سلامت نیوز-*دکتر علی پناهی: تخریب مفصل، غضروف مفصلی است که در ادامه باعث می‌شود بافت استخوانی شروع به ساییده شدن کند و مفاصل سفت می‌شود و دردناک.

بیشترین آرتروز در کدام مفصل اتفاق می‌افتد و چرا؟

بیشترین آرتروز در مفصل زانو رخ می‌دهد. بعد از آن، مفصل لگن یا هیپ، مچ دست، مچ پا و شانه قرار می‌گیرد. چون مفصل زانو خاص است، بنابراین شایع‌تر است. در مفصل زانو دو استخوان ساق و ران روی هم قرار می‌گیرند. (برخلاف لگن و شانه که داخل هم فرو می‌روند.) این دو استخوان سطح صافی دارند و راه رفتن را کنترل می‌کنند. مفصل زانو به حمایت عضلات و بافت‌های نگهدارنده اطراف نیاز دارد. اگر هر کدام از این موارد آسیب ببیند، مثلا رباط‌ها، مینیسک، عضلات و همچنین استخوان کشکک، باعث آرتروز زانو می‌شود.

آرتروز اولیه و آرتروز ثانویه به چه معنی است؟

آرتروز اولیه از 45 تا 50 سالگی به بالا روی می‌دهد. بیشتر در خانم‌ها دیده می‌شود و در آن عملا تخریب بافت استخوانی رخ می‌دهد. آرتروز ثانویه یا به علت آسیب‌ها و ضرباتی است که به زانو وارد می‌شود، مثلا پارگی مینیسک در فوتبالیست‌ها، زانو را مستعد آرتروز می‌کند یا اختلالات مادرزادی مثل انحراف در زانو مانند پای پرانتزی و قرار گرفتن استخوان کشکک در جای نامناسب و همچنین ابتلا به آرتریت روماتوئید (روماتیسم) و درگیری سیستم ایمنی که غضروف داخل مفصل را تخریب می‌کند، بافت استخوانی به آرتروز دچار می‌شود.

از چه زمانی فرد متوجه بیماری آرتروز می‌شود؟

ابتدا علائم به صورت دردهای گذراست که در شرایط خاص خودش را نشان می‌دهد. یعنی با فعالیت فرد، دردها شروع می‌شود و با استراحت بهبود می‌یابد. ولی وقتی آرتروز پیشرفت می‌کند، درد با استراحت کمتر می‌شود ولی به صفر نمی‌رسد.

شایع‌ترین محل درد کجاست و به چه علت است؟

دردها بیشتر در داخل زانو یا زیر کشکک است. چون داخل زانو منطقه‌ای است که وزن را منتقل می‌کند به ساق پا و این مساله فشار به سمت داخلی زانو وارد می‌آورد.

چه افرادی در معرض خطر ابتلا به آرتروز اولیه قرار دارند؟

افزایش سن، ژنتیک و سابقه فامیلی، تغذیه فرد و نوع فعالیت فرد و چاقی از عوامل ابتلا به آرتروز است. در مورد نوع فعالیت باید بگویم، کسی که زندگی آرامی دارد و ورزش هم نمی‌کند، بیشتر به آرتروز مبتلا می‌شود. کسی که با مته بادی کار می‌کند آرتروز مچ دست می‌گیرد مثل نویسنده‌ها. بسته به این که کدام مفصل را بیشتر درگیر و به طور نامناسب از آن استفاده کنید، بیشتر به آرتروز آن ناحیه مبتلا می‌شوید.

راه‌های پیشگیری از آرتروز چیست؟

خودداری از قرار گرفتن در وضعیت اشتباه و غلط و پرهیز از حرکات تکراری؛ مثلا پرهیز از دو زانو و چهارزانو نشستن. تقویت بافت‌های اطراف زانو، تقویت عضلات اطراف زانو که این کار موجب کاهش دردهای زانو هم می‌شود. جلوگیری از افزایش وزن و همچنین اگر مشکل مادرزادی وجود دارد، مشکل را حل کنیم.

درمان آرتروز چگونه است؟

ممکن است داروی خوراکی یا پماد موضعی به فرد داده شود، استفاده از سیستم گرما، سرما، ورزش درمانی، فیزیوتراپی و تزریق‌های داخل زانو ممکن است به افراد پیشنهاد شوند.

آیا استفاده از مسکن‌ها در درمان آرتروز جایی دارد؟

استفاده از مسکن‌ها مانند استامینوفن توصیه می‌شود، اما حداکثر یک هفته.چون مصرف داروهای مسکن جلوی ترمیم زانو را می‌گیرد بخصوص داروهایی مانند ناپروکسن که نباید به این افراد داده شود.

چه مواد غذایی ای بهتر است مصرف شود و چه موادی بهتر است مصرف نشود؟

غذاهای ترش مانند ماست ترش درد را تشدید می‌کند، اما در مقابل سبزیجاتی مانند کلم بروکلی و گوجه فرنگی اثرات ضددرد خوبی دارد.

*متخصص طب توانبخشی