این روزها زلزله تهران و زمزمه های وقوع آن در آینده ای نزدیک به سوژه ای بحث برانگیز در میان مردم عادی و متخصصان و محققان تبدیل شده و نگرانی بسیاری از مردم پایتخت را برانگیخته است.

با صرف نظر کردن از ناآگاه بودن درباره تمامی فعالیتهایی انسانی که گاه به صورت مخفیانه می توانند بر فعال شدن گسلهای خطرساز تاثیر گذار باشند به دلیل اطلاعات محدود انسان از فعالیتهای درونی زمین می توان گفت زلزله پدیده ای اجتناب ناپذیر است که جدا از الگوی وقوع دوره ای می تواند در هر لحظه از زمان و در هر نقطه از جهان رخ دهد.

در همین راستا گروه فناوری های نوین خبرگزاری مهر مصاحبه ای با "جان ویدال" پروفسور دانشگاه واشنگتن، محقق رویدادهای زمینی از قبیل لرزه شناسی، زمین لرزه، آتشفشانها و ساختار زمین و رئیس شبکه لرزه ای شمال غرب پاسیفیک یا PNSN انجام داده است. وی در این گفتگو توضیحاتی را در رابطه با توانایی پیش بینی زمین لرزه های شدید ارائه کرده است.

* آیا هیچ شیوه علمی یا تکنولوژیکی برای پیش بینی زمین لرزه های مهیب و بزرگ وجود دارد؟

جان ویدال: از نظر من هیچ راه شناخته شده و تایید شده ای وجود ندارد که توانایی پیش بینی زلزله را داشته باشد.

* زمانی که می گویید هیچ راه شناخته شده و مورد تاییدی برای پیش بینی زمین لرزه وجود ندارد، قصد دارید بگویید که مطلقا هیچ روش، سیستم یا تجهیزات پیشرفته و هوشمند و یا فناوری در هیچیک از کشورهای جهان برای پیش بینی زلزله وجود ندارد؟

- منظور من دقیقا این است که تعداد اندکی از افراد وجود دارند که در این باره نظریه هایی ارائه کرده اند اما این نظریه ها ارزش علمی ندارند. بنابراین معتقدم در حال حاضر هیچ شیوه ای برای پیش بینی زلزله وجود ندارد. به بیانی دیگر هر نوع هشداری در مورد بروز زلزله ای قوی و قریب الوقوع طی کمتر از چند دهه آینده اساس علمی ندارد.

* تا آنجایی که اطلاع دارم زمین لرزه های مهیب در الگوهایی دوره ای یا تحت تاثیر عاملی خارجی که بتواند با وارد آوردن نیرو، گسلها را فعال سازد به وجود می آیند. در عین حال بسیاری از متخصصان شهر تهران را در لیست انتظار زمین لرزه مهیب بعدی قرارداده اند. نظر شما در این باره چیست؟

- درجات خطر زمین لرزه در مناطقی زلزله خیز مانند کالیفرنیا و ژاپن که پیچیده ترین شیوه های محاسباتی در آنجا مورد استفاده قرار می گیرند بر اساس میزان خطر وقوع یک زمین لرزه در بخشی خاص از یک گسل در دوره ای 30 ساله تخمین زده می شود، شیوه ای که به هیچ وجه مبنایی کاربردی در پیش بینی زلزله های قریب الوقوع به شمار نمی رود. پس نمی توان درباره زلزله تهران نیز اظهار نظری کرد.

* چه شیوه های پیچیده ای در کالیفرنیا و ژاپن برای تخمین درجات خطر زمین لرزه ها به کار گرفته شده اند؟

- این شیوه ها تفسیر ترکیبی از تاریخچه تشکیل شدن گسلها به واسطه زمین لرزه های پیشین است که در آن درجه فشار انباشته شده در گسلها را تخمین می زنند. این شیوه می تواند به خوبی درباره میزان تعیین دفعات وقوع زلزله مورد استفاده قرار گیرد اما در تخمین زمان وقوع زلزله چندان کاربردی نیست.

* آیا روشی برای خنثی سازی انرژی نهفته در گسلهای بزرگی که برای مدتی طولانی خاموش بوده اند وجود دارد؟

- انرژی درونی گسلها تحت تاثیر حرکات تکتونیکی لایه های زمین به وجود می آیند. با این حال پیش بینی و تخمین دقیق زمانی که فشار موجود در گسل از مقاومت لایه های زمین متجاوز خواهد شد بسیار مشکل است. از این رو روشی برای خنثی کردن بی خطر فشار درون گسلها وجود ندارد.

* پیش بینی شما از میزان خسارت ناشی از وقوع زلزله ای شدید در شهری مانند تهران چیست؟

-  خطر بزرگی که پس از یک زلزله بزرگ منطقه ای را تهدید می کند پس لرزه های آن زلزله هستند. پس لرزه ها پدیده های اجتناب ناپذیرند و کم پیش می آید شدت آنها از زمین لرزه اصلی بیشتر باشد. با این همه پیش بینی خسارت چنین زلزله ای در تهران به دلیل اینکه به تازگی هیچ زمین لرزه بزرگی تهران را تحت تاثیر خود قرار نداده است قابل بیان نیست.