آرش مهدی پور ، سلامت نیوز- ممکن است بسیار شنیده باشید که رمضان ماه خودسازی و خودشناسی است اما به واقع این خودسازی و خودشناسی در این بهترین ماه خدا چه تاثیری در جریان زندگی اجتماعی انسان‌ها می‌گذارد؟
درست است که برخی افراد بر این باورند که روزه‌داری گرسنگی کشیدن برای نزدیک‌تر شدن به فقراست و میزان تحمل و صبر آنها را در شرایط سخت افزایش می‌دهد اما از منظر دیگری می‌توان گفتن ماه مبارک رمضان و باور داشتن و الزام عملی به رعایت اصول روزه‌داری در این ماه آثار اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی را در جریان زندگی اجتماعی انسان‌ها به دنبال دارد.

سیگار، ضرری که آگاهانه به خود می زنیم
از نگاه آموزه های دینی ضرر رساندن به خود یکی از بزرگترین گناهانی است که فرد می تواند در حق خود روا دارد و شاید این روزها بیشترین زیان آگاهانه ای که انسان ها به خود وارد می کنند از طریق استعمال دخانیات است. متاسفانه آمار مصرف سیگار و سایر مواد دخانی به شدت در ایران و سایر کشورهای در حال توسعه افزایش یافته و مرکز ثقل مصرف دخانیات از کشورهای غربی به کشورهای در حال توسعه جابه جا شده است.  
به طور تقریبی در سراسر جهان، 3/‌1 میلیارد نفر یا سیگار می‌كشند یا از دیگر محصولات دخانی استفاده می‌كنند. در این میان، تقریباً یك میلیارد نفر مرد و 250 میلیون زن هستند. بدین ترتیب، اعتیاد به دخانیات در جهان بین مردان (47 درصد) و در زنان (12 درصد) است. در حال حاضر، در جوامع توسعه‌یافته 35 درصد مردان و 22 درصد زنان سیگار می‌كشند؛ در حالی كه این رقم برای كشورهای در حال توسعه به ترتیب 50 و 9 درصد است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه داگلاس بچر، کارشناس سازمان جهانی بهداشت در هنگام ارائه گزارشی در مورد مصرف دخانیات و زنان در آستانه روز جهانی بدون دخانیات در 31 ماه مه گفت: "صنعت دخانیات مانند یک ویروس جهش‌یافته است."
بچر می‌گوید در حالیکه شمار سیگاری‌ها در کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OCED) تعداد سیگاری‌ها رو به کاهش است، "صنعت دخانیات به افق‌های جدید برای بازاریابی فراورده‌های‌شان ...به مرغزارهای سرسبزتر چشم دوخته‌اند."
این مسئله که صنعت دخانیات را به سوی کشورهای درحال توسعه که قوانین ضدسیگار آسان‌تری دارند جلب شده است و تولیدکنندگان سیگار را به استفاده از فنون  قدیمی برای کسب درآمد روی آورده‌اند، نگرانی سازمان جهانی بهداشت را برانگیخته است.
سالانه 50 هزار مرگ بر اثر دخانیات در ایران
طبق آمار، مصرف دخانیات دومین علت اصلی مرگ در جهان است و سالانه حدود 5‌میلیون مرگ در اثر مصرف دخانیات در سراسر جهان رخ می‌دهد.تخمین زده می‌شود که در کشور ما سالانه 50 هزار مرگ به علت بیماری‌های وابسته به دخانیات روی می‌دهد و در صورت تداوم روند جاری، در 20 سال آینده به‌میزان 200 هزار مرگ در سال افزایش خواهد یافت.
نتایج مطالعه سلامت و بیماری نشان می‌دهد که در ایران 6/14 درصد از افراد 15تا 69 ساله کشور سیگار می‌کشند و متوسط مصرف آنها 6/13‌نخ در روز است. روزانه حدود 68 میلیون نخ سیگار در ایران استعمال می‌شود که هزینه آن بالغ بر 3/9 میلیارد ریال است.
سیگار و سرطان ریه
 سرطان ریه یکی از همه گیر ترین سرطان ها در سراسر جهان است و بیش از ۸۰٪ بیماران در کمتر از ۵ سال از زمان شناسایی بیماری جان خود را از دست می‌دهند.
مهمترین عامل ابتلا به سرطان ریه مصرف سیگار و دخانیات است.
درصد دچارشدن به سرطان ریه با افزایش اندازه و زمان استعمال دود تنباکو در نزد سیگاری ها پیوند پیوسته دارد و هرچه سن آغاز مصرف دخانیات پائین تر باشد ویژگی افزاینده و پیشتاز در دچار شدن به سرطان ریه افزایش پیدا می‌کند.
دکتر “روزبه نقشین” فوق تخصص بیماری‌های ریه در این باره می گوید:یکی از مهمترین مشکلاتی که امروز جامعه بشری را تهدید می‌کند مصرف سیگار است به طوری که این ماده عامل اصلی ‪ ۸۰‬درصد مبتلایان به بیماری مزمن انسداد ریه است.
وی افزود: متاسفانه در کشور ما اطلاعات و آموزش به مردم در ارتباط با سیگار بسیار کم است و ضروری است تا مدیران و قانون‌گذاران در زمینه ممنوعیت جوانان در خصوص استعمال دخانیات قوانینی را وضع نمایند.
خطرات قلیان کمتر از سیگار نیست
متاسفانه یک باور نادرست در مورد کم زیان بودن قلیان سبب شده تا خانواده ها ممانعت چندانی از گرایش نوجوانان خود به این ماده دخانی به عمل نیاورند. قلیان نه تنها دروازه ای به سوی مصرف سایر مواد اعتیاد آور است بلکه خود نیز مضرات فراوانی برای سلامت جسمی افراد دارد.
 به گزارش سازمان بهداشت جهانی، کشیدن قلیان میتواند همان خطراتی را دربر داشته باشد که از کشیدن سیگار حاصل میشود و باید تحقیقات بیشتری در زمینه ارتباط قلیان و بیماریهای مرگ آور صورت گیرد.
سازمان بهداشت جهانی هشدار داد که قلیانی که برای تدخین تنباکوی میوه ای-ترکیبی از تنباکو، ملاس قند و اسانس میوه- به کار میرود، در مقایسه با سیگار شخص را به مدت بیشتری در معرض دود فراوان قرار میدهد.

این سازمان افزود کشیدن یک قلیان، شخص را در معرض دودی قرار میدهد که 100 مرتبه از یک عدد سیگار بیشتر است. قلیان نیز با همراه داشتن نیکوتین در دود خود، میتواند اعتیاد آور باشد. تحقیقات مقدماتی نشان میدهد که استفاده از قلیان میتواند خطراتی در بر داشته باشد که مختص همین ابزار تدخین است.

قربانیان بی گناه دخانیات
اگر چه سیگار و سایر مواد دخانی انتخاب ارادی افراد سیگاری بوده و تبعات ناشی از استعمال دخانیات نیز نتیجه منطقی این انتخاب غلط است ، اما دخانیات قربانیان بی گناه دیگری نیز دارد.
مهمترین افراد قربانی بی گناه سیگار خانواده های افراد سیگاری به ویژه کودکان هستند. بنا به نظر کارشناسان سلامت تمام افرادی که در معرض دود دست دوم دخانیات هستند ، همچون یک فرد سیگاری مستعد ابتلا به بیماریهای ناشی از دخانیات خواهند بود.
خداحافظ مخدرها، خداحافظ سیگار
یک ماه روزه‌داری برای بسیاری از افراد جامعه فرصت بسیار مناسبی برای ترک عاداتی مذمومی ‌است که به هر دلیل سلامت روحی و جسمی‌آنها و نیز جریان عادی زندگی اطرافیانشان را تحت تاثیر منفی قرار داده است. به اعتقاد جامعه‌شناسان ترک عاداتی که با گذشت زمان به نوعی در وجود انسان نهادینه شده است، علاوه بر تمرین و ممارست جسمانی به نوعی اراده و توانایی روحی بالا نیاز دارد و این همان نکته‌یی است که موجب می‌شود بسیاری از آنها فرصت روزه‌داری در ماه رمضان را برای ترک این عادات، فرصتی استثنایی بدانند.
فریبا ذاکر، جامعه‌شناس با چنین دیدگاهی می‌گوید: ترک موادمخدر یا حتی سیگار که مخدر ضعیف‌تری است، بیش از آنکه به مراقبت‌های جسمانی نیاز دارد، مستلزم اراده قوی و ممارست‌های روحی است. بسیاری از افراد در شرایط عادی به دلیل اینکه فرصت استفاده از این مواد را در اختیار دارند، خیلی سخت می‌توانند آن را کنار بگذارند اما واقعیت این است که اگر در ماه رمضان که به نوعی فضای عمومی ‌جامعه نیز کاملاً آماده است برای رها شدن از این مخدرها تصمیم جدی بگیرند، احتمال اینکه بتوانند برای همیشه آن را کنار بگذارند به مراتب بیشتر است چرا که این باورهای معنوی است که می‌تواند آنها را تحت تاثیر جدی قرار دهد.
متخصصان ترک اعتیاد نیز با این جامعه‌شناس هم‌عقیده‌اند. دکتر علیرضا سالاری، متخصص ترک اعتیاد می‌گوید: تعداد مراجعه‌کنندگانی که متقاضی برنامه‌یی منظم برای ترک سیگار یا موادمخدر هستند در ماه رمضان به نحو چشمگیری افزایش پیدا می‌کند و بسیاری از آنها می‌گویند می‌خواهیم بعد از این ماه زندگی تازه‌یی را آغاز کنیم.
به گفته سالاری، تاثیر ماه رمضان بر اراده و نیز میل به گناه‌زدایی از وجود انسان بسیار قوی است و اگر ممارست‌های روحی و ارتباط معنوی انسان با خداوند در این ماه تقویت شود با رعایت برخی اصولی که جسم را نیز از گرفتاری مخدرها رها می‌کند، می‌توان بر بیماری اعتیاد فایق آمد.