سلامت نیوز: سایه بیكاری بر سر اقشار مختلف به ویژه جوانان كشور، سنگینی می‌كند؛ به طوری كه زندگی افراد را تحت تاثیر قرار داده و نگرانی و اضطراب‌هایی را برای افراد به ارمغان آورده است . فارغ التحصیلان بیكار، سرگردان و حیران به دنبال یافتن شغلی برای امرار معاش هستند اما هرچه بیشتر می‌گردند ،كمتر به نتیجه می‌رسند.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه قانون نوشت: بیكاری و فقدان شغل و به ویژه نداشتن درآمد، نگرانی هایی را برای فرد و خانواده به همراه داشته و در بسیاری از موارد، افزایش اختلافات خانوادگی، به وجود آمدن مشکلات مالی عدیده، تنش در روابط زناشویی، افزایش اضطراب و استرس، کاهش عزت نفس و احتمال بروز رفتارهای پرخاش‌گرانه و ... از جمله تبعات منفی بیکاری است.
بیكاری، مهم‌ترین علت افزایش بزهکاری‌های اجتماعی
اما نكته مهم این است كه بسیاری از كارشناسان، بیکاری را مهم‌ترین علت افزایش بزهکاری‌های اجتماعی می‌دانند و اذعان دارند افزایش بیکاری با افزایش بزهکاری در جامعه ارتباطی مستقیم دارد و این امر مدتهاست که ثابت شده است. کاهش روابط اجتماعی و سست شدن پیوند فرد با پیکره اجتماع از دیگر آثار سوء بیکاری است. معضل و بحران بیكاری در حالی تعداد كثیری از افراد را در برگرفته است كه مسئولان آمارهای زیادی در مورد ایجاد اشتغال ارائه می‌دهند. اما در عمل آنچه مشاهده می‌شود، متفاوت بوده و افراد و خانواده‌های زیادی از بیكاری عزیزان‌شان گلایه دارند. نیروی جوانانی كه باید درخدمت پویایی اقتصاد و سازندگی جامعه باشند، با مشاغل كاذبی از جمله دستفروشی و مسافركشی و... روزگار می‌گذرانند.
در حالی كه چرخ اقتصاد و تولید و ... كشور باید به دست این جوانان، به ویژه افرادی كه از دانشگاه‌ها فارغ التحصیل شده و به عبارت دیگر افرادی كه آموزش علمی در زمینه های گوناگون دیده‌اند، به حركت درآید. این افراد قرار است این آموزش‌ها را در عرصه‌های مختلف جامعه به منصه ظهور برسانند اما با توجه به شرایط امروز جامعه این امر محقق نمی‌شود و پس از فراغت از تحصیل سال‌ها باید به دنبال شغلی باشند و درآخر نیز درشغلی غیرمرتبط با آنچه آموخته‌اند، مشغول به كار شوند. اما درحالی كه معضل بیكاری نیاز به كارهای زیر بنایی و همراهی دولت و مسئولان دارد، طی روزهای گذشته، رییس کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به ضرورت بازنگری در قانون بیمه بیکاری، گفت: «نمایندگان در مجلس هشتم و نهم طرحی را در جهت اصلاح قانون بیمه بیکاری آماده کردند که مجدد در دستور کار کمیسیون اجتماعی در این دوره از مجلس قرار گرفته و نمایندگان با دقت این طرح را درجلسات مختلف مورد بررسی قرار دادند.
در این طرح تاکید شده که بیمه بیکاری باید به تمامی بیکاران پرداخت شود و دولت نیز از محل‌های مختلف مانند حذف یارانه پردرآمدها، اعتبارات لازم برای پرداخت بیمه بیکاری به بیکاران را تامین کند». سلمان خدادادی خاطرنشان كرد: «در طرح موردنظر نمایندگان، بیمه بیکاری باید به تمام افراد بیکار و بدون شغل پرداخت شود. البته این قانون درتمامی کشورهای پیشرفته دنیا اجرا می‌شود و افراد پس از اتمام تحصیلات خود اگر در شغلی مناسب فعالیت نکنند، ازبیمه بیکاری استفاده می‌کنند؛ هرچند که میزان پرداخت بیمه بیکاری درحد حقوق دریافتی در زمان اشتغال نیست».وی ادامه می دهد: «درحال حاضر درصد بسیاری از کارگران با وجود داشتن بیمه، بیکار هستند و به طورحتم این افراد باید از بیمه بیکاری استفاده کنند اما در پرداخت بیمه بیکاری مشکلاتی وجود دارد که باید به این موارد توجه کرد».خدادادی با بیان اینکه به طورحتم پرداخت بیمه بیکاری به تمامی افراد بیکار، نیازمند تامین اعتبار و منابع لازم است، تصریح کرد: «از محل های مختلف می توان منابع لازم را تامین کرد؛ به عنوان مثال چندی پیش برای افزایش مستمری مددجویان بهزیستی و کمیته امداد، دولت موظف به حذف یارانه پردرآمدها شد. بنابراین این وظیفه دولت است که منابع لازم برای پرداخت بیمه بیکاری به افراد را تامین کند».
بازنگری در قانون بیمه بیكاری
هرچند كه بسیاری از كارشناسان حوزه كار و تامین اجتماعی معتقدند قانون بیمه بیکاری قانونی جامع و شفاف است، ولی نقایصی دارد که باید مورد بازنگری جدی قرار گیرد. اما این سوال مطرح می‌شود كه با توجه به اینكه دولت با مشكل كمبود بودجه مواجه است و مدتهاست كه به دنبال عدم پرداخت یارانه‌ها به این دلیل است، چگونه می‌توان انتظار داشت كه به تمامی بیكاران مستمری پرداخت شود؟ آیا واقعا این طرح به دنبال اصلاح و بازنگری قانون بیمه بیكاری است یا اینكه قرار است پرداخت مستمری برای تمامی بیكاران را درنظر بگیرد؟
پرداخت این مبلغ در توان دولت نیست
در این زمینه دكترحسین رحمت‌الهی، حقوقدان و استاد دانشگاه با بیان اینكه طی سال‌های اخیر بیمه‌ها مشكلات بسیاری داشته و در آستانه ورشكستگی هستند، می‌گوید: «اگر قرار باشد به تمام بیكاران مستمری پرداخت شود، دولت باید در ردیف بودجه این مبلغ را ببیند اما به‌نظر بنده این مبلغ در توان دولت نیست زیرا اولا دولت با مشكلات مالی مواجه است و ثانیا تعداد بیكاران زیاد است». این حقوقدان ادامه داد: «ما اگر بخواهیم پولی به بیكاران داده شود تا یك زندگی آبرومند داشته باشند، نیاز است بودجه زیادی برای آن درنظر گرفته شود و اگر هم میزان حداقل حقوق در نظر گرفته شود كه پاسخگوی نیاز افراد نیست. مضافا اینكه ممكن است انگیزه كار كردن و اشتغال از افراد گرفته شود و افراد فقط منتظر این پول باشند و دیگر به دنبال شغل یا درآمد دیگری نروند».
این طرح واقع گرایانه نیست
این استاد، دانشگاه با اشاره به پرداخت یارانه‌ها خاطرنشان كرد: «اگر قرار باشد مانند یارانه مبلغی كم درنظر گرفته شود كه برای افرادی كه در شهرها زندگی می‌كنند این میزان اندك بوده ودردی از آنها دوا نمی‌كند و فقط بار مالی برای دولت داشته باشد، فایده ندارد. به اعتقاد بنده این طرح واقع گرایانه نیست زیرا با توجه به بودجه دولت و تعداد زیاد بیكاران فكر نمی‌كنم مطرح كنندگان این طرح به اهداف خود برسند. پرداخت بیمه بیكاری به افراد، زمانی مصداق پیدا می‌كند كه افراد كار می‌كنند و بنا به هر دلیلی شغل خود را از دست می‌دهند و دولت نیز از محل صندوقی كه از شاغلان درصدی را اخذ می‌كند، به آنها در زمان بیكاری كمك می‌كند. در شرایط فعلی كه همه صندوق‌های بازنشستگی ما دچار مشكل بوده و در آستانه ورشكستگی هستند، این طرح امكان‌پذیر نیست».
وی افزود: «البته این طرح ممكن است در بسیاری از كشورها در حال اجرا باشد اما باید گفت در این كشورها اولا شرایط نرمال است، دوم اینكه بیمه بیكاری به افرادی داده می‌شود كه شاغل هستند و بنا به هر دلیلی شغل خود را از دست داده‌اند. به عبارت دیگر 70 یا 80 درصد از حقوق ماهانه را به آنها می‌پردازند تا بتوانند شغل بهتری پیدا كنند. اما در ایران به دلایلی كه عرض كردم، این طرح عملا غیر ممكن است زیرا در برخی از استان ها نرخ بیكاری 34 تا 40 درصد است و برخی از آمارها حاكی از آن است كه در كشور بالای 11 میلیون بیكار وجود دارد. حال چه میزان پول باید به این افراد پرداخت شود؟».
رحمت الهی در خاتمه یادآور شد: «این طرح زمانی عملی خواهد شد كه نرخ بیكاری تك‌رقمی و شرایط كشور نرمال شود و اصولا زمانی معضل بیكاری مرتفع خواهد شد كه در زمینه اشتغال افراد از سوی دولت سرمایه گذاری صورت گیرد و تمام اقتضائات و لوازم دست به دست هم دهند تا این مشكل بیكاری برطرف شود. البته با صدقه دادن و یارانه دادن یا دادن بیمه بیكاری، معضل بیكاری برطرف نخواهد شد».
كاهش فعالیت افراد
این درحالی است كه تجربه یارانه ثابت كرده دادن پول‌هایی به صورت ماهانه به افراد، صرف‌نظر از بار مالی زیادی كه برای دولت دارد، ممكن است برخی افراد نیز این مبلغ هرچند اندك را غنیمت شمرده و به نوعی فعالیت آنها كمتر شود. هنوز فراموش نكرده‌ایم كه برخی از افراد برای برای دریافت یارانه بیشتر بچه‌دار شدند تا ماهانه سهم بیشتری از یارانه داشته باشند. حال این سوال مطرح است كه با توجه به تجربه تلخی كه دولت در زمینه پرداخت یارانه دارد و هر ماه برای پرداخت این مبلغ با مشكلات فراوانی مواجه است، آیا این طرح سرنوشتی مشابه یارانه ها نخواهد داشت؟
سنگ بزرگ، علامت نزدن است
دكتر حیدر حسن زاده، حقوقدان و استاد دانشگاه نیز در این زمینه با اشاره به اینكه این طرح در صورت اجرا با مشكل مواجه خواهد شد و تبعات فراوانی خواهد داشت،می‌گوید: «سنگ بزرگ علامت نزدن است و اصولا باید گفت این طرح برخلاف قانون اساسی است زیرا اگر قرار باشد به افراد بیكار پولی پرداخت شود، باید از حقوق افرادی كه شاغل هستند و مالیات می‌پردازند پرداخت شود».این حقوقدان ادامه داد: «به نظر بنده این طرح یا تصویب نخواهد شد یا در صورت تصویب، شورای نگهبان به دلیل مغایرت با قانون اساسی ایراد خواهد گرفت. درنهایت با فرض تصویب شورای نگهبان در عمل و اجرا با مشكلات بسیاری مواجه خواهد شد».
تبعات منفی این طرح
این استاد دانشگاه با اشاره به اینكه ممكن است این طرح در برخی از كشورهای دیگر اجرا شود، اما باید بدانیم كه دولت ،مقررات، نظام، بیمه، اقتصاد و.... ما با كشورهای دیگر متفاوت است، خاطرنشان كرد: «در جامعه‌ای كه سه نوع اقتصاد دولتی، خصوصی و تعاونی دارد، با این حجم افراد تحصیل كرده بیكار كه از دانشگاه‌های فراوان دولتی، آزاد، غیرانتفاعی و علمی كاربردی فارغ التحصیل می‌شوند، به نظر بنده دولت بیشتر باید سرمایه‌اش را برای ایجاداشتغال این افراد درنظر بگیرد نه اینكه پولی به این افراد بپردازد زیرا تبعات منفی دارد. اگر فرد بداند كه دولت پولی به وی خواهد داد، دنبال كار و فعالیت نمی‌رود. نكته دیگر اینكه دولت تكلیفی ندارد برای افراد جامعه مستقیما شغل ایجاد كند بلكه باید به صورت غیرمستقیم و با سرمایه‌گذاری‌های كلان در این زمینه درصدد ایجاد اشتغال باشد».
صرف تقنین و قانون‌گذاری كافی نیست
وی ادامه داد: «با توجه به نظام حقوقی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ما اگر هم تصویب شود، در عمل با مشكل مواجه خواهد شد و به سرنوشت سهام عدالت دچار می‌شود و هیچ سودی به افراد تعلق نمی‌گیرد. ظاهرا به اسم افراد است. نكته مهم این است كه هنگام قانون‌گذاری باید به بسترهای اجرای آن نیز توجه شود و اینكه چه نهادی باید این بودجه را تامین كند زیرا فقط صرف تقنین و تصویب قوانین كافی نیست بلكه باید قانون‌گذاران در نظر داشته باشند كه این قانون قرار است چگونه و به چه شكل اجرایی شود. وگرنه ممكن است به سرنوشت قوانین یتبدیل شود كه فقط تصویب شده‌اند و هرگز اجرا نشده‌اند».
محدوده اجرای طرح بسیار محدود و به شرایط واگذار شود
حسن زاده در خاتمه در پاسخ به این سوال كه برای تامین بودجه این طرح گفته شده از محل حذف افراد پر درآمد از یارانه ها این مبلغ تامین شود، آیا به نظر شما این امر محقق خواهد شد؟ خاطرنشان كرد: «به نظر بنده خیر، زیرا در صورت انصراف افراد پردرآمد از یارانه ها نیز باز دولت با كسری بودجه زیادی مواجه است و بدهی‌های مختلف دارد. در حال حاضرصندوق‌های تامین اجتماعی با مشكل مواجه هستند و دولت مبالغ زیادی به آنها بدهكار است. به نظر بنده این طرح سنجیده ای نیست. مگر اینكه محدوده اجرای طرح بسیار محدود و به شرایط واگذار شود و درنهایت باید گفت این طرح‌ها به نوعی حالت موقتی و زودگذر و تبلیغاتی دارند و راه حل از بین بردن بیكاری نخواهند بود. كاهش معضل بیكاری و ایجاد اشتغال نیازمند اقدامات زیر بنایی و اساسی و سرمایه گذاری كلان از سوی دولت در این زمینه است». شایان ذكر است هرچند بحران بیكاری سال‌هاست كه درجامعه وجود داشته و باعث شده بسیاری از افراد آرزوها و آمال خود را برباد رفته ببینند، اما طرح هایی كه باعث شوند افراد جامعه وابسته به اندك مقرری از سوی دولت شوند، انگیزه اشتغال را از افراد خواهد گرفت. پس نیاز است نمایندگان مردم در مجلس به دنبال طرح‌ها و تصویب قوانینی باشند كه تحرك و پویایی جامعه به‌ویژه جوانان را به دنبال داشته باشد نه اینكه با توجه به اوضاع نابسامان اقتصاد امروز جامعه، باری مضاعف برای كشور به همراه داشته باشد.
پرداخت مستمری تا یافتن شغل
عبدالرضا عزیزی/ عضو كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی
در مورد طرح مجلس برای پرداخت بیمه بیکاری به تمام بیکاران كه قرار است در دستور كار كمیسیون اجتماعی قرار گیرد، باید گفت این طرح در مجلس نهم نیز مطرح بود و چیز جدیدی نیست و آن زمان نیز در كمیسیون اجتماعی و حتی در صحن هم تصویب شد. اما شورای نگهبان به دلیل مغایرت با اصل هفتاد و پنجم قانون اساسی آن را رد كرد. در این اصل آمده است: «طرحهای قانونی و پیشنهادها و اصلاحاتی که نمایندگان در خصوص لوایح قانونی عنوان می‌کنند و به تقلیل درآمد عمومی یا افزایش هزینه عمومی می‌انجامد، در صورتی قابل طرح در مجلس است که در آن طریق جبران کاهش درآمد یا تامین هزینه جدید نیز معلوم شده باشد».
البته آن زمان چهار هزار میلیارد تومان از محل حذف یارانه افراد پردرآمد برای ایجاد اشتغال جوانان درنظر گرفته شد كه این نیز عملیاتی نشد اما برای اجرای این طرح، مهم است كه دولت به عنوان مجری طرح رضایت داشته باشد زیرا دولت باید بپذیرد تا در عمل اتفاقی بیفتد. وقتی دولت توان پرداخت نداشته باشد و طرح را نپذیرد، عملا محقق نخواهد شد و در این صورت توقع مردم نیز با این‌گونه طرح‌ها بالا خواهد رفت. اصولاپرداخت یارانه برای دولت بسیار سخت و سنگین است و با مشكلات بسیاری نیز در این زمینه مواجه است.اما اینكه از این طرح به عنوان بیمه بیكاری نام برده می‌شود درست نیست. زیرا پرداخت بیمه بیكاری وقتی است كه ما قبلا برای افراد اشتغال ایجاد كرده باشیم و حال به هردلیلی فرد، شغل خود را از دست داده باشد؛ در این صورت برای كمك، بیمه بیكاری به وی پرداخت می‌شود تا زمانی كه این فرد مجددا به فعالیت مشغول شود. بیمه بیكاری این نیست كه اشتغالی برای افراد ایجاد نشده‌باشد و ماهانه مبلغی پرداخت شود. این بیمه بیكاری نخواهد بود و اصولا پرداخت بیمه بیكاری به افراد بر عهده صندوق‌های بیمه‌ای است كه در دروان اشتغال از فرد حق بیمه دریافت كرده اند. حال زمانی كه فرد شغل خود را از دست داده مبلغی به وی می‌پردازند.اما طرح اخیر مجلس برای افرادی است كه تازه فارغ‌التحصیل شده و جویای كار هستند. به این صورت كه برای مدتی كم به این افراد مستمری پرداخت شود تا بتوانند ضمن اینكه به دنبال كار هستند، از این مستمری برخوردار شوند و بار مالی آن نیز از محل حذف یارانه افراد پردرآمد باشد.
در این راستا ذكر این نكته ضروری است كه ما باید قوانینی مصوب كنیم كه اولا یا برای افرادی كه به دنبال كار هستند اشتغال ایجاد كنیم یا اگر هم نمی‌توانیم اشتغال و شغلی ایجاد كنیم، از محل حذف یارانه افراد پردرآمد مستمری پرداخت كنیم كه تاز مانی كه فرد به دنبال كار است دچار آسیب و مشكل نشود. این منطقی‌تر به نظر می‌رسد كه البته این بیمه بیكاری نیست و نام این مستمری دوران بیكاری است. البته باید گفت این طرح قابل بررسی است و می‌توان روی آن كار كرد. اما باید این طرح را به گونه‌ای بررسی كنیم كه نظر شورای نگهبان تامین شده و در اجرا نیز با مشكل مواجه نشود.
مشكلات اقتصادی دولت، مانع تحقق این طرح است
مسعود رضایی/ عضو كمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی
طرح پرداخت بیمه بیكاری به تمام بیكاران، هنوز در كمیسیون اجتماعی مطرح نشده و ممكن است در كارگروه مطرح شده باشد. هرچند باید بگویم بنده این طرح را ندیدم و در مورد آن نیز اطلاعی ندارم . اما اینكه به تمامی افراد بیكار( كه تعداد آنها زیاد هم هست) مبلغی به صورت ماهانه پرداخت شود، باید بگویم اعتباری برای آن وجود ندارد و در صورت تصویب نیز اگر قرار باشد به تمام بیكاران ماهانه مبلغی پرداخت شود، این به منزله یك شغل خواهد بود و دیگربیكاری نیست. در صورتی كه بیمه بیكاری شامل افرادی می‌شود كه به دلایل ناخواسته شغل خودشان را از دست می دهند مانند حادثه پلاسكو كه تعدادی زیادی از كارگران به دلایل طبیعی شغل خود را از دست دادند. حال تامین اجتماعی موظف است به این افراد كه بیمه بوده و ماهانه مبلغی از حقوق‌شان را به تامین اجتماعی می‌پرداختند، بیمه بیكاری بژردازد تا زمانی كه این افراد مجددا بتوانند برای خود شغلی پیدا كنند. البته معمولا سقفی برای آن درنظر گرفته می‌شود برای مثال برای 6 ماه یا یك سال و بیشتر از آن وجاهت قانونی نخواهد داشت. باید گفت بیكاری مفهوم خاصی دارد؛ به معنی فردی است كه شغل داشته و به دلایلی بیكار شده است و چون بیمه پرداخت كرده، حق و حقوقی برای وی ایجاد می‌شود كه تامین اجتماعی و صندوقی كه وی را بیمه كرده باید این فرد را همراهی كند تا زمانی كه شرایط مناسبی برای اشتغال وی ایجاد شود. اما می‌توان بیمه بیكاری را مورد بازنگری و اصلاح قرار داد. برای مثال می‌توان زمان معرفی فرد بیكار شده به صندوق بیمه را افزایش دادتا فرصت بیشتری به فرد داده شود تا بیكاری خود را به صندوق‌های بیمه اعلام كند.
اما باید گفت در مسائل حقوقی جهل به قانون رافع مسئولیت نمی‌شود و البته حق افراد محفوظ خواهد ماند و اگر دیر هم مراجعه كنند باید بتوانند به حق خودشان برسند.اما اینكه قرار باشد برای تمام بیكاران مقرری به صورت ماهانه درنظر گرفته شود، حتما باید مورد بررسی های زیادی قرار گرفته و از تمام زوایا مورد بحث قرار گیرد. البته در كشورهای پیشرفته با اقتصاد خوب، برای افرادی كه فارغ التحصیل می‌شوند تا زمانی كه اشتغال پیدا كنند، مبلغی درنظر گرفته می‌شودو این مبلغ تا زمانی است كه فرد جویای كار بوده و شغلی پیدا نمی‌كند و ممكن است مدت خاصی برای آن درنظر گرفته شود و فرد می‌تواند از این مقرری ماهانه بهره‌مند شود. اما كشور ما كه در حال حاضر متاسفانه از لحاظ اقتصادی با مشكل مواجه است و برای پرداخت حقوق معمولی كارمندان خود مشكل دارد، به نظر می‌رسد عملی نیست چه برسد به اینكه بخواهیم تمام افراد بیكار را تحت پوشش بیمه بیكاری قرار دهیم. هرچند كه باید بگویم این طرح خوب و ایده‌آلی است و ما نیز به عنوان نمایندگان مردم آرزوی تصویب چنین طرح‌هایی را داریم. اما بنده بعید می‌دانم این طرح تصویب شود. حتی اگر در كمیسیون به صورت مصوبه هم مطرح شود، بنده بعید می‌دانم در مجلس رای بیاورد.
نظر شما