سلامت نیوز: آمارها نشان می‌دهد كه فاصله هزینه تفریحی و فرهنگی 10‌درصد خانوارهای كشور در سال 94 حدود 600برابر 10‌درصد پایینی كشور بوده است. این آمارها همچنین نشان می‌دهد كه خانوارهای دهك پایینی كشور 4درصد از كل سبد هزینه‌یی خود را صرف بهداشت و درمان كرده‌اند.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه تعادل نوشت: آمارهای جدید از بررسی بودجه خانوار مناطق شهری كشور در سال 94 از سوی بانك مركزی منتشر شد. این آمارها نشان می‌دهند كه فاصله بیش از 15برابر میان هزینه‌های دو دهك بالا و پایینی خانوارهای كشور وجود دارد. براساس آماری كه بانك مركزی به‌تازگی منتشر كرده است، جمع كل هزینه‌های ناخالص به‌طور متوسط در یك خانوار دهك اول (پایین‌ترین دهك) به‌طور سالانه حدود 7میلیون و 800هزار تومان است، درحالی كه یك خانوار دهك دهمی (بالاترین دهك) بیش از 108میلیون ‌تومان در سال هزینه می‌كند. این امر نشان می‌دهد كه نسبت نخستین و آخرین دهك‌های درآمدی كشور فاصله بیش از 1400درصدی در میزان هزینه‌های‌شان وجود دارد.

 70درصد زیر میانگین هزینه‌ها

طبق این گزارش، متوسط هزینه برای یك خانوار ایرانی (متوسط هزینه دهك‌ها) حدود 35میلیون تومان در سال است كه این میزان هزینه را تنها سه دهك بالایی (هشتم، نهم و دهم) دارا هستند. این بدین معناست كه میانگین هزینه‌ها توزیع بسیار نابرابری دارد و 70‌درصد افراد جامعه زیر این میانگین قرار دارند، به‌طور دقیق‌تر متوسط هزینه میلیونی خانوارهای ایرانی اگر 35میلیون‌ تومان شده است نه به خاطر اینكه اغلب خانوارها درآمدی مشابه به این رقم دارند بلكه درآمد بالای دو دهك بالایی كشور بوده كه میانگین را افزایش داده است. در آمار توصیفی در این‌گونه موارد سراغ یك شاخص دقیق‌تر كه توزیع را دقیق‌تر نمایان كند، می‌روند. شاخص میانه دقیقا به خاطر همین وضعیت‌ها به كار می‌رود. میانه در اینجا در میان دو دهك میانی پنجم و ششم قرار دارد كه همان عدد 25میلیون تومان است. بنابراین می‌توانیم حد وسط درآمد سالانه خانوارهای ایرانی را 25میلیون تومان درنظر گرفت كه بر این اساس 50‌درصد افراد جامعه زیر این میزان هزینه قرار دارند و 50‌درصد هم بالاتر از این میزان هستند. یكی از اقتصاددانان نیز معتقد است كه میانه از میانگین توصیف بهتری از كل جامعه می‌تواند داشته باشد. داوود سوری اقتصاددان در این خصوص به «تعادل» می‌گوید: «تفاوت میان میانگین و میانه وقتی مهم است كه نابرابری در جامعه بالا باشد به خاطر اینكه وقتی نابرابری زیاد است غالبا میانگین از میانه بالاتر قرار می‌گیرد در حالی كه میانه شاخص مناسب‌تری برای جامعه به‌طور كلی است.»

سوری ادامه می‌دهد: «بنابراین وقتی بخواهیم كل جامعه را توصیف كنیم میانه گویا‌تر و واقعی‌تر است اما وقتی قرار باشد میانگین و میانه را در میان دهك‌ها به‌كار‌ گیریم چون نابرابری كمتر است این دو شاخص كمی، آنچنان به كار نمی‌آید.»

 فاصله عمیق دهك دهم با كل جامعه

یكی از موضوعات جالب‌توجه در جدول هزینه خانوارهای كشور در سال 94 این است كه از میانگین فاصله هزینه‌ها در میان دهك اول تا نهم به‌طور متوسط 6میلیون تومان است اما وقتی دهك دهم را وارد این محاسبه كنیم حدود دو برابر می‌شود.

یعنی فاصله میان ده دهك هزینه‌یی 11میلیون تومان می‌شود. این به وضوح نه تنها نشان می‌دهد كه چگونه میانگین در این‌گونه مواقع غیرواقعی است بلكه می‌گوید كه دهك دهم فاصله بسیار زیادی با دهك‌های دیگر جامعه دارد. فاصله هزینه بین دهك نهم و دهم حدود 51میلیون تومان است، این درحالی است كه دهك نهم با هشتم حدود 14میلیون ‌تومان فاصله دارد. از دهك هشتم به پایین‌تر هم فاصله‌ها از 9میلیون تا 3میلیون تومان در نوسان است.

 فاصله طبقات در سبدهای هزینه‌ای

آمار مربوط به بودجه خانوارهای شهری در سال 94 حاكی از این است كه بیشترین دخل خانوار بخش مسكن، آب، برق، گاز و سایر سوخت‌ها هزینه می‌شود و بعد از آن بخش خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها بیشترین هزینه خانوارها را به خود اختصاص داده است. درخصوص ده دهك درآمدی كشور نیز این موضوع صادق است اما در دهك دهم كشور حدود 34‌درصد كل هزینه‌ها در بخش مسكن مصرف شده در حالی كه دهك اول جامعه حدود 57‌درصد كل هزینه‌های خود را صرف این بخش كرده‌اند. خوراكی‌ها و آشامیدنی‌ها دهك دهم 17‌درصد و دهك اول 28‌درصد از كل هزینه‌های آنها را تشكیل داده است. این آمارها همچنین نشان می‌دهد كه تنها 4‌درصد از كل هزینه‌های 7میلیونی دهك دهم را بخش بهداشت و درمان به خود اختصاص داده است یعنی 329هزار تومان. درخصوص تفریح و امور فرهنگی نیز دهك اول 41هزار تومان و دهك دهم 26میلیون تومان هزینه كرده‌اند كه معادل فاصله‌یی 630برابری است.

 توزیع جامعه در 15طبقه

یكی دیگر از جداول بودجه خانوار كه مرتبط با توزیع درآمد افراد جامعه است جدولی با عنوان «متوسط هزینه ناخالص سالانه یك خانوار برای گروه‌های مختلف هزینه در طبقات هزینه ناخالص» است. در این جدول توزیع درصدی خانوارها براساس 15طبقه هزینه‌یی توصیف شده كه در آن طبقه اول از هزینه صفر تا 4میلیون و 981هزار تومان و طبقه پانزدهم از 364میلیون و بیشتر تشكیل شده است. این جدول نشان می‌دهد كه 1.76‌درصد خانوارهای كشور در طبقه اول حضور دارند یعنی هزینه در میان صفر تاحدود 5میلیون تومان در سال دارند. 0.1‌درصد نیز از افراد جامعه در طبقه پانزدهم هزینه‌یی كشور قرار دارند.

این جدول نشان می‌دهد كه 75‌درصد خانوارهای كشور از نظر میزان هزینه‌هایی كه در طول یك سال دارند، در پنج طبقه (چهارم تا هشتم) قرار دارند. این پنج طبقه از حدود 9میلیون تا 50میلیون‌ تومان قرار دارند یعنی هزینه سالانه 75‌درصد خانوارهای كشور در میان این دو رقم قرار دارد. به این صورت كه در طبقه چهارم (9 تا 13میلیون) 10‌درصد جمعیت، طبقه پنجم (13 تا 18میلیون) 14.5درصد، طبقه ششم (18 تا 25میلیون) 17.8درصد، طبقه هفتم (25 تا 36میلیون) 17.1‌درصد و طبقه هشتم (36 تا 50میلیون) 13.7‌درصد خانوارها قرار دارند. علاوه بر این، ارقام حاكی است كه 62‌درصد خانوارها هزینه‌یی در میان صفر تا 36میلیون تومان دارند. از طرفی در 3طبقه بالایی از این 15طبقه، یعنی خانوارهایی كه هزینه سالانه 135میلیون و بیشتر در سال دارند حدود 1.3‌درصد كل جمعیت ایران را دارند. البته معلوم نیست این طبقه‌بندی 15گانه بر چه اساسی انجام شده است چون فاصله میان هر كدام از طبقات مساوی نیست. داوود سوری نیز به این موضوع انتقاد می‌كند و می‌گوید: «برای محاسبات آماری توزیعی باید فاصله هر كدام از طبقات مساوی باشد تا بتوان از آن نتیجه‌یی واقعی‌تر استنتاج كرد اما این جدول به‌دلیل نداشتن این خصیصه آنچنان قابل اطمینان نیست.»

سوری در پایان به این موضوع كه گفته شده 15‌درصد از قدرت خرید مردم در طول این سال‌ها بازگشته، انتقاد می‌كند و می‌گوید: «این آمار به خوبی گویای واقعیت است بنابراین نباید به آمارهایی كه از آمال و آرزوها بر می‌خیزد توجهی كرد چون این آمار و ارقام شواهدی هستند كه نشان می‌دهند مخارج خانوارها 6 الی 7‌درصد افزایش داشته است درحالی كه تورم هم به‌طور متوسط در این سال حدودا 12 الی 13‌درصد افزایش یافته است. این آمارها گویای این واقعیت است كه سفره‌ها كوچك‌تر شده و هیچ شكی در این نیست.» سوری تاكید می‌كند كه جامعه اقتصادی ما جامعه برابری نیست.