به گزارش سلامت نیوز در مورد پوست انسان ، اپیدرم محل اصلی بازسازی پوست است. در این محل جایگزین سلولهای از دست رفته در پدیده نرمال desquamation توسط تكثیر سلولهای لایه بازال صورت می گیرد. در حقیقت تجدید و نوسازی بافت اپیدرم در نتیجه فعالیت سلولهای بنیادی (Potent stemcell) می باشد و همچنین سلولهای پروژنیتور دارای طول عمر كوتاه (short-life progenitor) می باشد.

طولانی بودن مدت بهبودی و مشكلات روحی و روانی ناشی از این گونه زخم ها ضرورت یافتن درمانی مناسب جهت به حداقل رساندن آسیب و همچنین پیشگیری از آمپوتاسیون را ایجاب می كند. روش های درمانی حاضر دوام دراز مدت نداشته و در خیلی از موارد نتیجه بخش نخواهد بود. بدین منظور طرح های تحقیقاتی با كاربرد سلولهای بنیادی پوست با همكاری اساتید گروه پوست ، غدد ، عروق ، ارتوپدی ، عفونی و نیز کارشناسان آموزش دیابت ، فیزیوتراپی و ... به منظور به حداقل رساندن مشکلات ناشی از زخم پا ، بستری ، کفش نامناسب ، تغذیه غلط واطلاعات ناکافی برقرار میباشد. هدف از راه اندازی چنین سیستمی ارائه بهترین و جدید ترین راهکارهای درمانی در بهبود این نوع زخمهاست.

بیماری دیابت یكی از شایعترین بیماریهایی است كه طیف گسترده ای از افراد جامعه به آن مبتلا می باشند. این بیماری دارای عوارض متعددی است. بطوری كه زخم های اندام تحتانی یكی از عوارض جدی این بیماری می باشد. زخم نوروپاتیك پای دیابتی ، در صورت عدم درمان مناسب ممكن است دچار عوارضی چون عفونت ، استئومیلیت و حتی در برخی موارد ، آمپوتاسیون یا قطع عضو درگیر شود ، كه به همین دلیل نه تنها زندگی اجتماعی و اقتصادی بیماران را تحت تأثیر منفی خود قرار می دهند ، بلكه باعث كاهش توانایی و عملكرد بیمار ، كاهش درآمد و افت كلی كیفیت زندگی بیمار می شود. از طرفی به عنوان یك مشكل جدی روحی روانی قلمداد می شود.

در بیماران مبتلا به دیابت پیشرونده ، زخم های اندام تحتانی یکی از عوارض جدی این بیماری می باشد ، به طوریکه به دنبال نوروپاتی محیطی ایجاد شده ، در اثر کوچکترین تروما به پا ، چنین عارضه ای ایجاد می شود و 15% افراد دیابتی در طول عمر خود آن را تجربه می کنند.
زخمهای دیابتی از علل اصلی بستری بیماران دیابتی را تشکیل داده و حتی باعث آمپوتاسیون عضو درگیر می شود. زخمهای مزمن پای بیماران مبتلا به دیابت باعث 70 تا 80% آمپوتاسیون می گردد.
فاكتورهای متعددی مانند درگیری عروق محیطی ، نوروپاتی ، استرسهای مكانیكی و تروما ، دفورمیتی و افزایش استعداد به عفونت در بیماری دیابت ، بیمار را در معرض ایجاد زخم های اندام تحتانی قرار می دهند كه دوام و پایداری زیادی دارند.
در این بیماران ظرفیت فیبروبلاستهای پرولیفراتیو کاهش پیدا کرده ، رسپتورها و فاکتورهای رشد نیز کاهش می یابند و باعث از بین رفتن ماتریکس پروتئین درم می گردد.

از علل مهم زخم پا در بیماران مبتلا به دیابت: نوروپاتی محیطی ، بیماریهای وسکولارونقص ایمنی می باشد.
از درمانهای مختلفی که برای درمان این بیماران برحسب عمق و نوع زخم به کار می رود. می توان به off loading (کاهش فشار در ناحیه پا) walking brace دبریدمان ، آنتی بیوتیک و پانسمانهای منظم روزانه اشاره کرد. به طوریکه دبریدمان ، off loading و کنترل عفونت از درمانهای اصلی این بیماری می باشد.
اخیراً فاکتور رشد مشتق گرفته از پلاکتها (بکاپلرمین) جهت درمان زخم نوروپاتیک پای بیماران دیابتی به کار می رود به طوریکه در مقایسه با گروه پلاسبو ، تأثیر درمان 50% در برابر 35% بود.
علیرغم اقدامات استاندار درمانی شامل off laoding ، كنترل عفونت ، تأمین خون رسانی و دبریدمان ، بسیاری از زخمهای پای دیابتی بهبود نیافته و یا سرعت بهبودی بسیار كندی دارند.
تكنولوژی های جدیدی برای درمان زخمها در دسترس است از جمله تحریك الكتریكی cold Laser, heat laser ، فاكتورهای رشدی مانند بكاپلرمین كه یك فاكتور رشد نوتركیب مشتق شده از پلاكت می باشد نیز استفاده شده و نتایج كاربرد آن به همراه درمانهای رایج مانند off laoding ، دبریدمان و كنترل عفونت ، بیانگر تأثیر نسبی آن بر میزان بهبود زخم بوده است.

همانطور که ذکر شد در زخم های مزمن روند طبیعی ترمیم زخم كه شامل هموستاز ، التهاب ، پرولیفراسیون ، اپیتلیزاسیون و بازسازی بافت است ، مختل می شود. میزان میزان پرولیفراسیون فیبروبلاستها كاهش یافته و عدم تنظیم دستورها و كاهش فاكتورهای رشد یا عدم وجود یك ماتریكس پروتئینی مناسب در درم ، روند ترمیم زخم را بدتر می كند. بنابراین dermograft روشی است كه جهت بستر درمال زخم در زخم پای دیابتی موثر بوده ، باعث بهبودی روند زخم شده و منجر به حركت سلولهای اپیتلیال و بسته شدن زخم می گردد.

اضافه كردن فیبروبلاستها به كشت سلولی سبب بهبودی ترمیم زخم هم از لحاظ عملكردی و هم از نظر ظاهری شده و همچنین سبب بسته شدن زخم به صورت دائمی می گردد. در حقیقت درم سبب حفاظت از زخم در برابر Contraction و جلوگیری از ایجاد جوشگاه می شود و عدم وجود آن ممكن است سبب رد پیوند فوری یا تأخیری و انقباض زخم و عدم تحكیم سلولهای پیوند شده می شود. با توجه به مطالعات متعدد انجام گرفته در این زمینه و با توجه به اینكه امكان كشت سلولها در كشور ما فراهم شده است و این روش با شرایط كاملاً استریل انجام شده و عوارض چندانی نیز در برندارد. با اجرای این پروژه منحصر به فرد می توان امكان ارتقاء سلامت جامعه و نجات بیماران را فراهم نمود.

منبع :دکتر محمد علی نیلفروش زاده