سلامت نیوز-*سهیل معینی: ترسیم افق ۱۴۰۴ در کشور به این معناست که در این سال باید بخش عمده‌ای از محیط‌های شهری، دهیاری‌ها و روستاها قابل دسترس برای سالمندان و معلولان باشد. از سوی دیگر در جامعه سونامی سالمندی در حال وقوع است. اما در این وضعیت چند درصد از اماکن شهری برای تردد افراد معلول و سالمند مناسب است؟ چه میزان از اماکن تفریحی، ورزشی و... برای همگان قابل دسترس است؟ در واقع وضعیت تردد در شهرستان‌ها از کلانشهرها نامناسب‌تر است و در شهرهای کمتر از ۵۰ هزار نفر گزارش مناسبی از شرایط آنها در دسترس نیست.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه آرمان، یکی از حقوق معلولان و سالمندان مناسب‌سازی شهر برای تسهیل در تردد و انجام فعالیت‌های روزانه آنهاست. باید این امکان به شکل زیربنایی برای همگان به ویژه گروه‌های حساس، معلولان و سالمندان جامعه محقق شود. برای معلولان و سالمندان مناسب‌سازی شهر باعث افزایش حضور آنها در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... می‌شود.
وقتی فرد معلول توانایی فعالیت‌های روزمره همچون رفتن به محل کار، دانشگاه و انجام دیگر فعالیت‌ها را نداشته باشد، طبیعتا از حقوق اجتماعی برخوردار نیست. برای معلولان و سالمندان دستیابی به حقوق اجتماعی باید با ایجاد زیرساخت‌های لازم محقق شود. هم‌اکنون ماده ۲ قانون جامع حمایت از معلولان و لایحه حقوق معلولان در مجلس باعث توسعه زیرساخت‌های کشور شده است. این در حالی است که برای معلولان مناسب‌سازی فقط ایجاد قابلیت برای دسترسی به محیط پیرامون نیست، بلکه دسترسی به همه محیط‌ها را شامل می‌شود. عصر کنونی، انقلاب ارتباطات نام دارد. وقتی فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نقش قابل ملاحظه‌ای در توزیع اطلاعات دارند در این وضعیت کسب اطلاعات باعث اثرگذاری موثر اجتماعی برای شهروندان می‌شود. پس با این تفاسیر در دنیا امروز دسترسی به فضای مجازی، ارتباطی و توجه به توسعه زیرساخت‌ها برای معلولان و سالمندان می‌تواند در ارتقای شاخص‌های توسعه اجتماعی تاثیرگذار باشد. مسئولان باید بدانند که مناسب‌سازی فقط شامل ایجاد رمپ برای ورود افراد سالمند و معلول به ساختمان نیست، بلکه در عرصه‌های مختلف باید امکان دسترسی را برای همگان ایجاد کرد. برای گسترش دسترسی در جامعه باید اقدامات مناسب انجام شود. برای مثال در جامعه با انتشار یک کتاب باید زمینه استفاده برای همگان ایجاد شود، در این وضعیت با توسعه انتشار کتاب‌ها به شیوه‌های مختلف همچون خط بریل، درشت نمایی، الکترونیکی، گویا و... امکان دسترسی برای همگان فراهم می‌شود. ماده ۹ در کنوانسیون جهانی معلولان برای تسهیل دسترسی همگان بر توسعه «دسترس پذیری» بر تمام اماکن، محیط‌ها و منابع اطلاعات تاکید دارد. برای مثال با انتشار یک فیلم در سینما با ایجاد زیرنویس می‌توان امکان تماشای آن را برای افراد ناشنوا هم فراهم کرد.
توجه به «دسترس‌پذیری» معلولان، فقط روی کاغذ
در دو دهه اخیر برای افزایش حق دسترسی معلولان در کشور اقدامات فراوانی انجام شده است، اما عملکردهای موجود در این عرصه مناسب با نیازها و توقعات جامعه هدف نیست. در کشور ستاد مناسب‌سازی با مدیریت وزیر کشور تشکیل شده است. هدف از تشکیل این ستاد نظارت برعملکرد شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و... در سراسر کشور به شیوه مناسب‌سازی است. اما وقتی این ستاد در طول امسال حتی یک نشست تشکیل نداده است چطور می‌توان فعالیت سازمان‌های مدافع حقوق معلولان و سالمندان را مورد ارزیابی قرار داد؟ هدف از تشکیل هر یک از ستادها در کشور بهبود وضعیت است نه یک اقدام نمایشی. این در حالی است که هر یک از ستادها باید هر چهار ماه یک بار نشست برگزار کنند تا بتوانند گزارش عملکرد دستگاه‌های اجرایی و شهرداری‌ها را اخذ و مورد نظارت قرار دهند تا تصمیمات نهایی گرفته شود. وقتی در این ستاد عملا نشست خاصی تشکیل نمی‌شود و اغلب نشست‌ها فقط به تعیین تکلیف وظایف به دستگاه‌ها محدود می‌شود، چگونه می‌توان نسبت به افزایش فعالیت معلولان در زمینه‌های مختلف امیدوار بود؟ این در حالی است که با برگزاری نشست‌های مناسب می‌توان مناسب‌سازی در کشور را ارتقا داد و دستگاه‌های نظارتی را مکلف به اجرای قوانین کرد.
مناسب‌سازی معابر فقط با برگزاری جلسات
چندی پیش جلسه‌ای با موضوع مناسب‌سازی معابر با حضور استاندار تهران برگزار شد، این در حالی است که برگزاری یک نشست از سوی کمیته مناسب‌سازی استانداری تهران چندان راهگشا نیست. همچنین فرمانداری تهران در سطح شهر به برگزاری نشست‌های متعدد در زمینه مناسب‌سازی معابر برای معلولان و سالمندان می‌پردازد، اما به صرف برگزاری نشست تغییر چندانی در وضعیت معابر کشور ایجاد نمی‌شود، بلکه باید نتایج حاصل از عملکرد برگزاری این نشست‌ها را مورد بررسی قرار داد. در اصل تشکیل جلسات فقط یک ابزار برای پیشبرد اهداف است، هر چند وقتی هدف از یک اقدام فقط برگزاری یک جلسه باشد، طبیعتا مناسب‌سازی در جامعه هم به‌شکل پرژه‌های جزیره‌ای بدون ارتباط نهادها با یکدیگر، بدون رعایت استانداردها و نظارت‌های کارشناسی شده انجام می‌شود.
مناسب‌سازی بر اساس افق ۱۴۰۴به کجا رسید؟
ترسیم افق ۱۴۰۴ در کشور به این معناست که در این سال باید بخش عمده‌ای از محیط‌های شهری، دهیاری‌ها و روستاها قابل دسترس برای سالمندان و معلولان باشد. از سوی دیگر در جامعه سونامی سالمندی در حال وقوع است. اما در این وضعیت چند درصد از اماکن شهری برای تردد افراد معلول و سالمند مناسب است؟ چه میزان از اماکن تفریحی، ورزشی و... برای همگان قابل دسترس است؟ در واقع وضعیت تردد در شهرستان‌ها از کلانشهرها نامناسب‌تر است و در شهرهای کمتر از ۵۰ هزار نفر گزارش مناسبی از شرایط آنها در دسترس نیست. مجلس باید با اعمال نظارت ارتقای مناسب‌سازی را در اولویت اقدامات قرار دهد. برای مثال چندی پیش یک فرد نابینا در بزرگراه رسالت شهر ورامین به علت اقدامات ناقص عمرانی و عدم توجه به نکات ایمنی از سوی شهرداری منطقه از ارتفاع هشت متری سقوط کرده و هم‌اکنون در بخش ICU بیمارستان بستری است. این در حالی است که با رعایت اقدامات ایمنی از سوی پیمانکار شهرداری به سهولت جلوی بروز چنین حادثه‌ای گرفته می‌شد. در سال ۹۶ قرار است سازمان‌های مردم نهاد در حوزه رسیدگی به وضعیت معلولان و نظارت حول محور قوانین معلولان اقدامات لازم را برای ارتقای مناسب‌سازی انجام دهند. در سال آینده، هدف، بهره‌برداری از دستگاه‌های نظارتی کشور به شکل مطلوب است. با تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان می‌توان از دستگاه‌های اجرایی خاطی در امر رسیدگی به معلولان به مراجع قضائی شکایت کرد و مسئولان در دادگاه‌ها باید نسبت به غفلت‌های موجود پاسخگو باشند. در واقع نظارت کلید اساسی تحقق مطلوب مناسب‌سازی در کشور است.
*رئیس هیات‌مدیره انجمن باور
نظر شما