شروع و گسترش راه‌های پیشگیرانه از مصرف دخانیات از همان سنین کودکی و آموزش‌های موثر فرزند‌پروری به والدین در ارتباط با فرزندان به طور حتم تاثیر بسیار چشمگیری را در کنترل این آسیب اجتماعی در بر خواهد داشت.
بر این اساس اجرای طرحی مختص کودکان و همگام نمودن فرآیند‌های آموزشی با درک و فهم و نیازهای ویژه‌ی این گروه سنی برای تاثیر‌‌گذاری بیشتر راه‌کارهای پیشگیرانه، امر بسیار مهمی در جهت حرکت به سوی دنیایی بدون دخانیات است.
بدین منظور جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران با همكاری اداره‌ی كل سلامت شهرداری تهران مرکز فرآموز «نَفَس پاک» را در تاریخ 16/4/1388 به میمنت میلاد مبارک امیر¬المومنین راه اندازی نمود.
برنامههای این مركز شامل فعالیت‌های آموزشی مستقیم و غیر‌مسقیم است که در فضایی شاد و جذاب برای کودکان برگزار می‌شود. به طور خلاصه، هدف از ایجاد چنین مكانی برای كودكان عبارت است از :
• افزایش آگاهی کودکان از مضررات دخانیات؛ آسیب به سلامت جسمانی و روانی افراد، مختل‌شدن روابط اجتماعی سالم، ضررهای اقتصادی وارده بر فرد و اجتماع و از بین‌رفتن محیط زیست
• آگاهی از دلایل غیر منطقی برای مصرف دخانیات و دشواری ترک این مواد
• شناخت خود و به کار‌گیری مهارت‌های رفتاری مناسب در برابر فشارهای مصرف
• انتقال آموزه‌های خود به خانواده و تبدیل شدن به مبلغان کوچک پیشگیری از مصرف دخانیات در خانواده و اجتماع
ساختار فرآموز:
• مخاطبان: مخاطبان فرآموز را در یك شیوه اجرایی کودکان پایه‌ی پیش‌دبستان و دبستان تشگیل می¬دهد. ولی با توجه به اهمیت این موضوع در دوران راهنمایی و نبود چنین برنامه¬هایی، تلاش شد تا فراهم شدن امکانات لازم با ایجاد تغییراتی در برنامه‌ها و اجرا پایه‌ی راهنمایی نیز مورد پذیرش و آموزش قرار بگیرند. از آن‌جا که بر اساس بررسی‌های انجام گرفته شروع مصرف دخانیات در سنین ۱۱-۱۲ سالگی عنوان شده است، اجرای برنامههای پیشگیرانه از این سنین و نیز پیش از آن لازم است.
• تعداد شرکت کنندگان: حداکثر تعداد کودکان شرکت‌کننده در طول یک فرآموز با توجه به محدودیت فضا و نیز در نظر گرفتن کیفیت کار از 40 نفر متجاوز نمی¬گردد.
• مدت زمان برنامه: زمان لازم برای اجرای برنامه¬ها، با در نظر گرفتن حداکثر ظرفیت، 2:30 ساعت است.
• مربیان : با توجه به برنامه¬های متنوع در نظر گرفته شده، در حال حاضر 7 مربی خانم که همگی دارای تحصیلات دوره¬ی کارشناسی در رشته¬های روان¬شناسی، علوم تربیتی، زیست¬شناسی و نمایش¬اند، مشغول فعالیت هستند.
برای دست‌یابی به اهداف فرآموز، برنامههای زیر اجرا می شود: ( برنامه‌ها برای دوره راهنمایی در محتوا و اجرا كمی متفاوت است)
فضای ورودی
فضایی تاریك همراه با نورهای قرمز رنگ و صدای توپ و تانك و ماكت‌هایی به شكل سیگار است كه تداعی‌كننده¬ی فضای جنگ هستند. در این‌جا توضیحاتی در مورد خطر آفرین بودن دخانیات برای سلامتی انسان داده می‌شود و همچنین بچهها با پوشیدن كاورهای مخصوص فرآموز به چند گروه تقسیم می‌شوند.
اتاق تئاتر
هدف: آشنایی با دلایل مصرف دخانیات (سیگار و قلیان) در نوجوانان مخصوصا ناتوانی در «نه‌گفتن» به فشارهای وارده از طرف گروه همسال و تبلیغات موجود در این زمینه، مشکلات جسمانی و شخصیتی پیش‌آمده از مصرف دخانیات و دشواری‌های ترک
درحال حاضردر این اتاق نمایشی با مضمون "توانایی نه گفتن به سیگار" برای بچهها اجرا می‌شود كه در آن یكی از شخصیت‌های نمایش بر اساس حس كنجكاوی خود سیگاری را امتحان می‌كند در حالی كه دوست دیگرش از این كار امتناع كرده و به حس كنجكاوی و دعوت دوستش برای این كار« نه » می‌گوید. در ادامه نیز آینده‌ی این دو شخصیت به نمایش گذاشته می‌شود.
اتاق راز
هدف: خودآگاهی و درک خویشتن به عنوان یک موجود ارزشمند، که باید مراقب سلامت جسمانی و روحی او بود و از خویشتن در برابر آسیب‌ها محافظت نمود.
در این اتاق با تاكید بر توانایی‌های بچهها، موجودیت منحصر به فرد آنها و ارزشمند بودن شخصیتشان را یادآور می‌شویم و از آنها می‌خواهیم تا با احترام و دوست داشتن خود، در برابر آسیب‌های اجتماعی از خویشتن مراقبت نمایند. در پایان نیز انیمیشنی با موضوع مضرات دخانیات برای بچهها نمایش داده می‌شود و در پایان هر انیمیشن به گفتگو درباره¬ی آن می¬پردازتد .
اتاق دانستنی¬ها
هدف: آگاهی پیدا کردن از مواد مضر موجود در دود سیگار و قلیان و اثرات کوتاه مدت و بلند مدت آن بر روی فرد مصرف‌کننده و فرد درمعرض دود
در این اتاق 2 شخصیت سلامت و سیگاری در تعامل با یكدیگر در مورد مواد تشكیل دهنده‌ی سیگار و قلیان و آسیب‌هایی كه به خود فرد سیگاری و اطرافیانش وارد می‌كند با بچهها صحبت می‌كنند. همچنین با استفاده از 2 دستگاه، تاثیر دود سیگار و قلیان به صورت عینی به بچهها نشان داده می‌شود.
اتاق داستان
هدف: آموزش محافظت از خود در برابر دود سیگار و قلیان و چگونگی واکنش مناسب به فرد مصرف کننده و تشویق آنها به ترک و پیشگیری از این مقوله در جامعه
در این اتاق با استفاده از تصاویر داستانی، داستانی با 2 شخصیت دختر بیان می‌شود كه نسبت به استعمال دخانیات در خانواده واكنش‌های متفاوتی را ابراز می‌كنند. در پایان نیز كارت‌های همیار سلامت بین بچهها توزیع شده و از آنها خواسته می‌شود به عنوان همیاران سلامت و با توجه به اطلاعاتی كه در فرآموز كسب كرده‌اند نسبت به استعمال دخانیات(سیگار و قلیان) در جامعه واكنش مناسب را ابراز نموده و از خود در برابر دود سیگار دیگران محافظت نمایند.
اتاق نقاشی
هدف: برون‌ریزی احساسات و شناخت کودکان از مصرف دخانیات و نیز راه پیدا کردن به تفکرات آنها در این زمینه و استفاده از دهن خلاق آن ها در پیشگیری از این مقوله در جامعه
در این اتاق از بچهها خواسته می‌شود با توجه به اطلاعاتی كه در فرآموز كسب كرده‌اند و نیز خلاقیت و ایده‌های منحصر به فردشان، نقاشی را همراه با یك پیام اخلاقی به تصویر بكشند
.
.
اتاق ورزش
هدف: معرفی بازی، ورزش و تفریحات سالم به جای استفاده از دخانیات و پرداختن به یکسری از این بازی‌ها در فضای شاد فرآموز
در این اتاق بچهها با انجام بازی‌های دسته‌جمعی سرعت و دقت، از اهمیت پرداختن به ورزش و راه های كسب آرامش و شادی به جای روی آوردن به استعمال دخانیات آگاه می‌شوند.
تحویل بسته‌ی آموزشی در پایان دوره‌ی فرآموز
هدف: برقراری راه‌هایی برای ادامه‌ی ارتباط با کودکان و تحت پوشش قرار دادن آنها در راستای جلوگیری از مصرف دخانیات
برقرای ارتباط با والدین و تحت پوشش قرار دادن واحد خانواده در برنامههای پیشگیری بوسیله‌ی کودکان بازدید کننده
در پایان نیز پس از پذیرایی كوچك از بچهها، بسته‌های آموزشی كه شامل آموزش‌های پیشگیرانه از مصرف دخانیات در خانواده ، بروشور همیار سلامت، بازی و... است بین بچهها تقسیم می‌شود و با گرفتن عكس دسته جمعی، آنها به عنوان یك همیار سلامت راهی خانه¬هایشان می¬شوند.
نمونه¬ای از کارت "همیار سلامت" صادر شده برای کودکان بازدید کننده از مرکز فرآموز نفس پاک
نظر شما