سلامت نیوز: بابک زمانی متخصص مغز و اعصاب و رئیس انجمن سکته مغزی در مورد تجربیات جهانی سکته مغزی و کاهش هزینه‌ها گفتگویی کرده که می‌خوانید.....

* به نظر شما بیماری که دچار سکته مغزی شده است برای ادامه حیات، به طور متوسط چه هزینه‌ای را در ماه، به خانوار خود تحمیل می‌کند؟
هزینه‌ای که یک بیمار دچار سکته مغزی باید صرف بهبود وضعیت جسمانی خود بکند با توجه به وضعیت بیمارخیلی متفاوت است. به عبارتی نمی‌توان در این مورد رقم دقیقی را عنوان کرد. اگر درمان‌های لازم برای فردی که دچار سکته مغزی حاد شده است،انجام شده باشد. بیمار تنها هزینه‌ای را می‌پردازد که در شروع درمان برای وی انجام شده است. در ابتدای کار یک بیمار دچار سکته مغزی حاد، باید امپول آر تی پی ای را تزریق کند. این دارو از تیر 94 به لیست داروهای بیمه‌ای افزوده شد که در حال حاضر چندان گران نبوده و برای همه قابل استفاده است اما قبل از بیمه شدن هزینه آن یک میلیون تومان بود. درمان سکته مغزی حاد در ابتدای امر نیازمند امکانات موجود در بیمارستان‌ها و هماهنگی پزشکان است. این درمان طلایی باید در سه ساعت نخست انجام شود. درصورت انجام این درمان، میزان مرگ و میر و عوارض جسمانی به میزان 50 تا 60 درصد کاهش پیدا می‌کند. اگر هزینه‌ای بابت تجهیز بیمارستان‌ها برای درمان بیماران سکته مغزی اختصاص پیدا کند ، میزان عوارض جسمانی بسیار کاهش می‌یابد.اما اگر این درمان به موقع انجام نشود، ناتوانی فرد را به صورت گسترده درگیر خود کرده و هزینه زیادی را با توجه به سطح ناتوانی به خانواده تحمیل خواهد کرد.

*چه عواملی تعیین دقیق هزینه برای نگهداری و بازتوانی بیمار سکته مغزی را مشکل کرده است؟
شما این موضوع را باید از دو جنبه مورد بررسی قرار دهید. به هر حال فرد دیگر درآمد زایی نداشته و از سوی دیگر هزینه‌ای هم  باید بابت نگهداری آن صرف شود. یک سری از هزینه‌ها به صورت مستقیم پولش پرداخت می‌شود و یک سری دیگر، هزینه‌هایی است که افراد دیگری باید از کار و زندگی خود بزنند و میزان بهره‌وری آنها کم شود تا بتواند از این بیماران پرستاری کنند. به همین دلیل هزینه بسیار متفاوت است که محاسبه دقیق آن امکانپذیر نیست. به هر حال خانواده با توجه به سطح مالی خودش، خدماتی را در اختیار بیمار قرار می‌دهد. امکان دارد که نگهداری بیمار در شرایط موجود بین 20-10 میلیون تومان در ماه هزینه  به دنبال داشته باشد. در مواردی برخی از بیماران بسیار ناتوان برای زنده ماندن به وجود یک ICU کوچک در داخل خانه نیاز دارند.به هر حال مواردی همچون بستری شدن در یک مرکز فیزیوتراپی خوب و وجود پرستار 24 ساعته این قیمت را اندکی بالا و پایین می‌برد.امکان دارد که خانواده خود پرستاری را برعهده بگیرند که در این صورت از میزان هزینه ماهانه کاسته خواهد شد. مهمتر اینکه این بیماران به دلیل شرایط بدنی لازم است تا به دفعات در بیمارستان بستری شوند که هزینه رفت و آمد و هزینه بستری افزایش خواهد یافت. 

*شما به عنوان رئیس انجمن سکته مغزی به ضرورت درمان در سه ساعت طلایی بعد از سکته مغزی اشاره کردید که انجام این مهم نیازمند این است که واحد استروک یونیت در بیمارستان‌ها راه‌اندازی شود. راه‌اندازی این واحدها چقدر به صرفه است؟
این هزینه در تمام دنیا محاسبه شده و از نظر اقتصادی منفعت بسیار زیادی دارد. این کار به شدت از هزینه‌هایی که نه تنها خانواده بلکه جامعه برای بیماران سکته مغزی متقبل می‌شود ،کم می‌کند. اگر اینطور نبود تمام دنیا به این سمت گرایش پیدا نمی‌کرد که واحد سکته مغزی در بیمارستان‌ها راه‌اندازی کرده و تلاش کند تا بیمار در سه ساعت اول طلایی سکته مغزی درمان شود. در حال حاضر در بسیاری از کشورها،  امبولانس های موبایل واحد سكته مغزی كه در امبولانس امكان سی تی اسكن و ازمایشگاه وجود دارد راه‌اندازی شده و امپول RTPA را قبل از رسیدن به بیمارستان و در داخل امبولانس تزریق می‌کنند. در این صورت نیم ساعت زودتر این ماده تزریق خواهد شد و موجب خواهد شد تا آسیب کمتری به مغز وارد شود. شما لازم است تا به این شعار توجه کنید که مغز به معنای زمان است شما هرچقدر زمان بیشتری را از دست بدهید آسیب بیشتری به مغز وارد می‌شود. اگر آسیب کمتری به مغز با درمان سریعتر صورت بگیرد فرد کمتر ناتوان خواهد شد. به همین دلیل است که در حال حاضر در جهان  تجربه موبایل استروک یونیت در حال اجرا است. آنها به خوبی این نکته را دریافتند که اگر شما در ساعت اول درمان شوید تاثیراتش با درمان در ساعت سوم تفاوت بسیار فاحشی پیدا می‌کند. واحد سكته مغزی متحرك حاصل این اكتشاف علمی بوده است كه نتیجه درمان در ساعت اول هم با ساعت سوم به شدت متفاوت است اگرچه در ساعت سوم هم می‌توان درمان را انجام داد.

* اما عملا مشاهده می‌شود که راه‌اندازی این واحدها، چندان در اولویت قرار نمی‌‌گیرد؟

متاسفانه نگرش کلی جامعه پزشکی و اقتصاد پزشکی این است که کارهای مهم و اساسی  و اقتصادی که نتایج آن به سرعت مشاهده نیست ،چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند. به عبارتی یک نوع نگاه عامیانه‌گرایی بر سیستم بهداشتی ما حاکم است. انجام اقدامات مشهود از جمله تست تشخیصی و ... به مراتب از کاری که یک تیم پزشکی با همکاری یکدیگر انجام می‌دهند،بیشتر است. این نگرش وجود دارد که این تیم عمل جراحی خاصی را انجام نمی‌دهد. اما این نکته مورد توجه قرار نمی‌گیرد که این همکاری چندجانبه نتایجی را به دنبال خواهد داشت که به سرعت مشخص نخواهد شد. به هر حال سکته مغزی  در صورت درمان یا عدم درمان به پیشرفت خود ادامه خواهد داد. تاثیر این درمان‌ها اصولا پس از 90 روز مشخص خواهد شد.البته موضوع  تنها این نیست كه باید ٩٠ روز بگذرد بلكه موضوع این است كه تاثیر درمان سكته مغزی را تنها تحقیقات علمی نشان می‌دهد نه مشاهده یك یا چند بیمار منفرد. به عبارتی  وضعیت فردی که درمان شده پس از 90 روز نسبت به فردی که درمان را در سه ساعت طلایی دریافت نکرده است،متفاوت خواهد بود. این نتایج به چشم غیرمسلح قابل رویت نخواهد بود و به همین دلیل در جوامع کمتر توسعه یافته در اولویت نخست قرار نمی‌گیرد چون این یافته‌ها چندان قابل لمس نیست به همین دلیل اهمیتی برای آن قائل نمی‌شوند. البته این نوع نگرش به سکته مغزی محدود نمی‌شود بلکه سایر حوزه‌های تحقیقی و پژوهشی که نتایج آن به سرعت معلوم نمی‌شود،از این نوع نگرش آسیب دیده‌اند.

*با توجه به کاهش رنج سکته مغزی ،چه تدابیری را برای کنترل این وضعیت درنظر گرفتید؟
کاهش سن سکته مغزی باید اثبات شود و من اطلاعی از این موضوع ندارم.ارائه امار در این حوزه نیازمند بررسی گسترده است که  آیا سن سکته مغزی کاهش یافته است یا خیر.البته این موضوع را باید مورد توجه قرار بدهید که سکته مغزی اختصاص به سن بالا ندارد. به طول مثال وقوع سکته مغزی بین سنین 40-20 سالکی که سن شیوع ام اس است دو برابر ام اس گزارش شده است. با تدابیر صورت گرفته مقرر شده است تا ثبت سکته مغزی در وزارت بهداشت صورت بگیرد. در این صورت ضمن در اختیار داشتن آمار گسترده، به راحتی می‌توان نظریات مستندتری را مطرح کرد.

* ماهنامه «پیشه و تجارت»