حدود سده شانزدهم میلادی گیاه گوجه فرنگی برای اولین بار در کشور پرو به مقدار زیاد کشت شد و سپس در قرن هفدهم به انگلستان و هلند راه یافت و چون بسیار گران بود تنها مردم ثروتمند میتوانستند از آن استفاده کنند و بنام سیب عشق معروف شد . اما امروزه گوجه فرنگی در تمام نقاط دنیا کشت میشود و تقریبا در تمام فصل های سال وجود دارد . پس از گذشت چهارقرن از کشت فراوان این گیاه ، تنها نزدیک به یکصد سال است که با ورود انسان به دوره صنعتی ، نگاه بشر بدان تغییر یافت و آن را به گستره صنعت راه داد.

نسل جدید رب گوجه ، پس از یکصد سال برای نخستین بار در جهان

سالیان درازیست که بشر آموخته از گوجه فرنگی محصولی با ویژگی های غذایی گوجه فرنگی بنام رب گوجه تولید و از آن در پخت و پز بهره جوید . نخست این فراورده بصورت سنتی در خانه ها با جوشاندن گوجه و غلیظ نمودن آن فراهم میشد . اما اندک اندک با پیشرفت تکنولوژی این فراورده خانگی به شکل صنعتی و محدود تولید گردید . هر چه شناخت انسان نسبت  به فوائد این فراورده روزافزون شد ، درخواست مصرف کنندگان برای مصرف آن بیشتر گردید و به پیروی از آن نیز بنا به سادگی تولیدش ، گرایش سرمایه گذاران هم برای سرمایه گذاری در این صنعت فزونی یافت .

با اینهمه با گذشت نزدیک به یکصد سال از صنعتی شدن این فراورده ، تا کنون هیچ دگرگونی و تغییر چشم گیری در این صنعت روی نداده است . تنها دگرگونی ها به شیوه تولید و مدرن شدن ماشین آلات و دستگاه های تولید بازمیگردد . هر چند مشتقاتی از این فراورده در سال های نه چندان دور زیر نام سس های گوجه فرنگی آنهم تنها برای استفاده در ساندویچ ها و غذاهای آماده ، در جهان تولید شد ، اما تغییرات به گونه ای نبود که بتوان آنرا بعنوان تحولی در این صنعت نامگذاری کرد .

بی گمان بسیاری پس از شنیدن نام رب گوجه فرنگی عمل آوری شده ، برایشان شگفت انگیز خواهد بود که بدانند بزرگترین دگرگونی در صنعت رب ، پس از گذشت یکصد سال از آغازش ، این بار توسط پژوهشگر و مخترع ایرانی ، انقلابی شگرف در صنعتی که میرفت به سوی یکنواخت شدن برود ، روی داده است . انقلابی که نه تنها منتهی به ابداع یک محصول جدید شد ، بلکه بنا به گفته سازنده اش ، آغاز یک فرهنگ غذایی تازه است .

شاید پر بیراه نباشد که صنعت رب گوجه را از معدود صنایعی بدانیم که با سابقه ای نزدیک به یکصد سال از پیدایشش ، با کمترین دگرگونی و تکامل در مسیر تولید خود روبرو بوده است! و همانگونه که گفته شد ، تنها زیر شاخه هایی که میتوان برایش نام برد برخی سس هائیست که با پایه رب ساخته شده اند و مصارف محدودی دارند .

اما اکنون پس از سالها یکنواختی در این صنعت ، اندیشه ایرانی با ابتکار و خلاقیت جوان هم میهنمان ، نسلی نو از رب گوجه فرنگی با نام رب گوجه عمل آوری شده را نخستین بار در جهان و ایران پایه گذاری نمود که رویدادی بزرگ در این صنعت به شمار خواهد رفت

این ویژگی ها وبسیاری ناگفته های دیگر ، همه رهاورد سالها پژوهش و ابداع فرمولاسیونی بنام رب گوجه فرنگی عمل آوری شده، میباشد که  برای نخستین بار در جهان توسط امیرفریدون نصرتی ، پژوهشگر و مخترع ایرانی پیدایش یافت.

از همین روی گفتگویی با وی برای آگاهی و شناخت بیشتر پیرامون این دستاورد  انجام داده ایم که در ادامه خواهید خواند.

جناب آقای نصرتی لطفا بفرمایید تفاوت فرمولاسیون این محصول با رب گوجه فرنگی معمولی در چیست؟ بر اساس فرمولاسیون ویژه این محصول ، غنایش نسبت به رب گوجه فرنگی سنتی بسیار بالا رفته و اساسا مصرف مداوم آن و حضورش در چرخه رژیم غذایی خانواده در بهبود بسیاری از بیماریها یاری بخش خواهد بود.رب عمل آوری شده تنها یک رب معمولی سرشار از ویتامین ث نخواهد بود بلکه این محصول بخاطر نزدیک به بیست نوع مواد افزودنی طبیعی و گیاهی که دارد دارای خواص دارویی بسیار بالا بوده و سرشار از مواد مغذی مانند انواع مواد معدنی و ویتامین ها است که مصرف کننده ضمن بر طرف سازی نیازش به رب با استفاده از آن توفیقی اجباری در بهره گیری از این مواد مغذی و مفید را بدست می آورد.ضمن اینکه با هر غذایی مزه و بوی دلپذیر و منحصر به فرد را تجربه خواهد نمود.

از لحاظ مزه و احتمالا عطر و بو با دیگر رب های گوجه فرنگی چه تفاوتی دارد؟ این فراورده با توجه به ترکیبات و روش تهیه ، مزه و بویی خوش در ترکیب با غذاهای گوناگون ایجاد میکند.نکته حائز اهمیت دیگر اینکه رب عمل آوری شده در ترکیب با انواع مواد غذایی ، مزه و بوی ثابتی را تحمیل نمیکند و در هر ترکیب به فراخور مواد اولیه غذا، مزه و بویی تازه میسازد که خود از یکنواختی و خستگی ذائقه مصرف کننده جلوگیری میکند.اگر بخواهیم موضوع را باز تر کنیم میتوانیم سوسیس و کالباس را مثال بزنیم .زیرا در این محصولات اندازه و نوع مواد افزودنی و ادویه ها طوری انتخاب و ترکیب شده اند که طعم و بویی جدید و مختص به سوسیس و کالباس درست شده و هیچ خوراکی دیگری چنین بو و مزه ای را نخواهد داشت. بنابر این میتوانیم بگوییم رب گوجه فرنگی عمل آوری شده نیز به همین صورت است ، یعنی میزان و نوع مواد تشکیل دهنده فرمولاسیون به گونه ای انتخاب شده که یک بو و مزه جدید را که تنها مختص رب عمل آوری شده است را پدید آورده.به بیان ساده کشف یا پیدایش یک طعم و بوی جدید.

در هنگام پخت و پز برای مزه دار ساختن غذا ، به جز رب عمل آوری شده ، افزودنی دیگری هم نیاز خواهد بود؟خیر. رب عمل آوری شده ، بنا به فرمولاسیون خود میزان مناسبی از چاشنی ها و افزدونی های طبیعی را در خود نهفته دارد. به نحوی که حتی آشپزماهر نیز با بهره گیری از این فراورده، تنها نیازمند تنظیم میزان نمک خوراک های خود بوده و بی نیاز از هر افزودنی دیگر میتواند غذایی دلپذیر همراه با مزه و بویی منحصر به فرد را فراهم سازد. از همین روی با توجه به محاسبات انجام شده زمان پخت و پز نیز به دلیل حذف زمان چاشنی سازی بطور چشم گیری کاهش میابد.

ماندگاری رب عمل آوری شده چگونه است ؟ میدانیم رب گوجه فرنگی سنتی پس از گشودن درب قوطی و باوجود نگهداری در یخچال ممکن است دچار کپک گردد. اما یکی دیگر از ویژگی های مهم رب گوجه عمل آوری شده ، ماندگاری بالای آن است.به گونه ای که در آزمایشات انجام شده پس از یک ماه نگهداری در دمای یخچال تنها کمی از آب خود را از دست داده و کپک نمیزد. مهم تر اینکه این ماندگاری بدون استفاده از هرگونه مواد شیمیایی و زیان آور ایجاد شده است.

با این همه ویژگی ،  برای خریداران از جنبه اقتصادی نیز مقرون به صرفه خواهد بود؟ بنا به بررسی های انجام شده و برآورد مواد اولیه بر مبنای نرخ های نیمه سال 86 خورشیدی ، هرقوطی 500 گرمی رب گوجه فرنگی عمل آوری شده با در نظر داشتن هزینه های دیگر به قیمت هر قوطی 800 تا 850 تومان قابل فروش بود. این در حالیست که در همان بازده زمانی رب گوجه فرنگی معمولی 500 گرمی در فروشگاه ها بین 600 تا 650 تومان به فروش می رسید.با این مقایسه روشن است محصولی با غنای غذایی بسیار بالا نسبت به رب سنتی و همچنین ویژگی انحصاری در  بی نیازی به هرگونه چاشنی در پخت و پز و کاهش زمان پخت و پز و مزه و بوی بی مانندش ، بسیار مقرون به صرفه خواهد بود.

دیگر برتری های نسل جدید رب گوجه فرنگی نسبت به گذشته چیست؟  با توجه به تولید آسان رب گوجه سنتی نسبت به سایر صنایع تولیدی و ورود برخی سرمایه گذاران فاقد تخصص های لازم به این صنعت از سویی و صدور پروانه های تاسیس بی رویه از طرف نهادهای مسئول در پانزده سال گذشته ، اکنون با انبوهی از کارخانجات ایستا و بعضا ورشکسته روبرو هستیم که نه تنها دیگر به کیفیت توجهی ندارند ، بلکه با بوجود آوردن بازار معیوب و رقابت های نا سالم ، یا ناگزیرند کالا را پایین تر از قیمت تمام شده عرضه نمایند و یا از کیفیت محصول خود بکاهند. به تازگی نیز با کاستن محتوی قوطی از 880 گرم وزن استاندارد به 800 گرم و فروش آن بنام رب یک کیلویی تلاش نمودند تا بگونه ای خود را با رکود بازار هماهنگ نمایند.یکی دیگر از ناهنجاری هایی که در این عرصه روی داد، پدیدار شدن محصولی بنام پوره گوجه فرنگی بود که در واقع تولید رب رقیق با بریکس های بسیار پائین تر از حد استاندارد بود که آسیبهای فراوانی را به اعتماد مشتریان داخلی و خصوصا خارجی در بخش صادرات وارد نمود.صنعتی که با توجه به فراوانی ماده اولیه آن یعنی گوجه در چهار فصل کشورمان میتوانست منبع خیر و برکت برای تولید کننده، کشاورز و ارز آوری برای ایران عزیزمان باشد ، اکنون به ضایع کننده منابع مالی ، انسانی و اعتباری و نا هماهنگی و درگیری های سالانه میان تولید کننده و کشاورز تبدیل شده است.  اینها تنها بخشی از احساس نیاز به تحول در این صنعت بود که متاسفانه به درستی با آن برخورد نشد.برخی کارخانجات به جای سرمایه گذاری در بخش آرندی و تحقیق و توسعه و اندیشیدن به اینکه چگونه با نو آوری در صنعت رب ، مشکلات رکود بازار رب سنتی را از میان بردارند و انگیزه های نو برای مصرف کنندگان پدید آورند ، برعکس دست به اقداماتی کوتاه مدت زدند که نه تنها مشکلی را از میان بر نداشت ، بلکه به اعتماد مصرف کنندگان  داخلی و خارجی نیز خدشه وارد نمودند و در برخی موارد سلامت غذایی مشتریان را نیز مورد تحدید قرار دادند. اساس شکل گیری ایده رب گوجه فرنگی عمل آوری شده با شناخت مشکلات و بحران هایی که بخشی از آن نام برده شد پایه ریزی شده است . به همین سبب تلاش شده تا ضمن پدید آوردن انگیزه های قوی و تازه در مصرف کنندگان ، با بالا بردن غنای غذایی رب معمولی و آسان سازی پخت و پز و چاشنی سازی ، نسل تازه ای از رب گوجه فرنگی به جهان عرضه گردد تا ضمن بی نیازی به رقابت های نا سالم در تثبیت خود ، کمک شایانی نیز به رشد و توسعه صنعت رب نماید. بنابراین افزون بر سازگاری با ذائقه ایرانیان ، وسعت زیادی در پژوهش و شناخت ذائقه های بومی سایر کشور ها داراست.هرچند تا کنون با چهار مزه شاخص ترش ، سیر، متعادل و تند این پتانسیل را داراست که در بخش صادرات به کشورهایی چون پاکستان و هند و برخی کشور های عربی، با استقبال روبرو گردد.

تحقیقاتی هم مبنی بر شناخت جایگاه این نسل از رب در میان مصرف کنندگان انجام پذیرفته است؟ بله. در تحقیقات میدانی ای که با در اختیار قرار دادن محصول نمونه سازی شده به بیش از پنجاه خانواده صورت گرفت ، بیش از 94% مصرف کنندگان اعلام داشتند در صورت وجود چنین محصولی در بازار ، 85% نیاز مصرف خود به رب گوجه فرنگی را از طریق رب عمل آوری شده برآورده خواهند نمود. این در حالیست که همگان به نقش پررنگ رب گوجه در سبد کالای خانوار آگاهند. بطوریکه مردم از نوسان قیمت رب، مانند سایر کالاهای اساسی دیگر مانند برنج ، روغن ، گوشت و مرغ ... خیلی زود آگاه میشوند. و چنین آماری برای فراورده ای در این جایگاه،در تولید کلان حتی اگر به نصف هم کاهش یابد، برای آغاز بسیار چشم گیر است.

اکنون این محصول در چه مرحله ای است ؟ پس از سالها پژوهش و آزمایشات گوناگون و رسیدن به نتیجه نهایی و نمونه سازی ، میسر شد تا رب عمل آوری شده در اداره کل ثبت شرکتها و مالکیت صنعتی کشور ، ثبت اختراع شود. و همچنین پس از تلاش های فراوان موفق به دریافت گواهی علمی از پژوهشکده علوم و صنایع غذایی خراسان ، وابسته به وزارت علوم ،تحقیقات و فناوری گردد.که شایسته است از کوشش های فراوان پشتیبان فنی و سرپرست آزمایش های علمی پروژه در مراحل تحقیق و نمونه سازی ، خانم مهندس خوشنودان و هم چنین کارشناسان ارجمند پژوهشکده علوم و صنایع غذایی ، خصوصا خانم دکتر حسینی نژاد که با بررسی دقیق و موشکافانه طرح ، ضمن ارائه راهنمایی و آگاهی های علمی بسیار ارزشمند اقدام به صدور گواهی علمی رب عمل آوری شده ، نمودند و همچنین آقای مهندس میرزابابایی که به نمایندگی از بنده با حفظ امانت کوشش فراوانی برای ثبت اختراع این محصول داشتند   قدردانی و سپاسگذاری ویژه ای داشته باشم .همچنین امیداست با گذر از تنگنا های کنونی بتوان این فرآورده را در آینده ای نه چندان دور در سطح بین المللی نیز بنام کشور عزیزمان ثبت اختراع نماییم

به نقل از مجله غذا و خوراك خراسان

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha