جامعه روستایی همواره نمادی از پویایی و تولید بوده که در سال های اخیر با آسیب به این خصیصه بارز روستاها و توجه به نظام شهرمدار و مصرف گرا، روستاهای بسیاری در مناطق مختلف کشور خالی از سکنه شده به طوری که در لرستان اکنون 502 روستا سکنه ای ندارند.

روستاهای خالی و گسترش حاشیه نشینی در لرستان

سلامت نیوز: جامعه روستایی همواره نمادی از پویایی و تولید بوده که در سال های اخیر با آسیب به این خصیصه بارز روستاها و توجه به نظام شهرمدار و مصرف گرا، روستاهای بسیاری در مناطق مختلف کشور خالی از سکنه شده به طوری که در لرستان اکنون 502 روستا سکنه ای ندارند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا،بنابر آمار موجود در پنجاه سال گذشته 34 هزار روستا در کشور خالی از سکنه شده اند و در این مدت 11 میلیون نفر هم در مناطق حاشیه ای کلان شهرها ساکن شده اند که عمده آنها روستائیان هستند.


به عبارتی از تعداد افراد مولد و تامین کننده امنیت غذایی جامعه کاشته شده و در حاشیه شهرها به جمع جمعیت مصرف کننده اضافه شده است.
مهاجرت از روستا به شهر در حالی باید مورد توجه قرار گیرد که گفته می شود تنها 27 درصد از جمعیت کشور در روستاها و73 درصد مابقی در شهرها ساکن هستند.
آنچه که در این زمینه مورد تایید کارشناسان قرار دارد این است که آهنگ مهاجرت از روستاها به شهر شدت گرفته و این خود زنگ خطری است که باید چاره ای اندیشید تا بتوان جمعیت روستایی و تولید کننده موجود را حفظ کرد.
در لرستان اما بنا بر آماری که در سال 1390 توسط مرکز آمار اعلام شده ، تعداد 502 روستا خالی از سکنه شده است.
برخی کارشناسان با امیدواری بیشتری از نتایج طرح های مختلف توسعه زیرساختی و معیشتی در روستاها سخن می گویند به این صورت که با انجام اقداماتی موثر حتی می توان مهاجرت معکوس را محقق کرد مساله ای که بنا بر گفته مسئولان مرتبط با امور روستایی در برخی روستاهای لرستان اتفاق افتاده است.
در عین حال در خصوص خالی شدن روستاها و سیل مهاجرت روستائیان به شهرها تحلیل گران اجتماعی نیز حرف برای گفتن دارند و بر این باورند که حاشیه نشینی به عنوان یکی از بارزترین پیامدهای مهاجرت بی رویه به شهرها می تواند زمینه ای برای بروز آسیب های مختلف اجتماعی و باعث ایجاد طیف وسیعی از ناهنجاری ها بر پیکر زندگی شهرنشینی شود.

**38/5 درصد جمعیت لرستان روستا نشین هستند
مدیرکل امور روستایی استانداری لرستان دراین خصوص در گفت و گو با ایرنا می گوید: هم اکنون 2 هزار و 864 روستا در لرستان وجود دارد که جمعیت آنها به حدود 678 هزار نفر می رسد.
غلامرضا عبداللهی افزود: در مجموع 38/5 درصد جمعیت لرستان را جمعیت روستایی تشکیل می دهد که این میزان در مقایسه با میانگین کشوری قابل توجه است و ضرورت توجه به حفظ جمعیت روستایی را بیشتر می کند.
ویبا بیان این که براساس آمار سال 1390 مرکز آمار ایران 502 روستا در لرستان خالی از سکنه شده اند اضافه کرد:روستاها و توانمندسازی روستاییان یکی از پیش زمینه های مهم توسعه به شمار می رود که تحقق این امر می تواند در ماندگاری بیشتر و پیشگیری از مهاجرت از روستا به شهر موثر باشد و حتی در صورت تحقق زیرساخت های لازم در راستای ارتقای معیشت مردم روستا می توان به مهاجرت معکوس نیز امیدوار بود.
عبدالهی یادآور شد: در برخی روستاهای استان از جمله در شهرستان سلسله با توجه به فراهم بودن زمینه کشاورزی و استفاده از قابلیت های این بخش مهاجرت معکوس از شهر به روستا مشاهده می شود.
مدیرکل امور روستایی استانداری لرستان افزود: درعین حال در بخش هایی دیگر روستاهایی در لرستان وجود دارد که به دلیل مسائل معیشتی و نبود زمینه اشتغال خالی از سکنه شده اند.
به گفته وی رویکرد دولت در خصوص توسعه روستایی صرفا معطوف به مسائل مرتبط با ساخت و ساز و عمرانی نیست بلکه موضوع اشتغال و معیشت آنها نیز بطور جدی مورد توجه قرار گرفته که طرح هایی در دست اجراست تا بتوان واحدهای تولیدی و اشتغالی در سطح روستاها با مشارکت و همکاری خود مردم ایجاد کرد.
عبدالهی اضافه کرد: همچنین تفاهم نامه های سه جانبه ای با استانداری، معاونت توسعه روستایی و بنیاد مستضعفان منعقد شده که در مرحله اول تا سقف 30 میلیارد تومان تسهیلات به روستاییان دارای شرایط لازم پرداخت می شود و تاکنون 160 پروژه در بخش های مختلف اعم از گردشگری، دامپروری ، شیلات و آبزیان در این زمینه به بانک معرفی شده است.
مدیرکل امور روستایی استانداری لرستان یادآور شد: در بخش حمل و نقل و تردد راههای روستایی نیز برای مناطق صعب العبور روستایی و عشایری با در نظر گرفتن تسهیلاتی برای خرید خودرو، اقداماتی در این زمینه انجام شده و تاکنون 120 متقاضی به بانک معرفی شوند.

**تدوین سند محرومیت زدایی 9 منطقه روستایی
عبداللهی افزود: 9 منطقه به عنوان مناطق محروم و کمتر توسعه یافته لرستان شناسایی شده اند که سند محرومیت زدایی آنها در دولت تدبیر و امید و با تلاش و پیگیری استانداری تدوین شده و اقداماتی در راستای برق و گازرسانی به این مناطق صورت گرفته است.
وی اضافه کرد: یکی از اقدامات دولت برای محرومیت زدایی از روستاها ، تلاش برای حفظ جمعیت موجود روستاها و فراهم کردن زمینه هایی است تا روستاییان تمایلی برای مهاجرت نداشته باشند.
مدیرکل امور روستایی استانداری لرستان افزود: در چند سال اخیر تلاش شده تا نگاه ویژه ای به توان معیشتی و اشتغال روستاها صورت گیرد تا بتوان با تقویت قابلیت های کشاورزی و تولیدکنندگی روستاها رفاه و درآمد زایی برای مردم ایجاد کرد.
به گفته وی در دولت تدبیر و امید 850 میلیارد ریال درحوزه های مختلف بهسازی معابر و جدول ها، آسفالت راه ها، ساخت پل و نصب علائم و سایر زیرساخت های مورد نیاز روستایی انجام شده که اختصاص این میزان اعتبار به مشکلات روستایی بی سابقه بوده است و می تواند چشم انداز امید بخشی برای حفظ جمعیت روستایی باشد.

** حاشیه نشینی مهمترین پیامد مهاجرت روستا به شهر
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان در این زمینه می گوید:مهاجرت معمولا به دلایل اقتصادی مانند کمبود شغل و یا وجود فقر و بیکاری در جامعه مبدا و یا پدیدار شدن رفاه و ثروت اقتصادی در جامعه مقصد اتفاق می افتد اما علاوه بر این مهاجرت می تواند به دلایل سیاسی مانند ناامنی و انقلاب ها و یا به دلایل اجتماعی مانند از دست دادن مالکیت زمین و یا نزاع های محلی و یا حوادث طبیعی شدت بگیرد.
مجتبی ترکارانی با اشاره به این که مهاجرت پدیده ای طبیعی در همه جوامع است گفت: معمولا زمانی که نرخ مهاجرت در جامعه مقصد بالا می رود و در عین حال ساختارهای اقتصادی و شهری جامعه مقصد ضعیف باشد مهاجران در چنین جامعه ای جذب نمی شوند و بصورت حاشیه ای جذب جامعه مقصد می شوند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: در چنین وضعیتی مهاجران با استقرار در حاشیه شهرها، از منزلت اقتصادی و اجتماعی بالایی برخوردار نیستند و نمی توانند در این جامعه ادغام شوند و در برابر آسیب های اجتماعی شکننده تر هستند.

**بیکاری مهمترین علت مهاجرت روستائیان به شهر
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان همچنین گفت: در شرایط کنونی مهمترین عامل مهاجرت از روستاها نبود کار و شغل در روستاهاست.
به گفته وی جوانان تحصیل کرده روستایی به دلیل نداشتن منزلت اجتماعی و اقتصادی تمایل به مهاجرت دارند.
وی افزود: در چنین وضعیتی اقشار مولد جامعه روستایی مجبور به مهاجرت می شوند و در بسیاری از روستاها فقط پدر و مادران سالخورده در روستاها باقی می مانند و جوانان روستا را برای کار و ازدواج ترک می کنند.
ترکارانی اظهار کرد: بسیاری از جوانان تصور می کنند در صورت ماندن در روستا شانس ازدواج با فرد دلخواه خود را ندارند و یا حتی اگر با هم روستایی خود نیز ازدواج کنند به محض پیدا کردن یک شغل دولتی و پایدار، روستا را ترک می کنند.
وی تصریح کرد: به نظر می رسد بعد از عامل بیکاری که مهمترین عامل مهاجرت جوانان روستایی است ، نگرش منفی به زندگی روستایی برای جوانانی که خواهان پیشرفت و تحرک اجتماعی هستند از دیگر علل مهاجرت روستاییان به شهر باشد.
وی گفت: در صورت نبود کار در روستاها و توزیع ناعادلانه امکانات رفاهی بین شهر و روستا در کنار نگرش منفی به زندگی روستایی بویژه در بین جوانان انتظار مهاجرت معکوس ، انتظار واقع گرایانه ای نیست و امکان تحقق آن بسیار پایین است.

**روستاییان هر چه باسوادتر شوند بیشتر مهاجرت می کنند
رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان همچنین گفت: بین بالارفتن سواد و میزان مهاجرت از روستا همبستگی مثبتی وجود دارد زیرا که به همان نسبت که انتظارات ،نگرش و ظرفیت آنها بالا می رود محیط روستا قادر به برآورده کردن این انتظارات نیست.
این جامعه شناس افزود: در حالتی که ظرفیت های اقتصادی و شغلی در جامعه روستایی و حتی جامعه شهری برای جوانان تحصیل کرده فراهم نیست باید میزان سرعت سوادآموزی تحصیلات عالی و دانشگاهی را کندتر کرد.
ترکارانی اضافه کرد: بالا رفتن تحصیلات بویژه در جامعه روستایی نه فقط به منفعل شدن و افسردگی جوانان به عنوان قشر مولد جامعه منجر می شود بلکه جامعه روستایی را از توان این قشر محروم می کند.
این استاد دانشگاه ادامه داد: به نظر می رسد راه حل این مشکل را باید در آموزش های کاربردی برای جوانان روستایی و استخدام این جوانان در محل زندگی خود نسبت به ماندن در روستا متعهد کرد.


رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان با اشاره به این که استان لرستان از دهه 40 تاکنون سه موج مهاجرت را تجربه کرده است ؛گفت: موج اول مربوط به دهه های 40 و 50 است که در این موج به دلیل اجرای اصلاحات ارضی و رشد شهرنشینی و ایجاد شهرهای کوچک در لرستان ، روستائیان به شهر مهاجرت داشتند و بسیاری از شهرستان های لرستان نیز در همین دوره و در دهه 40 شکل گرفت.
وی گفت: موج دوم در دهه 60 و اوایل دهه 70 رخ داد و دلیل آن انقلاب و جنگ و نیاز نهادهای انقلابی و جنگ به جوانان روستایی بود و موج سوم مهاجرت روستاییان به شهر در لرستان از اوایل دهه 90 آغاز شده که از جمله علت های آن می توان به خشکسالی و کمبود آب در روستاها و کم رونق شدن کشاورزی و در عین حال بالارفتن تحصیلات جوانان روستایی و نبود اشتغال در روستاها اشاره کرد.


رئیس انجمن جامعه شناسی لرستان اظهار کرد: با وجود ساختارهای اجتماعی ، اقتصادی و خدماتی ضعیف شهری در لرستان و افزایش رشد مهاجرت روستاییان به شهرها و نبود برنامه ریزی اجتماعی و اقتصادی برای جذب این مهاجران در ساختار جامعه شهری انتظار می رود این مهاجران بصورت نیروی کار ارزان و آسیب پذیر در برابر آسیب های اجتماعی و با فقر مزمن همچنان در حاشیه جامعه شهری بصورت ناقص جذب شوند.
به گفته وی باید برای توانمندسازی و عزت دادن به جامعه روستایی و برای محافظت از جمعیت روستایی از آسیب های اجتماعی جامعه شهری ، زمینه توسعه پایدار جوامع روستایی را فراهم کرد تا روستایی بتواند در زادگاه خویش زندگی آبرومندانه و مفیدی داشته باشد.

 

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha