سلامت نیوز: «آرام باش و استرست را کنترل کن» یکی از جملاتی است که تقریبا هر روز آن را می‌شنویم. اما حجم استرس‌های روزانه‌ای که بر وجودمان وارد می‌شود به قدری زیاد شده که اغلب باور کنترل‌پذیر بودن آن را از دست داده‌ایم. در صورتی که به این مرحله برسیم، یعنی خودمان را آماده ابتلا به بیماری‌های مختلفی همچون دیابت کرده‌ایم.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جام جم، برخی گمان می‌کنند اگر مراقب میزان قند مصرفی خود باشند، دیگر از ابتلا به بیماری جهانشمولی همچون دیابت در امان خواهند بود؛ اما ما امروز به مناسبت روز جهانی دیابت (14 نوامبر/24 آبان) می‌خواهیم به شما یادآوری کنیم تنها مصرف مواد قندی زیاد، تغذیه نامناسب، کم‌تحرکی و چاقی، افزایش سن، عوامل ژنتیک و نژادی نیستند که بدن شما را مستعد ابتلا به دیابت می‌کنند، بلکه استرس و اضطراب را نیز باید به این فهرست اضافه کرد.

دیابت؛ ارمغان زندگی شهری

دکتر سیدحسین صمدانی‌فرد، متخصص بیماری‌های غدد داخلی و متابولیسم  در پاسخ به این پرسش که استرس چگونه می‌تواند باعث ابتلای فرد به دیابت شود، می‌گوید: زندگی شهری و استرس‌های خودساخته ناشی از آن باعث شده مشکلات جدی گریبان همه ما را بگیرد که یکی از آنها دیابت است. وی ادامه می‌دهد: استرس به عنوان یک مساله روانشناختی تعریف می‌شود. به همین دلیل اغلب این سوال مطرح می‌شود که آیا این مساله روحی، تاثیری بر بدن دارد که باید گفت، بله تاثیرگذار است. متخصص بیماری‌های غدد داخلی و متابولیسم خاطرنشان می‌کند: هنگام وقوع استرس متاثر از مثلا پیدا کردن جای پارک، ترافیک، پشت چراغ قرمز ایستادن یا هر اتفاق دیگر، سه بخش دستگاه عصبی، غدد درون‌ریز و دستگاه ایمنی بدن فعال می‌شوند.

وی ادامه می‌دهد: تحریک دستگاه عصبی خودکار باعث افزایش ضربان قلب، سردرد، تنفس تند، رنگ‌پریدگی، اختلالات گوارشی، تهوع، کم‌خوابی، بدخوابی، بی‌خوابی و کابوس‌های شبانه می‌شود که این واکنش‌ها با شدت استرس و زمینه روحی ـ روانی فرد مستعد به دیابت ارتباط مستقیم دارد.

وی ادامه می‌دهد: غدد درون‌ریز، هیپوتالاموس، هیپوفیز و فوق‌کلیه هنگام مواجهه با استرس برانگیخته و باعث ترشح بیش از حد طبیعی هورمون‌های کورتیزول و کاتکول آمین‌ها، گلوکاگون، سرریز شدن آنها به جریان خون و تاثیر منفی در بدن می‌شوند. این هورمون‌ها که ضدانسولین هستند باعث افزایش قندخون می‌شوند.

این متخصص بیماری‌های غدد داخلی و متابولیسم تأکید می‌کند: هورمون‌های استرس به‌طور طبیعی در بدن همه ما وجود دارد و برای آن یک کارکرد مثبت تعریف شده است. یعنی وقتی فرد در موقعیت خطرناکی همچون حمله حیوانات و ... قرار می‌گیرد افزایش قندخون، ضربان قلب و فشار خون باعث می‌شود فرد احساس خطر کرده، برای فرار و نجات جان خود اقدام کند. اما نوع زندگی‌های امروزی باعث شده استرس شکل منفی پیدا کند و سطح قندخون، ضربان قلب و فشار خون همچنان بالا بماند.

کاهش سیستم ایمنی بدن با استرس

افزایش سطح کورتیزول در افرادی که مدام در معرض استرس و تنش قرار دارند نه‌تنها باعث کاهش سیستم ایمنی بدن آنها، بلکه باعث بروز هیپرگلیسمی (قند خون پایین) مداوم و ایجاد یک موقعیت پیش دیابت می‌شود. وقتی این مسأله با عواملی همچون ورزش نکردن و تغذیه نامناسب همراه شود، سرانجام دیابت نمایان می‌شود.

دکتر صمدانی‌فرد نقش استرس را در تضعیف فعالیت سلول‌های مدافع ایمنی در ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی ـ عروقی، سرطان و دیابت بسیار مهم عنوان می‌کند و می‌گوید: ریسک ابتلا به دیابت ناشی از استرس در افرادی که زمینه ژنتیک دارند، بسیار بالاتر از افراد عادی است.

وی تأکید می‌کند: فردی که والدینش به دیابت نوع 2 مبتلا هستند، احتمال مبتلاشدنش به دیابت تقریبا صددرصد است و استرس می‌تواند در زمان و شدت ابتلا موثر باشد.این گونه نیست که استرس به تنهایی باعث ابتلای فرد به دیابت شود.

این متخصص بیماری‌های غدد داخلی و متابولیسم معتقد است باید با استفاده از راهکارهای کنترل استرس و ایجاد آرامش، سیستم ایمنی بدن خودمان را قوی نگه داریم تا مانع بروز مشکلات ناشی از استرس در قلب، مغز و قندخون شویم.

کنترل استرس توسط دیابتی‌ها

مدیریت استرس تنها به افراد در معرض خطر محدود نمی‌شود.اتفاقا مبتلایان به دیابت نیز باید بر کنترل استرس خود بسیار مصرتر باشند.

دکتر صمدانی‌فرد خطاب به دیابتی‌ها می‌گوید: نمی‌توان توصیه کرد هرگونه استرس را می‌توان از زندگی حذف کرد؛ اما کنترل و مدیریت آن امکانپذیر است. به همین دلیل ما به بیمارانمان توصیه می‌کنیم حتی اگر پاسخ دادن به تلفنی باعث بروز استرس در آنها می‌شود، به آن پاسخ ندهند. در غیر این‌صورت باید منتظر به هم خوردن تعادل قند خونشان باشند.

وی خاطرنشان می‌کند: علاوه بر این به افراد پیشنهاد می‌کنیم برای زندگی خود برنامه ریزی داشته باشند تا بتوانند کارهای خود را با آرامش و بدون استرس انجام بدهند. در صورتی که فردی احساس می‌کند به تنهایی امکان کنترل استرس ندارد، مشاوره با متخصصان توصیه می‌شود. این اقدام ریسک ابتلا به دیابت را می‌تواند بسیار کاهش دهد.

افزودن دستگاه تست قند به یکی از لوازم خانه

خطر افزایش تعداد مبتلایان به دیابت در کشورمان باعث شده این روزها بیشتر شاهد تشویق فعالان بهداشتی کشور برای تهیه رایگان دستگاه‌های گلوکومتر یا گلوکزمتر (سنجش میزان قند خون) در برخی داروخانه‌ها و جشنواره‌های محلات باشیم. حضور این دستگاه در خانه همچون دستگاه اندازه‌گیری فشار خون در تشخیص زود هنگام و پیشگیری از پیشرفت دیابت بسیار مهم و موثر است.

چرا باید قندمان را چک کنیم

متخصصان همیشه توصیه می‌کنند هر چه بیماری در مراحل اولیه و زودهنگام تشخیص داده شود، به همان میزان کنترل و درمان بیماری راحت‌تر است. این توصیه در ارتباط با دیابت کمی متفاوت است. درمان سایر بیماری‌ها زمانی آغاز می‌شود که علائمی از بیماری در بدن بروز کند، اما قندخون باید قبل از نمایان شدن علائم به صورت منظم و دوره‌ای بررسی شود تا با تشخیص زودهنگام درمان وعوارض ناشی از دیابت کاهش یابد.

زمان آغاز کنترل قندخون

اصولا رسم بر این است افراد معمولی از 45 سالگی به بعد قندشان را هر سه سال یکبار چک کنند. اما در جامعه ما که دیابت متاثر از سبک زندگی غلط، تغذیه نامناسب، نژاد و عوامل ژنتیک است، بررسی تعادل قند خون باید از سنین پایین‌تر با فواصل زمانی کوتاه‌تر انجام شود.