سلامت نیوز: هفته گذشته خبری مبنی بر الزام ادارات دولتی در استفاده از ظروف یک‌بار مصرف گیاهی در رسانه‌ها منتشر شد.


به گزارش سلامتیران  این امر که مصوبه کمیسیون فرهنگی دولت است، پیش از سایر نهادها زیرمجموعه‌های دولتی را ملزم به استفاده از ظروف یک‌بار مصرف با ریشه گیاهی به جای ظروفی با ریشه پلاستیکی کرده است. سال گذشته، حسن اصیلیان، معاون انسانی سازمان محیط‌زیست از ارایه ماده واحده‌ای در رابطه با استفاده از ظروف یک‌بار مصرف گیاهی به دولت خبر داد که شامل همه بخش‌ها، نهادها و اصناف جامعه می‌شد.





وزارت بهداشت به‌عنوان نهاد نظارت بر استفاده از این ظروف در ادارات، معرفی شده است و مسوولان آن امیدوارند که این تغییر به زودی شامل تمامی جامعه شود. هر چند که دکتر کاظم ندافی، مدیرکل سلامت محیط و کار وزارت بهداشت می‌گوید این مصوبه مدت‌ها پیش تصویب شده و به دلیل عدم اجرا ازسوی دولت مجددا یادآوری شده است. ندافی می‌گوید: «نزدیک به 3 سال است که وزارت بهداشت در زیرمجموعه‌های خود تنها از این ظروف استفاده می‌کند و هدف نهایی ما اشاعه آن به همه بخش‌های جامعه است. یکی از مهم‌ترین دلایل عدم اجرای این مصوبه در گذشته، پایین بودن آمار تولید ظروف یک‌بار مصرف بر پایه گیاهی بود. با تشویق‌هایی که در این رابطه صورت گرفت، در حال حاضر تعداد تولیدات آنقدر افزایش یافته که پاسخگوی نیاز همه کشور است. چون تولیدات داخلی افزایش یافته،‌ این مصوبه دوباره به جریان افتاد.»


ظروف یک بار مصرف گیاهی بر پایه نشاسته تهیه شده و آزاد شدن مواد تشکیل‌دهنده این ظروف، ‌بر اثر گرما یا سرما، در موادی که درونش قرار دارد مضر و خطرناک نیست. به غیر از این موضوع، ظروف یک‌بار مصرف گیاهی در چند ماه تجزیه شده و دوباره به چرخه حیات طبیعی بازمی‌گردند و مشکلاتی برای بازیافت ندارند.


دکتر ندافی معتقد است که شاید تنها یک عامل باعث شود تا استفاده از این ظروف مخالفانی داشته باشد: «ممکن است در صورت ریختن مایعات در این ظروف، کمی بوی نشاسته بلند شود که به دلیل استشمام همزمان، احساس می‌شود مزه مایعات عوض شده است. این بو اندک است و ممکن است تنها برخی از افراد متوجه آن شوند. ضمن اینکه لازم است تذکر دهم تنها بوی نشاسته است و موادی آزاد نمی‌شود در نتیجه استفاده از این ظروف، ‌برای بیماران دیابتی مشکلی ایجاد نمی‌کند. وزارت بهداشت تاکید زیادی بر تصویب این مصوبه داشته و سعی داریم تا جایی‌که امکان دارد برای عملی شدن آن اقدام کنیم.‌ اداره بهداشت مواد غذایی پیگیر مسایلی از این قبیل است. هرچند که ما سعی داریم با تشویق مراکزی مانند بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و رستوران‌ها استفاده از این ظروف را در جامعه رواج داده و به نوعی فرهنگ‌سازی کنیم.»





هم سرما مضر است، هم گرما


سال‌هاست که مردم از عوارض و خطرات استفاده از ظروف یک‌بار مصرف پلاستیکی آگاهند اما نبود جایگزینی مناسب، آنها را به نوعی مجبور به استفاده از این ظروف می‌کرد. از سویی قیمت بالای ظروف یک‌بار مصرف گیاهی و تعداد کم مراکز توزیع آن، از دلایل عدم استقبال مردم است. وزارت بهداشت امیدوار است که با افزایش تولید، چنین معضلاتی برطرف شده و استفاده از ظروف سالم‌تر، برای مردم به نوعی عادت بدل شود.


دکتر سید ضیاالدین مظهری، متخصص تغذیه با اشاره به افزایش آمار ابتلا به سرطان دستگاه گوارش در کشور گفت: «تصور غلطی است که مردم ما گمان می‌کنند تنها خوردن مواد غذایی با حرارت بالا، در این ظروف خطرناک است. در حالی‌که استفاده از ظروف پلاستیکی یک‌بار مصرف، هم برای مواد خوراکی و به خصوص مایعات گرم مضر است و هم سرد. گرما بر تولیدات پلاستیکی تاثیر می‌گذارد و موجب آزاد شدن مواد تشکیل‌دهنده آن می‌شود در حالی که در مورد سرما‌ تا به دمای انجماد نرسد مشکلی ندارد. عادت بدی است که مردم ما دارند و بطری‌های آب یک‌بار مصرف را در فریزر می‌گذارند تا یخ بزند که این امر هم باعث آزاد شدن مواد سرطان‌زای تشکیل‌دهنده پلاستیک می‌شود. ما سال‌هاست که این موارد را به مردم گوشزد می‌کنیم اما متاسفانه مردم ما کمتر به سلامتی‌شان توجه دارند؛ ذایقه و خوش‌طعمی و راحتی برایشان از هر چیز دیگری مهم‌تر است.»


دکتر مظهری توضیح می‌دهد که مواد تشکیل‌دهنده ظروف یک‌بار مصرف گیاهی، سلولز است و بدن آنزیمی برای تجزیه آن ندارد. برای هضم آن از باکتری‌ها کمک گرفته می‌شود که به سرعت دفع و پاکسازی اعضای داخلی بدن کمک بسیاری می‌کند:‌ «هرچند که مواد اولیه تشکیل‌دهنده ظروف یک‌بار مصرف گیاهی است اما کیفیت آنها اهمیت خاصی دارد. استفاده از آنها، چنانچه حتی اگر به آزاد شدن مواد تشکیل‌دهنده منجر شوند، ضرری برای انسان و دستگاه گوارش ندارد.»





مرگ طبیعت


دكتر پرویز کردوانی، چهره ماندگار علمی و از کارشناسان محیط‌زیست معتقد است استفاده از مواد پلاستیکی نه تنها برای انسان مضر است، بلکه تمامی هستی را آزار می‌دهد و در نهایت منجر به نابودی آن می‌شود. او می‌گوید: «پلاستیک ماده‌ای دست‌ساز است و در طبیعت وجود ندارد به همین دلیل طبیعت آن را نمی‌پذیرد. هنوز کاملا مشخص نیست که مواد پلاستیکی دقیقا پس از چه مدتی تجزیه می‌شوند اما آنچه مسلم است این است که بیش از مواد طبیعی زمان نیاز دارد. استفاده از آنها هم نتیجه تنبلی انسان‌هاست. پیش از این برای نذری و ایام محرم از ظروف چینی استفاده می‌شد که هم سالم‌تر بود و هم زیبا‌تر در حالی‌که امروز تمامی رستوران‌ها، بیشتر ادارات و شرکت‌های خصوصی و دولتی از ظروف یک بار مصرف پلاستیکی برای سرو غذا استفاده می‌کنند. این حجم بالای استفاده، کوهی از زباله‌ها را هم به وجود می‌آورد.»


«کردوانی» با تاکید بر مضرات مواد پلاستیکی در طبیعت برای دیگر جانداران، مرگ کهنسال‌ترین لاک‌پشت غول‌پیکر خلیج‌فارس را به یاد می‌آورد که به خاطر گیر کردن تکه‌ای مشمای پلاستیکی در دهانش خفه شد. او معتقد است انسان‌ها با استفاده از مواد و وسایل پلاستیکی به نوعی خودکشی می‌کنند: «هر نوع ماده شیمیایی که توسط بشر ساخته می‌شود بی‌شک به طبیعت آسیب می‌زند؛ حتی سم‌پاشی درختان. در گذشته مادران و خانواده‌های ما عادت‌های خوبی داشتند مثل زنبیل دست گرفتن برای خرید. آن زنبیل‌های پلاستیکی برای سال‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت و آسیبی به مراتب کمتر از کیسه‌های امروزی داشت. ظروف یک‌بار مصرف گیاهی بی‌شک حجم این آسیب‌ها و مضرات را پایین می‌آورد و کمک زیادی به بالا بردن کیفیت زندگی انسان‌ها می‌کند. مواد گیاهی از هر جنس و نوعی که باشند با بدن انسان‌ها هماهنگ‌اند و بازیافت و تجزیه‌ آنها هم راحت‌تر است و هم سریع‌تر. در حالی‌که پلاستیک در بهترین حالت باید بارها و بارها مورد بازیافت قرار بگیرد که هزینه زیادی دارد و در کشور ما زیاد عملی نیست.»


افزایش حجم بالای استفاده از مواد پلاستکی بارها به عنوان معیاری بهداشتی مورد توجه قرار گرفت اما مرور زمان نشان داد که مواد پلاستیکی به شکلی دیگر، حیات آدمی را تهدید می‌کند. آمار تکان‌دهنده استفاده ایرانیان از این ظروف، خطر بزرگی برای سلامت نسل‌های آینده محسوب می‌شود. شاید لفظ «اجبار» در استفاده از ظروف یک بار مصرف گیاهی درست نباشد اما برای حفظ سلامتی و افزایش کیفیت و کمیت، زندگی‌هایمان ضروری است.