ناموس را هر چه معنا کنیم اگر پسوند قتل قرار گیرد جنایاتی را رقم می زند که قربانیان آن بیشتر زنان هستند. قتل های ناموسی در جهان هنوز هم قربانی می گیرد. بر اساس آخرین آمارهای سازمان ملل، سالانه حدود پنج‌هزار قتل ناموسی در جهان رخ می‌دهد که بیشتر آنها در جنوب آسیا، شمال آفریقا و خاورمیانه رخ می‌دهند. در ایران نیز ناموس هنوز قربانیان زیادی می گیرد. قتل های ناموسی با توجه به پراکندگی قومی و نژادی موجود در کشور در برخی استان ها بیشتر و در برخی کمتر است. بر اساس آمارها ناموس یکی از سه عامل منجر به قتل در کشور است.

دلایل قتل های ناموسی در ایران

سلامت نیوز: ناموس را هر چه معنا کنیم اگر پسوند قتل قرار گیرد جنایاتی را رقم می زند که قربانیان آن بیشتر زنان هستند. قتل های ناموسی در جهان هنوز هم قربانی می گیرد. بر اساس آخرین آمارهای سازمان ملل، سالانه حدود پنج‌هزار قتل ناموسی در جهان رخ می‌دهد که بیشتر آنها در جنوب آسیا، شمال آفریقا و خاورمیانه رخ می‌دهند. در ایران نیز ناموس هنوز قربانیان زیادی می گیرد. قتل های ناموسی با توجه به پراکندگی قومی و نژادی موجود در کشور در برخی استان ها بیشتر و در برخی کمتر است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شفقنا زندگی،بر اساس آمارها ناموس یکی از سه عامل منجر به قتل در کشور است.به گزارش پلیس، تنها در سال ۱۳۸۸ در شهر اهواز ۱۵ زن قربانی قتل ناموسی شدند که معادل ۲۴٫۵‌درصد از کل قتل‌های سال ۸۸ شهر اهواز می‌شود.همچنین آمارهای پلیس و دستگاه قضایی نشان می‌دهد 31 درصد قربانیان قتل ها در ایران از سوی بستگانشان به قتل رسیده‌اند و قتل های خانوادگی در صدر قتل های کشور قرار دارند.

افسر افشار نادری: رواج خشونت در نبود برخورد قانونی

دکتر افسر افشار نادری رواج و عادی شدن خشونت در جامعه را یکی از دلایل منجر به وقوع وقایع خشونت آمیز می داند و به شفقنا زندگی می گوید: خشونت یک عامل فرهنگی است که بر اثر عدم برخورد جدی با جرایم خشونت آمیز تبدیل به یک امر عادی شده است. به طور مثال زمانی که زنی برای شکایت از خشونت و کتک خوردن از سوی همسرش به دادگاه مراجعه می کند با این سوال مواجه می شود که آیا مرد خرجی می دهد؟ اگر جواب مثبت باشد به او توصیه می شود که برو به زندگیت ادامه بده. یعنی اصلا این درک وجود ندارد که خشونت و خرجی و نفقه دو موضوع جدا از هم است و این تصور وجود دارد که مردی که خرجی زنش را می دهد اجازه هر نوع خشونتی علیه همسرش دارد.

وی با بیان اینکه موضوعات رایجتری هم در جامعه مشاهده می شود که که ناشی از خشونت موجود در جامعه است، می افزاید: موضوعاتی مانند تابلوهای پارک مساوی با پنچری که امروزه در هر کوچه و خیابان قابل مشاهده است. چه خشونتی از این بارزتر است که هر کس اجازه دارد خودش قانون را با هر شیوه ای که بخواهد اعمال کند. گاهی شما حتی جلوی پارکینگ کسی پارک نکردید بلکه پشت دیوار خانه ای پارک می کنید اما صاحب خانه به شما اجازه نمی دهد که از محل پارک موجود در کوچه استفاده کنید. یعنی کوچه و خیابان را هم ملک شخصی خود می دانند. چه کسی به اینها اجازه می دهد که قانون را به این صورت بشکنند و تهدید هم می کنند که اگر شما اعتراضی کنید با شما برخورد می شود.

این جامعه شناس رواج چنین اقداماتی را نشانگر رواج خشونت در جامعه ذکر می کند و معتقد است: وقتی این اقدامات بدون هیچ گونه برخورد قانونی در جامعه رواج یابد خشونت تبدیل به یکی از مولفه های فرهنگی جامعه می شود.

وی با بیان اینکه مجوز اعمال خشونت آمیز را در جامعه قانون با عدم برخورد صادر کرده است، تاکید می کند: یکی از تبعات این امر هم همین است که افراد در هنگام عصبانیت مجبور نیستند خود را کنترل کنند زیرا این تصور وجود دارد که هیچ مجازاتی در انتظار آنها نیست.

افشار نادری با اشاره به اینکه در مسائل خانوادگی نیز وضعیت به همین صورت است، ادامه می دهد: زمانی که افراد احساس کنند چیزی مخالف میلشان است از کوره در می روند و دست به اعمال خشونت آمیز می زنند. این مسائل در همه جای کشور و به ویژه در برخی استان های غربی و جنوبی کشور بیشتر رایج است. البته در کلانشهرها هم این خشونت ها وجود دارد اما به دلیل ابزارهای قانونی بیشتر امکان برخورد جدیتر با این خشونت های خانوادگی وجود دارد. در حالی که در شهرستان ها به دلیل وجود تعصبات خانوادگی کارهای خشونت آمیز هنوز هم زیاد است.

سوءظن هایی که به قتل می انجامد

در بسیاری از قتل های ناموسی تنها یک سوءظن عامل قتل است. سوء ظنی که در بسیاری از موارد ناشی از توهم و بدبینی است و در نهایت هم به اثبات نمی رسد. در برخی از مناطق نیز بر اساس گزارش های موجود چنانچه زنی در دادگاه متشکل از بزرگان قبیله محکوم شود باید به قتل برسد. قتلی که در هیچ کجا مورد پیگرد قانونی قرار نمی گیرد زیرا اصولا به مرجعی گزارش نمی شود و شاکی خصوصی هم در مورد آن وجود ندارد.

دکتر افشار نادری با اشاره به رواج قتل های ناموسی در ایران خاطرنشان می کند:  در بسیاری از موارد اینکه فرد مشکوک به خیانت بوده مجوزی برای اقدام خشونت آمیز علیه همسر بوده است. اقدام قانونی علیه این اعمال خشونت آمیز هم نیاز به شاکی خصوصی دارد که در بسیاری از موارد شاکی خصوصی با تهدیدات مختلف مجبور به دنبال نکردن شکایت می شود. این مسایل باعث می شود روز به روز بیشتر شاهد قتل های ناموسی باشیم.

زنان هم به زنجیره خشونت پیوستند

این استاد دانشگاه با بیان اینکه زمانی هم اقدامات خشونت آمیز بیشتر از سوی مردان به زنان اعمال می شد، اظهار می کند: اما در سال های اخیر این خشونت ها از سوی زنان نیز اعمال می شود و اعمال خشونت آمیز از سوی زنان افزایش یافته است.

وی با اشاره به ویژگی های شخصیتی افرادی که دست به خشونت می زنند، می افزاید: بر خی افراد ویژگی های خشونت آمیز در شخصیتشان وجود دارد اما محیط سالم می تواند به این افراد برای مهار رفتارهایشان کمک کند در حالی که در کشور ما محیط به تقویت این رفتارها کمک می کند. یعنی اگر ژن رفتار خشونت بار در سرشت فردی وجود دارد جامعه شرایطی فراهم می کند که این ژن روز به روز تقویت شود.

افشار نادری با بیان اینکه نگاه سنتی در جامعه ایرانی خیانت مردان را مجاز می داند، تاکید می کند: بر اساس شرع و سنت در ایران ازدواج چندین باره مردان مجاز است اما زنان حتی اجازه انتخاب نوع پوشش و رفتار ندارند. این نگاه ناشی از نوع نگاه مردانه ای است که در جامعه وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه ممکن است برخی از قتل های ناموسی حتی به مراجع انتظامی و قضایی نیز کشیده نشود و به علت آبروی خانواده روی آن سرپوش گذاشته شود، اظهار می کند: شاید هم اکنون این قتل ها در بخش هایی جنوبی کشور کمتر شده باشد اما در گذشته به دلایل بسیار پیش پا افتاده ماننده امتناع از ازدواج با کسی که خانواده در نظر گرفته بود پدر یا برادر حق داشت دختر را بکشد و دولت هم نمی توانست در این زمینه دخالت کند زیرا آن مناطق، مناطق استراتژیکی است و بسیاری از قوانین را خود تعیین می کردند.

رسانه ها پرچمدار تغییرات فرهنگی

به گفته این جامعه شناس، دولت در خرده فرهنگ ها تنها اجازه نظارت دارد و نمی تواند در آنها دخالت کند، زیرا سیاست فرهنگی ایران وحدت در فرهنگ عمومی و کثرت در خرده فرهنگهاست.

وی با بیان اینکه نه تنها در مناطق جنوبی بلکه در مناطق شرقی نیز به علت مردسالاری حاکم طلاق یا خودکشی زنان زیاد است، ادامه می دهد: در سال های گذشته برخی نهادهای نظامی عنوان می کردند که به علت فرهنگ حاکم حتی اجازه انتشار آمارهای منطقه ای نیز نداریم. اما در ده سال اخیر با افزایش ارتباطات رسانه ای، جهانی شدن و آموزش های رسانه ای آن تعصبات شکسته شده است به رغم اینکه عده ای معتقدند با این تغییرات فساد افزایش یافته اما باید بپذیریم خیلی از موضوعات نیز از فساد خارج شده و حساسیت ها و تعصباتی که منجر به جنایت می شد کاهش یافته است.

این استاد دانشگاه با اشاره به لزوم تغییر نگاه جامعه برای کاهش آمار قتل های ناموسی، اضافه می کند: رسانه ها در سال های اخیر به ویژه در مناطق شهری توانستند نگاه جامعه را تغییر دهند و ما شاهد کاهش این قتل های هستیم. در واقع می توان گفت که رسانه به نحوی فرهنگ سازی یا فرهنگ پروری کرد.

وی با تاکید بر اینکه در سیاست ها کوتاه مدت قانون و سیاست های بلند مدت رسانه و آموزش و پرورش در تغییر دیدگاه و فرهنگ تاثیرگذاری زیرادی دارند، خاطرنشان می کند: اگر در کوتاه مدت قانون مجوز این خشونت ها و بی قانونی ها را ندهد می توان آمارهای قتل را و جنایت را در جامعه کاهش دهد و رسانه ها و سایر نهادهای مرتبط نیز در بلند مدت بر روی اخلاق عمومی و راه های کنترل خشونت کار کنند تا در آینده کمتر شاهد بروز رفتارهای خشونت آمیز در بین مردم باشیم. 

دکتر اصغر کیهان نیا حقوقدان : قبح انحرافات از میان رفته است

اینترنت، ماهواره ها و شبکه های اجتماعی در سال های اخیر یک پای ثابت تحلیل های اجتماعی در هر زمینه ای بودند.

دکتر اصغر کیهان نیا حقوقدان و مشاور خانواده نیز در گفتگو با خبرنگار شفقنا زندگی دقیقا بر روی همین موضوع انگشت می گذارد.

وی از بین رفتن قبح انحرافات را یکی از مهمترین تغییرات در جامعه ایرانی می داند و می گوید: از بین رفتن قبح انحرافات به ویژه خیانت در جامعه بر اثر دو عوامل اصلی یعنی گسترش استفاده از اینترنت و دریافت اطلاعات مستهجن که باعث تغییر فکر فرد، احساس عقب افتادگی و امکان استفاده از بدن می شود و فیلم های ماهواره ای که سراسر تبلیغ خیانت است رخ داده و این شامل زنان و مردان به یک اندازه می شود.

گناهی که تنها با خون پاک می شود

لکه دار کردن نام خانواده، لکه ننگ، بردن آبروی خانوادگی و دهها اصطلاح دیگر از این قبیل اصطلاحاتی آشنا برای هر ایرانی است که در این فرهنگ زیسته است. شرافت خانوادگی و نام و ننگ دو عنصر مهم در بسیاری از تعاملات اجتماعی ایرانیان است که می تواند ضامن بقای یک نام خانوادگی شود. این شرافت در بسیاری از موارد به نوع رفتار زنان خانواده گره خورده است.

کیهان نیا با بیان اینکه سابقه فرهنگی ایرانیان به هیچ وجه خیانت زنان را برنمی تابد، اظهار می کند: در فرهنگ ما مردی که مورد خیانت همسرش قرار گرفته و یا پدر و برادری که دختر یا خواهرشان روابط نامشروع دارد با کلمات رکیک خطاب می شود که همین کلمات خود نشان دهنده نگاه فرهنگی به مقوله ای مانند خیانت زنان است به این معنا که مردی را که ناموسش منحرف شده بی شرافت و بی غیرت می داند و معتقد است که چنین گناهی تنها با ریختن خون پاک می شود.

این مشاور خانواده با اشاره به نگاه فرهنگی به مقوله ناموس و شستن گناه ناموس با ریختن خون می افزاید: تفکر اینکه اگر ناموس من کار خلافی کرد و من با ریختن خونش گناه او را پاک نکنم بی شرافت و بی رگ هستم در فرهنگ ما جا افتاده و کماکان هم پابرجاست.

وی به اسیدپاشی و یا قتل های ناشی از عشق و بی وفایی معشوق را نیز اشاره می کند و معتقد است: این جنایت ها را نمی توان در زمره قتل های ناموسی قرار داد. در این موارد هرچه اعتماد به نفس فرد عاشق پایین تر باشد این کار را توهین به خود می داند و دست به کارهایی مانند قتل و جنایت و اسیدپاشی می زند.

دکتر کیهان نیا موارد فرهنگی را مواردی پنهان و پوشیده تر در قتل های ناموسی می داند و ادامه می دهد: مواردی مانند بیکاری، گرانی، تورم، تغییر دائمی قوانین، مشکلات آب و هوایی، آلودگی هوا و آلودگی های صوتی هم موارد آشکارتری هستند که جوانان و افراد جامعه را در یک وضعیت استیصال قرار داده و آنها را عاصی و بیمار کرده است. این مشکلات باعث افزایش احساس درماندگی از یک سو و کاهش آستانه شکیبایی شده است. افراد تبدیل به افردی خشمگین و معترض شدند که به دلیل کمبود صبوری می توانند دست به جنایت بزنند.

به گفته وی، عاشق چه زن و چه مرد به دلیل ضعف شخصیتی و کمبود عزت نفس، عمل خیانت همسر را توهین به خودش تلقی می کند و از آنجا که قدرت تحمل توهین ندارد دست به جنایت می زند.

قوانین جرم زا

بر اساس قوانین مجازات اسلامی ایران، اگر مردی زن خود را هنگام نزدیکی(زنا) با مرد دیگری(غیر) ببیند، اجازه قتل او را دارد. بی آنکه دستگاه قضایی او را مجازات کند (ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی).

از سوی دیگر طبق قوانین قضایی ایران قصاص قاتل منوط به شکایت اولیاء دم است. از این رو در مورد قتل های ناموسی از آنجا که آمر قتل نیز جزو اولیاء دم بوده، با عدم شکایت وی امکان قصاص قاتل منتفی شده و حداکثر در صورت لزوم تعزیر خواهد شد. (هر کس مرتکب قتل عمد شود و شاکی نداشته یا شاکی داشته ولی از قصاص گذشت کرده باشد واقدام وی موجب اخلال در نظم جامعه یا خوف شده و یا بیم تجری مرتکب یا دیگران گردد، مستوجب حبس تعزیری از ۳ تا ۱۰ سال خواهد بود- ماده ۲۰۸ قانون مجازات اسلامی)

به باور بسیاری از کارشناسان و حقوقدانان این قوانین بازدارندگی لازم را نداشته و حتی می تواند به نوعی باعث تحریک افراد به قتل ناموسی بدون خوف از مجازات باشد.

دکتر کیهان نیا به قوانین موجود در زمینه قتل اشاره و خاطرنشان می کند: در بسیاری از موارد قتل های خانوادگی و ناموسی زمانی که فرد دست به قتل می زند چنان در شوک ناشی از مشاهده اعمال طرف مقابل قرار دارد که نمی تواند به درستی فکر کند و به این بیندیشد که آیا در برابر این اقدام همسر مورد حمایت قانون قرار می گیرد یا خیر. در جایی هم که قانون از مرد در زمینه خیانت همسر حمایت می کند شرایط آن فرق دارد و فرد باید زن خیانتکار را در حین عمل جنسی ببیند.

به گفته کیهان نیا، کسی که اقدام به قتل همسر خود می کند در آن لحظه به فکر این نیست که قانون از او من حمایت می کند یا نه بلکه قتل بیشتر ناشی از شوک و به هم ریختن تعادل روانی فرد است که تنها با هدف تلافی و انتقام از خیانت طرف مقابل صورت می گیرد.

وی با بیان اینکه قوانین ما دستوراتی در مورد قتل عمد دارد یعنی برای اثبات قتل عمد فرد باید آمادگی قبلی داشته باشد و از سلاح قتاله استفاده کند، ادامه می دهد: سایر قتل ها که ناشی از عصبیت و فشارهای زیاد است که اکثرا شبه عمد محسوب می شوند و قانون راجع به همه این موارد به صورت یکسان نظر داده است. فقط در مورد مرد گفته اگر زن خود را در حین ارتکاب عمل جنسی به مرد دیگری ببیند می تواند او را به قتل برساند. پس این احتمال وجود دارد که  چون پس ذهن مرد این ذهنیت هست که اگر زنم خیانت کند می توانم او را به قتل برسانم جسورانه تر مرتکب قتل شود.

مالکانی به نام پدر

مطابق قوانین قضایی، پدر یا جد پدری می تواند فرزند خود را به قتل برساند بی آنکه مستحق قصاص باشد (ماده ۲۲۰ ـ پدر یا جد پدری که فرزند خود را بکشد قصاص نمی شود و به پرداخت دیه قتل به ورثه مقتول و تعزیر محکوم خواهد شد.) به گفته برخی حقوقدانان این قانون دست پدر را برای مجازات فرزندان باز گداشته است. هرچند مدیرکل امور اسناد و مترجمان قوه قضاییه در گفتگو با ایلنا گفت: هرکس که از وقوع چنین قتلی باخبر شود، می‌تواند به دادستان طرح شکایت کرده و وی موضوع را پیگیری کند اما در عین حال به این نکته هم اشاره کرد که چنین مجازات‌هایی بازدارندگی لازم را ندارند. زیرا گاهی مشاهده می‌کنیم که یک پدر به صرف اینکه گمان می‌کند دخترش با فردی رابطه نامشروع دارد یا با شخصی  ازدواج کرده که مورد تایید او نیست، دست به اقدامات شدیدی علیه فرزند خود می زند.

کاظمی با بیان اینکه در قتل‌های خانوادگی معمولا دختران آماج جرائم بیشتری هستند، عنوان کرد: در برخی خرده فرهنگ ها انتظار می‌رود که دختر در برابر پدر تسلیم‌پذیر بوده و اگر غیر از این باشد، آماج خشونت قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر در این فرهنگ‌ها دختر باید در برابر هرتصمیم پدر خود اعم از ازدواج اجباری، ازدواج در سن پایین یا ترک تحصیل تسلیم باشد و در غیر این صورت با او برخوردهای شدید می‌شود.

کتر کیهان نیا نیز معتقد است که به رغم همه تغییرات فرهنگی در سال های اخیر هنوز هم تعصبات پدران و برادران نسبت به دختران خانواده پاربرجاست و می تواند موجب رقم زدن جنایات شود.

وی با بیان اینکه با ورود شبکه های اجتماعی به زندگی افراد جامعه تا حدود زیادی نمادها و نشانه های مبتنی بر غیرت و تعصب افراد جامعه از بین رفته است، تاکید می کند: اما این امر بیشتر در زمینه ازدواج و باکرگی صدق  می کند ولی تعصبات خانوادگی که منجر به قتل خواهر یا دختری به دست برادرش یا پدرش می شد همچنان پابرجاست و هنوز هم این تعصبات قربانی می گیرد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha