ناگهانی زمین شود اما باز هم باید علت این فاجعه بررسی شود.

سه ماه بعد زمانی که تعطیلات تابستانی روبه پایان بود، ظهر روز پنجشنبه ۱۱ شهریور در پی نشست زمین در نزدیکی مجتمع تجاری کوروش، گودالی با عمق حدود سه متر در این منطقه ایجاد شد و در پی این حادثه یک خودرو پژو به داخل گودال سقوط کرد و ورودی‌های خیابان پیامبر در بزرگراه‌های ستاری و حکیم تا ساعت‌ها مسدود شد. البته خوشبختانه این حادثه تلفات جانی نداشت.

نشست زمین در خیابان پیامبر نقطه پایان فرونشست‌ها در خیابان‌های پایتخت نبود و درست 6 روز بعد (17 شهریور) کارگاه مترو کیانشهر در حالی که کارگران مشغول کار بودند ریزش کرد و متاسفانه چهار کارگر در پی این حادثه جان خود را از دست دادند.

پس از این حادثه بود که محمدباقر قالیباف، شهردار تهران دستور ویژه‌‌ای برای پیگیری این حادثه داد و خواستار این شد که کمیته‌ای مامور شوند و علت وقوع این حادثه را بررسی و اعلام کنند. اما ماجرا به همین حادثه دلخراش هم ختم نشد و یک ماه بعد خبر فرونشست مترو قیام در شبکه‌های فضای مجازی به سرعت دست‌به‌دست می‌شد، اما جلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران بلافاصله این خبر را تکذیب کرد و گفت که مترو قیام نشست نکرده و تنها آسفالت این محدوده شکم داده است. اما دقیقا به فاصله دو روز از انتشار این خبر بود که خبر شهادت مهدی حاجی‌پور در بیسیم آتش‌‌نشانی اعلام شد. حاجی پور قربانی فروریزش چاهی در نزدیکی مترو قیام شده بود. البته این آتش‌نشان تنها قربانی این حادثه نبود و یک کارگر افغانستانی هم در این حادثه جان باخت. آخرین خبر درباره فرونشست در خیابان‌های پایتخت روز شنبه مخابره شد. اگرچه سخنگوی سازمان آتش‌نشانی اعلام کرد که نشستی در خیابان مولوی اتفاق نیفتاده اما اگر ترک‌ها شناسایی نمی‌شدند امکان فرونشست این خیابان وجود داشت.

کشته شدن 6 نفر در دو ماه در پی فرونشست زمین عاملی می‌شود که علل نشست زمین در پایتخت را بررسی کنیم.

اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران درباره فرونشست‌های متعدد زمین در شهر تهران می‌گوید: پدیده فرونشست زمین در شهر تهران بسیار مهم است و اخیراً نیز حوادث متعددی در این خصوص رخ داده است.

او در توضیح علت فرونشست‌ها در پایتخت اضافه می‌کند: علت فرونشست‌های زمین و تخریب چاه‌ها، تغییرات در زیر سطح زمین است که علت آن نیز شکستگی شبکه‌های آب شرب و سست شدن خاک است. وجود قنوات، چاه‌ها و مقاره‌های متعدد که از سال‌های قبل در تهران شکل گرفته است موجب فرونشست‌های نقطه‌ای شده است.

تهران فرونشست نکرده است

اما جواد بلورچی، سخنگوی سازمان زمین شناسی در خصوص فرو نشست‌ها در پایتخت نظر متفاوتی دارد. او در این باره به خبرنگار آنا می‌گوید: پدیده‌ای که امروز با آن در پایتخت مواجه هستیم، فرونشست نمی‌نامند. فرونشست پدیده‌ای است که در حد دشت اتفاق می‌افتد. زمانی که در علم زمین‌شناسی یک دشت به اصطلاح می‌نشیند ما به آن فرونشست می‌گوییم. پدیده‌هایی که امروز با آن مواجه هستیم، فروریزش یا فروچاله می‌نامند که قطر آن از 4 تا 40 متر می‌تواند باشد و عمق آن بستگی دارد به اینکه در کدام منطقه باشد و حفره زیر زمین در کجا تشکیل شده است. عمیق‌ترین حفره در منطقه داراب فارس شناسایی شده است که حدود 90 متر عمق دارد.

او ادامه می‌دهد: فروچاله لحظه‌ای اتفاق می‌افتد؛ حفره‌ای در زیر زمین شکل می‌گیرد و به سمت بالا حرکت می‌کند و ممکن است قسمت آخر که خطرناک است و در واقع ریزش آسفالت خیابان محسوب می‌شود تنها با عبور یک عابر پیاده یا یک خودرو اتفاق بیفتد. به همین دلیل است که این فروچاله‌ها بسیار خطرناک هستند و لازم است تا قبل از بروز این اتفاق آنها را شناسایی کنیم.

علم ژئوفیزیک کمک حال شناخت فروچاله‌ها

البته یکی از مشکلات پیش رو در خصوص فرو‌چاله‌ها در پایتخت نحوه شناسایی آنها‌ست. سخنگوی سازمان زمین شناسی با بیان اینکه شناخت فروچاله‌ها نیازمند علم ژئوفیزیک است که هزینه آن بسیار گران تمام می‌شود، اضافه می‌کند:پس بهترین راه این است که نگذاریم حفره‌ای زیر زمین به صورت غیرمنتظره یا مهندسی نشده ایجاد شود که این موضوع نیازمند دقت لازم در ساخت مترو است. همچنین باید قنات‌ها به صورت متناسب حفظ و احیا شوند تا از ایجاد حفره در زیرزمین جلوگیری شود. امروز باید برای شهر تهران نگران فروریزش‌ها باشیم. به صورت مرتب به شهرداری تهران در خصوص حفر تونل برای مترو هشدار داده می‌شود.

شاکری با سخنگوی سازمان زمین شناسی هم‌عقیده است و توضیح می‌دهد: حفاری‌هایی که صورت می‌گیرد باید با استفاده از تکنولوژی‌های روز و ایمنی لازم انجام شود که موجب تشدید شدن پدیده‌های زیر سطحی در شهر تهران و فرونشست نشود.

رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران ادامه می‌دهد: هم‌اکنون به صورت سنتی نسبت به کارشناسی زیر سطح زمین اقدام می‌شود که این بررسی سنتی دیگر جواب نمی‌دهد لذا موجب تکرار حوادث در شهر تهران می‌شود و باید به مطالعات به روز و لرزه‌نگاری خاک متکی شویم که با این اقدام از طریق پرتوافکنی اطلاعات لازم درباره زیر سطح زمین داده می‌شود و می‌توانیم اطلاعات را تحلیل و دیگر برنامه‌ریزی‌های لازم برای پروژه‌ها انجام شود و دیگر نیاز به ایجاد حفره و آزمایش خاک نیست.

ایمنی مهم‌تر از سرعت است

بلورچی هم به نقش ایمنی در ساخت مترو اشاره می‌کند و می‌گوید: در تمام دنیا وقتی در شهری مشغول ساختن شهرهای زیرزمینی هستند موازین ایمنی به شدت رعایت می‌شود و قرار است در ساخت‌وساز مترو در پایتخت هم نیز این موضوع شدت پیدا کند. در پاره‌ای از موارد سرعت عملیات از ایمنی پیشی می‌گیرد که در این لحظه این موضوع برای پایتخت خطرناک می‌شود. سرعت ساخت‌وساز باید به اندازه‌ای باشد که بتوانیم برای شهروندان تهران ایمنی ایجاد کنیم. ساخت مترو برای شهری مثل تهران به شدت لازم است، اما باید سرعت ساخت‌وساز به اندازه‌ای باشد که بتوانیم مسائل ایمنی را کنترل کنیم. مترو را می‌توان ایمن ساخت، اما نیازمند تامین هزینه است.

شاکری هم با اشاره به اینکه نباید کیفیت و سرعت با یکدیگر عجین شوند، می‌گوید: سطح شهر تهران در هر نقطه به دلیل اتفاق‌هایی که زیر سطح زمین می‌افتد آماده فرونشست است.

رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران به معاونت حمل و نقل توصیه می‌‌کند: نسبت به تقویت تیم مهندسی و مشاوره پروژه‌های ساخت مترو اقدام کنند. همچنین تیم مهندسی باید جدا از پیمانکار فعالیت کند. در حفاری‌ها باید لرزه‌نگاری انجام شود و سپس عملیات‌های لازم صورت بگیرد.

لزوم ایجاد زیرساخت‌های مناسب در پایتخت

بلورچی با بیان اینکه اصولا در هر شهری که براساس ویژگی‌های درست مهندسی احداث می‌شود، تمام زیرساخت‌های لازم به همراه تجهیزات کافی برای ساخت شهر در نظر گرفته می‌شود، اضافه می‌کند: اما شهر تهران در واقع تعدادی روستا بوده است که در طی سالیان بزرگ شده و به یکدیگر پیوستند و روز به روز توسعه پیدا کردند. به همین دلیل عملا هیچ‌گونه امکانات لازمی برای ابرشهری مثل تهران را جهت ساخت شهر در نظر نگرفته‌اند. امروز هم برای اینکه بتوانیم به سرعت یک کانال تاسیسات برای شهر تهران ایجاد کنیم، هزینه گزافی را می‌طلبد که البته این موضوع یقینا جزو الزامات پایتخت است و باید در بحث مدیریت شهری فکری برای آن انجام شود.

سخنگوی سازمان زمین شناسی با بیان اینکه امروز می‌بینیم تنها برای ساخت شبکه فاضلاب مزاحمت و مشکلات زیادی برای شهروندان پایتخت به وجود آمده است، اما اگر این شبکه را کمی وسیع‌تر می‌ساختیم تا گوشه‌ای از این کانال بقیه تاسیسات شهری قرار بگیرند، این مشکل رفع می‌شد، می‌گوید: اما در حین ساخت‌وساز شبکه فاضلاب متاسفانه فکری برای رفع این مشکل انجام ندادند. تاسیسات زیرزمینی از جمله عواملی هستند که فروچاله‌ها را تشدید می‌کنند.

تهران شهر تهدید‌ها

در حالی که عده‌ای معتقدند این نشست‌های پی در پی در پایتخت دلهره به جان شهروندان انداخته است، بلورچی می‌گوید: تهران همیشه شهر پرخطری بوده و خواهد بود، نه فقط به خاطر اینکه امروز خطر فروچاله‌ها پایتخت‌نشینان را تهدید می‌کند، تهران را زمین‌لرزه، آب‌گرفتگی به هنگام بارش باران و به دلیل وجود کوهستان‌های اطراف خطر زمین لغزش تهدید می‌کند. به همین دلیل زندگی در هر کجای این کلانشهر نیازمند تفکر و ایمنی بیشتر است.

سخنگوی سازمان زمین شناسی برای تهرانی‌ها پیشنهاداتی هم دارد. او توضیح می‌دهد: درخصوص فروچاله‌ها، مردم اگر ترک‌های متحدالمرکزی را در محدوده ساختمان‌های خود و یا خیابان‌ها دیدند که در حال‌ شکل‌گیری و توسعه است، به راحتی از کنارش نگذرند و این موضوع را به دستگاه‌های مرتبط اطلاع دهند. همچنین تاسیسات زیرزمینی باید به شبکه پایش برخط متصل باشند تا بتوانند پیش‌هشدار دهند، اما خود مردم هم با توجه می‌توانند از بروز این خطر جلوگیری کنند.

این فرونشست‌های پی در پی بود که باعث شد روز گذشته در جلسه غیر علنی شورای شهر تهران، مهدی چمران، رئیس شورای اسلامی شهر تهران پیشنهاد دهد تا کارگروه تخصصی متشکل از معاونت‌های فنی عمران و حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران و نیز چند تن از اعضای شورا برای بررسی فرونشست ها و پیشگیری از این امر ایجاد شود. حالا باید منتظر ماند و دید این کارگره تخصصی قرار است چه تدبیری برای فرونشست‌ خیابان‌های پایتخت بیندیشند. البته اندیشه‌هایی که روی کاغذ نباشد و گره‌ای از این مشکل بزرگ پایتخت باز کند.