سلامت نیوز:برنامه پرچالش پزشک خانواده که با هدف دسترسی عادلانه همه مردم به خدمات سلامت و کنترل هزینه‌ها تدوین شد، امسال وارد یازدهمین سال خود شده‌ است. این برنامه‌، به همراه نظام ارجاع، در حال حاضر مهم‌ترین موضوع مورد نقد کارشناسان نظام است که سوال‌ها و البته راهکارهای بسیاری را برای آن مطرح کرده‌اند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،   طرح پزشک خانواده که قرار بود تا پایان برنامه چهارم توسعه در کشور به صورت کامل اجرایی شود، به دلیل عدم هماهنگی دستگاه‌های مسئول و فراهم نبودن زیرساخت‌ها، تا امروز که قانون برنامه ششم توسعه نیز در حال بحث و بررسی در مجلس شورای اسلامی است، استقرار نیافته و همچنان به پزشک خانواده روستایی محدود مانده که البته آن هم مشکلاتی داشته و دارد.

اما مسئولان این دوره از وزارت بهداشت بارها بر زمانبر بودن اجرای سراسری "پزشک خانواده و نظام ارجاع" تاکید و اعلام کرده‌اند زیرساخت‌های لازم آن، با توجه به اجرای طرح تحول، در حال تکمیل است.

دکتر جعفرصادق تبریزی، رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت در پاسخ به انتقادات مطرح شده به وزارت بهداشت در زمینه چرایی اجرا نشدن برنامه پزشک خانواده به صورت کامل، توضیح داد و گفت: برخی از  این انتقادها به واکنش‌های دفاعی بیمه بازمی‌گردد. از سال ۸۴ که برنامه پزشک خانواده شهری شروع شد تا سال ۹۰ که به شکل گسترده‌ای در سیستم روستایی جا افتاد، برنامه‌ها گام به گام جلو می‌رفت، تا اینکه زمان اجرایی شدن پزشک خانواده شهری در تمام کشور رسید، اما این برنامه به صورت کامل اجرا نشد.   فقط دو استان فارس و مازندران، برنامه پزشکی خانواده شهری را اجرا کردند و استمرار بخشیدند. در طول این مدت نیز سازمان‌های بیمه  متعهد شده بودند که هزینه آنرا بپردازند؛ چرا که سازمان برنامه و بودجه پول طرح را به بیمه می‌داد تا آنها نیز خرید خدمت کند.

وی ادامه داد:  در طول این سال‌ها نیز این روال ادامه داشته است، تا این که امسال پرداختی‌های بیمه دچار وقفه و رکود شد و نتوانست به تعهدات خود عمل کند. این مطالب نیز در قبال این اتفاق مطرح می‌شود. در حال حاضر  پرداخت به پزشکان خانواده در فارس و مازندران حدود چهارماه دیرکرد دارد؛ به همین دلیل اعتراض‌هایی از سوی پزشکان استان فارس اتفاق افتاد و در یکی از شهرستان‌های این استان، پزشکان خانواده چند روزی دست از کار کشیدند و تصمیم داشتند ویزیت آزاد بگیرند که با پادرمیانی رییس دانشگاه علوم پزشکی استان، این ماجرا تمام شد و در حال حاضر نیز ارائه خدمت ادامه دارند. گرچه هنوز این مطالبات را از بیمه‌ها دریافت نکرده‌اند. اینکه منابع به بیمه برود براساس توافقنامه وقت وزارت بهداشت و بیمه بوده‌است.

رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت  از برنامه وزارت بهداشت برای بازنگری برنامه پزشک خانواده در استان‌های مازندران و فارس، برای اجرای سراسری آن  در کشور خبر داد و گفت: طبق نظر وزیر و معاون بهداشت، لازم است که پزشک خانواده شهری در این دو استان بازنگری شود. تیمی مامور این بازنگری شده‌اند و سازمان‌های بیمه نیز در آن عضو هستند و دخالت مستقیم دارند. از سوی دیگر، آنچه که در شهرها به نام بسته نوین خدمات بهداشتی درمانی آغاز شده، بخشی از برنامه پزشک خانواده است و وزارت بهداشت متعهد شده است که این برنامه را در شهرها مانند روستاها محقق کند.

استقرار پزشک خانواده، هفت تا ۱۰ سال زمان می‌برد

رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت با بیان اینکه هفت تا ۱۰ سال زمان نیاز است تا به یک نظام جامع پزشک خانواده برسیم، اظهار کرد:  نظام ارجاع از پزشک خانواده جدا نیست. بحث ما "پزشک خانواده" است که یک تیم این خدمات را ارائه می‌دهد که مراقب سلامت، پزشک خانواده، کارشناس سلامت روان و تغذیه در آن سهم دارند.

الگوی پزشک خانواده اصلاح می‌شود

وی تاکید کرد: به زودی با هماهنگی بین وزارت بهداشت و سازمان برنامه و بودجه، مدل اصلاح شده از این برنامه را برای اجرای سراسری در تمام کشور تدوین می‌کنیم.

تبریزی ادامه داد: ما در روستاها مشکل خاصی نداریم، سرانه مشخصی برای برنامه وجود دارد و بیمه سلامت نیز آن را دریافت و براساس آن، خرید خدمت می‌کند. اما در شهر اینطور نیست و برنامه در حال سازماندهی است.

رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت، کمبود پزشک عمومی و خانواده در سطح کشور را یکی از مشکلات اجرای این برنامه عنوان کرد و گفت: سه معاونت آموزش، درمان و بهداشت در وزارت بهداشت، برنامه مشترکی را برای تربیت پزشک خانواده از سال گذشته آغاز کرده‌اند. ۱۰ دانشگاه علوم پزشکی نیز در مقطع تخصصی، دانشجوی پزشک خانواده تربیت می‌کنند که تعداد جذب آن در سال‌های آینده اضافه می‌شود.

سیر صعودی تربیت پزشکان خانواده تا ۷ سال آینده

تبریزی در ادامه تصریح کرد: معاونت بهداشت و آموزش، درحال پیگیری یک برنامه واسطه‌ای برای توانمندسازی پزشکان موجود هستند که بتوانند به ویژگی‌های پزشک خانواده برسند. این برنامه با کمک دفتر مدیترانه شرقی سازمان بهداشت جهانی آغاز شده‌ و  از پایان دی ماه شروع می‌شود.

به گفته وی، تربیت پزشکان خانواده در طول هفت سال آینده سیر صعودی به خود می‌گیرد و بعد از این مدت، به ازای هر ۴۰۰۰ نفر، یک پزشک خانواده وجود خواهد داشت.

تبریزی با تاکید براینکه پزشک خانواده، یک برنامه بلند مدت است و یک شبه نمی‌تواند اتفاق افتد، ادامه داد: قسمت اصلی برنامه پزشک خانواده، پزشک خانواده است.   مراقب سلامت که در این تیم حضور دارد، بیش از ۵۰ درصد کار را در برنامه پزشک خانواده انجام می‌دهد. امسال به ازای هر ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر در کشور یک مراقب  مستقر شده‌اند و در حال ارائه خدمت هستند. به جز  شهر تهران، همه کلانشهرها از نظر استقرار نظام مراقبت‌های اولیه تحت پوشش کامل هستند. بخش عمده‌ای از تهران هم تحت پوشش این برنامه قرار داده شده‌ است.

رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت، در ادامه، ضمن اشاره به تشکیل پرونده الکترونیک سلامت برای ۵۰ میلیون نفر در کشور و همچنین آغاز برنامه ارزیابی خطر ۱۰ ساله برای افراد بالای ۴۰ سال، اظهار کرد: همه این برنامه‌ها در حال انجام است که در نهایت منجر به یک برنامه پزشک خانواده منسجم و فعال در کشور می‌شود. نمی‌دانم برخی از این انتقادات براساس چه استدلالی بیان می‌شود؟ تمام مقدمات و برنامه‌ها برای اجرای کامل برنامه پزشک خانواده در قالب طرح تحول حوزه بهداشت و درمان آغاز شده‌ است.

طرح تحول نباید معطل نظام ارجاع می‌ماند

وی درباره انتقادات مطرح شده که بر  ضرورت استقرار نظام ارجاع پیش از اجرای طرح تحول تاکید می‌کند نیز گفت: نظام ارجاع بخش کوچکی از سیستم پزشک خانواده است. این طرح سه هدف مهم در زمینه پوشش کامل جمعیت، ارائه بسته خدمتی جامع و به حداقل رساندن پرداخت از جیب مردم دارد؛ به همین دلیل نمی‌تواند آنها را معطل برقراری نظام ارجاع کند. این نظام در عرض این اهداف در حال شکل گرفتن است و حلقه‌ها را بهم وصل می‌کند.

وی در ادامه اضافه کرد:  شما نمی‌توانید ساختار خود را پیاده نکنید، بسته خدمتی را کامل نکنید و بگویید اول باید نظام ارجاع تکمیل شود. همه این موارد، لازم و ملزوم یکدیگر هستند. بدون راه‌اندازی کلینیک‌های ارجاع، استقرار پزشکان متخصص و تکمیل نکردن مراقبت‌های اولیه، چگونه می‌خواهید نظام ارجاع را کامل کنید؟  لازمه اجرای این نظام، راه‌اندازی این مقدمات است که همه آنها در طرح تحول، ‌گام به گام جلورفته است و کامل می‌شود.

الزامات نظام ارجاع فراهم شده‌است

تبریزی در ادامه، برنامه پزشک خانواده را بخشی از نظام ارجاع دانست و گفت: حدود هشت درصد کسانی که  وارد سیستم پزشک خانواده می‌شوند، نیاز به ارجاع دارند. در قسمت روستایی نظام ارجاع و سطح بندی وجود دارد ولی در شهری مشکلات زیادی وجود داشت؛ پیش از اجرای طرح، به تعداد کافی کلینیک تخصصی در همه شهرها، ‌پزشک متخصص در بیمارستان‌ها و شهرهای کوچک نداشتیم. در قالب این طرح ماندگاری پزشکان در مناطق  محروم و توزیع عادلانه پزشکان نیز عملی شد.

رییس مرکز مدیریت شبکه وزارت بهداشت با بیان اینکه هم‌اکنون الزامات نظام ارجاع فراهم شده‌است، بیان کرد: امسال بیش از ۲۰۰ کلینیک تخصصی به بهره برداری می‌رسد. در سطح یک نظام سلامت که مراقبت‌های بهداشتی و درمانی اولیه ارائه می‌شود، نیروهای انسانی و بسته‌های خدمتی نیز حال تکمیل است وارجاعات به سطح‌های بالاتر اتفاق می‌افتد.

تدوین دستورالعمل‌های ارجاع با هماهنگی وزارت بهداشت و بیمه

تبریزی همچنین از تدوین دستورالعمل‌های ارجاع به طور کامل  و هماهنگی وزارت بهداشت و سازمان‌های بیمه در این زمینه خبر داد و گفت: بیش ازهر اقدامی، لازم است که برای مردم در این زمینه فرهنگسازی ایجاد شود که این اقدام نیز در طول سال‌های بعد اتفاق می‌افتد. در تمام دنیا، سازمان‌های بیمه راهنمای بالینی ارجاع، مراقبت و درمان را می‌نویسند و براساس آن نظارت می‌کنند. اما متاسفانه هنوز این اقدام در کشور انجام نشده است.

وی با اشاره به تدوین این راهنماهای بالینی با  مشارکت بیمه، وزارت بهداشت و سازمان برنامه وبودجه، تاکید کرد: راهنمای بالینی یک ضرورت برای نظام ارجاع است.