سلامت نیوز: اگرچه امنیت به لحاظ عینی در فضاهای عمومی بافت جدید شهری به علت بهتر بودن شاخص‌های کالبدی در شرایط مناسب تری است، اما احساس امنیت در نزد ساکنان بافت قدیم بیشتر بوده و تحت تاثیر انسجام اجتماعی بالاتر در منظر شهری قدیم قرار دارد. این انسجام اجتماعی خود نتیجه اجتماع پذیر بودن محیط مسکونی این محلات و بالا بودن حس تعلق به محیط مسکونی و در نتیجه پیدایش هویت مشترک در میان ساکنان آن است. بنابراین باید طراحان و برنامه ریزان منظر شهری علاوه بر رعایت اصول CPTED به عوامل محیطی تاثیرگذار بر انسجام اجتماعی و حس تعلق به محیط مسکونی نیز توجه کنند. به این ترتیب علاوه بر ابعاد عینی، بر فرایندهای ذهنی ادراک امنیت نیز تاثیر گذاشته و به آسایش روانی ساکنان کمک خواهد شد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات گیتی اعتماد، کارشناس ارشد معماری درباره امنیت شهر تهران است.
در کشور ما فضاهای شهری به چه میزان از امنیت برخوردار هستند؟
فضای شهری موجود در کشور ما در مقایسه با بسیاری از کشورهای دنیا از امنیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار هستند. با بررسی وضعیت امنیت شهری در شهرهایی همچون وین یا برخی شهرهای داخلی همچون سنندج باید به این امر اذعان داشت که برخی از شهرهای کشور از امنیت قابل ملاحظه ای برخوردار هستند. برای مثال در گذشته ساکنان شهر سنندج به هیچ عنوان در منازلشان را نمی‌بستند و حتی هم اکنون نیز این رسم در این شهر رعایت می‌شود. با بررسی‌های انجام شده شهر تهران از امنیت برخوردار است، اما فضاهای عمومی در برخی موارد از امنیت چندانی برخوردار نیستند. برای مثال در مترو شرایط تسهیل رفت و آمد همچون آسانسور و پله برقی برای سالمندان، معلولان و افراد ناتوان یا کم توان طراحی نشده است. در ضمن پیاده‌روهای موجود در شهر تهران از لحاظ جسمی از امنیت خاصی برخوردار نیست، چون اکثر پیاده روها از پله، شیب، سطح ناهموار و...است و در این زمینه می‌توان گفت که فضاهای شهری موجود در شهر تهران از مناسب سازی بی بهره است، اما شهر تهران از لحاظ اجتماعی در مقایسه با بسیاری از کلانشهرهای دنیا از امنیت نسبی برخوردار است.
تهران روی گسل زلزله قرار دارد و هر لحظه امکان بروز زلزله در این شهر وجود دارد. با توجه به اینکه بخشی از شهر تهران در بافت فرسوده قرار دارد، در این شرایط چگونه می‌توان صدمات و خسارات‌های احتمالی را در بافت فرسوده این شهر کاهش داد؟
در شهر تهران نه تنها وقوع زلزله در تخریب این کلانشهر تاثیرگذار است، بلکه بر اساس مطالعات انجام شده در نخستین لحظات بروز زلزله دو میلیون نفر کشته می‌شوند. اما بیشترین کشتار در زمان امداد رسانی رخ می‌دهد، چون راه‌ها و مسیرهای نامناسب موجود در شهر تهران امکان امدادرسانی را در شهر تهران فلج کرده و همین مساله بر شدت کشتار می‌افزاید. در ضمن مساله فاضلاب شهر تهران در بروز خسارت‌های احتمالی در مواقع زلزله نقش مهمی دارد، چون چاه‌های موجود در شهر تهران در بافت‌های فرسوده به یکدیگر نزدیک هستند. برای مثال چندی پیش بنده در منطقه ۱۰ شهرداری تهران فعال بودم. به طور میانگین در هفته دو خبر مبنی بر فروریختن خانه یا حوادث این چنینی در این منطقه فرسوده شهر تهران گزارش می‌شد. با بررسی وضعیت شهر تهران باید گفت که اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز اطلاعات جغرافیایی شهر تهران و بر اساس نقشه مکان یابی بلندمرتبه‌سازی، محله قدیم تهران موسوم به ارگ قدیم، امن ترین ناحیه از نظر وجود گسلهای زلزله است. با وجود سه گسل اصلی شمال، شرق و گسل ری در جنوب کمتر قسمتی را می‌توان یافت که در فاصله‌ای مناسب از سه گسل فوق واقع شده باشد. گسل شمال تهران از لشکرک و سوهانک شروع شده تا فرحزاد و حصارک و از آنجا به سوی غرب امتداد دارد. این گسل در مسیر خود، نیاوران، تجریش، زعفرانیه، الهیه و فرمانیه را در بر می‌‌گیرد. گسل ری در جنوب تهران نیز در صورت فعالیت پرتلفات ترین گسل کشور و شاید جهان است که از جاده خاوران شروع و با گذر از دولت آباد و حرکت روی جاده کمربندی تهران در حد نصاب کوره‌های آجرپزی چهار دانگه به پایان می‌رسد. گسل شرق نیز که توانایی ایجاد زلزله قوی را دارد از شرق به تهران وارد شده و با گذر از اراضی سرخه حصار و حرکت روی بزرگراه شهید بابایی تا مجیدیه و سیدخندان امتداد دارد. جالب اینجاست که اکثر حریم‌های انتقال نیروی شهر تهران نیز روی همین گسلهای زلزله واقع شده است.
در یک دهه اخیر شاهد ساخت و ساز بسیاری از ساختمان‌ها نه تنها در پایتخت بلکه در بسیاری از شهرهای کشور هستیم، اما این ساخت و سازها به دلیل عدم استاندارد سازی‌های شهری مهندسی با مشکلات فراوانی همراه بوده است. با بروز هر گونه حادثه ای همچون زلزله بر شدت تخریب‌ها افزوده می‌شود. این در حالی است که در گذشته در منازل کلنگی یک خانواده یا خانوار ساکن بود، اما هم اکنون همان ساختمان به آپارتمان چندین طبقه تبدیل شده و وقوع زلزله امنیت خانوارهای فراوانی را تهدید می‌کند. در این زمینه چه تمهیداتی می‌توان اندیشید؟
در بسیاری مواقع از سوی شهرداری بر جزئیات گوناگون همچون اندازه‌های فضاهای داخلی، ابعاد آپارتمان و... توجه می‌شود، اما ساخت و ساز ساختمان به عنوان مهم‌ترین مساله چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد. برای مثال در منطقه ۱۰ تهران برای هر ساختمان به شکل مقطعی بادبندهای اجاره‌ای نصب می‌کردند. در این شرایط مهندس ناظر یا به دلیل اخذ رشوه یا به دلیل نا آگاهی از نصب موقعیت بادبند به شکل ظاهری درمی‌گذشت. پس با این تفاسیر اغلب ساختمان‌های این شهر با کوچک ترین زلزله از بین رفته و تلفات مالی و جانی فراوانی را به دنبال خواهد داشت.
با توجه به سیاستگذاری‌ها در زمینه ساخت و سازهای شهری و وضعیت زیرساخت‌های شهر تهران، چه چشم اندازی برای وضعیت شهری می‌توان متصور کرد؟
من به آینده شهرسازی در شهر تهران چندان خوش بین نیستم، در حالی که با افزایش نظارت‌ها از سوی نظام مهندسی می‌توان مشکلات ناشی از ساخت و سازهای نا ایمن را کاهش داد. هم اکنون یک سازمان مردم نهاد به نام دیده‌بان لرزه ای تشکیل شده و این نهاد در پی صدور شناسنامه برای ساختمان‌هاست، تا به این ترتیب هر فرد با خریداری ساختمان در زمینه میزان ایمنی در مقابل زلزله مطلع شود. در اصل این اقدام وظیفه نظام مهندسی است و باید با افزایش نظارت‌ها بتواند سلامت اخلاقی خود را ارتقا دهد. در نبود سلامت اخلاقی در نظام مهندسی باعث بروز مشکلات در ساختمان‌های این کلانشهر را در پی داشته است.
در سال‌های اخیر شاهد ساخت و سازهای متعدد و متنوعی در محدوده دریاچه چیتگر هستیم. این در حالی است که بر اساس بررسی کارشناسان امر قرار بود این محدوده و دریاچه اکوسیستم شهر تهران را تحت تاثیر قرار دهد، اما در این شرایط فقط افزایش ساخت و سازها از سوی برخی سازمان‌ها و افزایش قیمت زمین در آن محدوده را شاهد هستیم. این مساله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تهران روی گسل قرار دارد. در تهران باد از غرب به سمت شرق می‌وزد. با توجه به اینکه برای محیط زیست تهران باران و برف مطلوب است، اما فقط باد می‌تواند هوای آلوده تهران را از بین ببرد. متاسفانه به دلیل ساخت و سازهای متعدد و متنوع در غرب، تهران مقابل وزش باد گرفته شده است و این امر تشدید آلودگی در کلانشهر تهران را به دنبال دارد. اگر بخش خصوصی به ساخت و ساز در این منطقه اقدام می‌کرد می‌شد بر این امر تاکید داشت که بخش خصوصی به منافع عامه مردم در جامعه نمی‌اندیشد، اما ساخت‌وساز سازمان‌های مختلف در آن محدوده جای تامل دارد!
نظر شما