سلامت نیوز:حوزههای اجتماعی مطرح در این نوشتار اعم از محیط زیست، آسیبهای اجتماعی، پزشکی، حقوقی، آموزش و پرورش، روانشناسی، اعتیاد و زنان است که توسط کارشناسان مطرح این حوزهها به رشته تحریر درآمده است.
به گزارش سلامت نیوز، روزنامه آرمان نوشت: نوشتار حاضر، آخرین گزارش اجتماعی در سال ۹۵ است که تصمیم بر آن گرفتیم به جای نوشتن یک گزارش خبرنگارمحور، از نظرات ۱۰ تن از کارشناسان در حوزههای مختلف بهرهمند شویم. حوزههای اجتماعی مطرح در این نوشتار اعم از محیط زیست، آسیبهای اجتماعی، پزشکی، حقوقی، آموزش و پرورش، روانشناسی، اعتیاد و زنان است که توسط کارشناسان مطرح این حوزهها به رشته تحریر درآمده است.
آنچه در ادامه میخوانید، ارزیابی آنچه در سال ۹۵ رخ داد و همچنین پیشبینیها و مطالبات در هر یک از حوزههای ذکر شده به قلم سیدحسن موسویچلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، شیوا دولتآبادی، روانشناس، کوروش محمدی، رئیس انجمن آسیبشناسی ایران، نعمت احمدی، حقوقدان و وکیل دادگستری، شهربانو امانی، فعال حوزه زنان، محمد زاهدی اصل، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، ایرج خسرونیا، رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران، هومان خاکپور، کارشناس محیط زیست، سعید صفاتیان، رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد و مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت و محمدرضا نیکنژاد، کارشناس آموزش و پرورش است.
جلوی تبلیغات ماهوارهای گرفته شود
ایرج خسرونیا
یکی از مهمترین مسائل سال ۹۵ در حوزه پزشکی اجرای طرح تحول سلامت بود که مردم از آن راضی بودند، اما کسانی که ارائه خدمت میکردند، به دلیل اینکه سازمانهای بیمهگر هزینهها را نپرداختند، قدری مشکلساز شد و برخی از همکاران ما ناراحت بودند. همچنین میتوان از طرح پزشک خانواده نام برد که در مازندران و فارس به اجرا درآمد و متاسفانه همکاران ما باز هم ناراضی بودند و گروهی از پزشکان مثل متخصصان داخلی به کار گرفته نشدند. بنابراین این دو مشکل وجود داشت، به اضافه اینکه تصمیماتی در وزارت بهداشت گرفته شد، بدون اینکه انجمنها و حتی نظام پزشکی در جریان آنها باشند. این در حالی است که به نظر ما اگر قرار است تصمیمی در حوزه پزشکی گرفته شود، نمایندگان جامعه پزشکی نیز باید حضور داشته باشند و در رابطه با نظر جامعه، اظهارنظر کنند. اگر راجع به پزشکی در اتاقهای دربسته صحبت شود، ممکن است کارشان کارشناسی باشد، اما زمانی که نمایندگان پزشکان حضور نداشته باشند، نارضایتی به وجود میآید. به طور کلی طرح تحول سلامت برای مردم خوب بود، اما برای کارکنان، پرستاران و... به دلیل اینکه حق الزحمه خود را نگرفتند، ایجاد نارضایتی کرد. در رابطه با آموزش پزشکی نیز اگر بودجه بیشتری در نظر گرفته میشد، بهتر بود. امیدواریم در سال ۹۶ به دو مساله بیشتر توجه شود؛ یکی آموزش پزشکی و دیگری بحث بهداشت و پیشگیری که هر دو حوزه نیازمند بودجه هستند و بودجه آنها باید مناسب باشد. متاسفانه بودجهای که در نظر گرفته شده است، هم برای آموزش و هم پیشگیری و درمان تکافوی کامل را نمیکند و به نظر میرسد که وزارت بهداشت و درمان با مشکل روبهرو شود. یکی دیگر از مشکلاتی که جامعه با آن روبهروست، تبلیغات داروهای قاچاق است که از راه ماهوارهها انجام میشود که هموطنان ما بدان توجه ندارند و دارو و وسایل بهداشتی مستقیما به درب منازل آورده میشود. این مشکل و معضلی است که میتواند منجر به حساسیتها و بیماریهایی شود که از راه این داروها به وجود میآید. قاچاق دارو به هر شکلی که در کشور انجام میشود، معضلی است برای وزارت بهداشت و مردم. سال۹۵ را گذراندیم، اما در سال۹۶ باید وزارت ارشاد و وزارت بهداشت دستدردست هم دهند تا از تبلیغات داروهای قاچاق و وسایل آرایشی جلوگیری شود. همکاران ما هم حتما لازم نیست داروهای خارجی تجویز کنند، چرا که داروهای داخلی کارا هستند.
* رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران
زنان و توسعه پایدار
شهربانو امانی*
سال گذشته در بعضی حوزهها، اتفاقات خوب و مبارکی افتاد؛ از جمله انتخابات مجلس دهم و دو برابر شدن تعداد زنان در فراکسیون، بارقه امیدی در حوزه زنان بود. منصوب شدن یک زن برای معاونت ریاستجمهوری و ریاست سازمان میراث فرهنگی و همچنین عملکرد معاونت زنان ریاستجمهوری از موارد دیگر است. این در حالی است که در سال ۹۲ وقتی دولت دهم در حال تحویل به دولت یازدهم بود، معاونت زنان هیچ عملکرد مناسبی نداشت. در سال اول دولت یازدهم برنامهریزی، سال دوم و سوم تثبیت خواستهها و سال چهارم که ۹۵ است، میتوانیم بگوییم شبکهسازی برای زنان اتفاق افتاد که قابل تقدیر و تشکر است. به نظر من سال۹۵ نسبت به سال۹۴ یک گام به جلو حرکت کردیم، هرچند با افق آینده فاصله زیادی وجود دارد و هنوز به دستاوردهای مطلوب نرسیدهایم. زنان به عنوان نیمی از جامعه، نیمی دیگر را تربیت میکنند و هر کشوری که به توسعه پایدار میاندیشد، به حوزه زنان توجه ویژه دارد. سازمان ملل ۱۷ هدف در راستای توسعه پایدار مشخص کرده است که چهار تا پنج هدف آن مستقیما در ارتباط با زنان است و بدون حضور و مدیریت زنان در جهان، توسعه پایدار اتفاق نمیافتد. چندی پیش رئیسجمهور در مراسم تجلیل از مدالآوران و فعالان زن در حوزه ورزش که حوزه بسیار مهمی است، اعلام کردند که زنان دیگر در پستو نخواهند ماند و هشدار دادند کسانی که همچنان مانعتراشی میکنند و توان و دانشآموختگی زنان را نادیده میگیرند، باید در حوزه آسیبها هزینه کنند. علاوه بر دولت، با توجه به مطالبات بر زمین مانده زیاد، همراهی سه رکن مهم معاونت زنان، فراکسیون زنان مجلس و کنشگران حوزه زنان که مطالبات را پیگیری میکنند، لازم است و در سه ماده از برنامه ششم توسعه، توانمندی و توانافزایی زنان قید شده است که باید مورد توجه قرار گیرد، چون مطالبات زنان فقط به دولت مربوط نیست. از طرف دیگر، بخشی از مطالبات، کف مطالبات است که فقط مختص زنان نیست و چون به این حوزه توجه نمیشود، زنان بیشتر از مردان پیگیری میکنند. با توجه به اینکه انتخابات ریاستجمهوری و شوراها را در پیش رو داریم باید جریانات سیاسی از زنانی که تجربه، دانش و کارنامه خوبی دارند، حمایت کنند. همچنین حضور زنان در پارلمانهای محلی میتواند به آرامش جامعه و سالمسازی آن کمک کند تا جامعهای توام با صلح و سلامت داشته باشیم.
* فعال حوزه زنان
برملا شدن فساد سیستماتیک در سال ۹۵
نعمت احمدی*
مسائل حقوقی دو جنبه دارند. بخشی قانونگذاری است که به قوانین موجود و لوایح در دست تهیه اشاره دارد و بخش دیگر آن محاکم است. ما در بخش محاکم سال بسیار پرتلاطمی را پشت سر گذاشتیم، به این معنا که در تاریخ عدلیه به این اندازه موضوعات بحثبرانگیز در حوزه فساد اقتصادی نداشتیم. گزارش وزیر کشور در حوزه آسیبهای اجتماعی که تقدیم مقام معظم رهبری شد و همچنین در صحن علنی مجلس خواندند، به لحاظ وسیع بودن موضوعات، زنگ خطری بود که باید به آن توجه کرد. در سال ۹۵ تقابلی در بخش فساد اقتصادی بین دولت به عنوان قوه مجریه و بخشی از اصولگرایان که خیز انتخاباتی برای سال ۹۶ برداشتند، درگرفت. بحث حقوقهای نجومی پیش آمد و برخی بر این طبل کوبیدند، در صورتی که عدد مدیرانی که حقوق نجومی گرفتهاند، سه رقمی نبود و حقوقهای نجومی حربهای برای برخورد با دولت شد، اما این خیر را نیز داشت که مجلس ورود کرد و سقفی برای حقوقها در نظر گرفت. از طرفی بحث املاک نجومی پیش آمد و کسانی که در رابطه با حقوقهای نجومی سر و صدا داشتند، در پی درز گرفتن املاک نجومی بودند. حال آنکه از نظر حقوقی، بحث املاک نجومی «دارا شدن من غیر حق» است. از طرفی پرونده فساد در بخشهای مختلف بانکی زیاد داشتیم؛ از صندوق ذخیره فرهنگیان گرفته تا بانکهای مختلف که منجر به دستگیری چند نفر شد. چنین مسائلی نشان داد آنچه مردم از نظر فساد سیستماتیک در جریان آن قرار میگیرند، در واقع نوک کوه یخ است و این در بستر سیستم اداری ما وجود دارد و افراد با تکیه بر پستهای خود، اکثر منابع مالی را منغیرحق به سمت خود هدایت میکنند. سال گذشته، سال برملا شدن فساد سیستماتیک در نظام بانکی، اداری و خیلی از جاهایی بود که مردم میشنیدند، میدانستند و زمزمه میکردند، اما عیان نمیشد که از این جنبه، سال ۹۵ را خاص میکند. حقوق شهروندی نیز تا از قوه به فعل درآید، نیاز به یک همگرایی، همسویی و همدلی دارد که این موارد در حال حاضر در مجموعههای مختلف حس نمیشود؛ یک متن حقوقی پالایششدهای است که بخشهای عمدهای از آن در قوانین موجود ما وجود دارد. بخشهایی از آن هم آرزوها و امیالی است که دکتر روحانی به عنوان یک حقوقدان داشته است و تا از قوه به فعل درآید، راه دور و درازی در پیش داریم.
* وکیل دادگستری
افراد خودشکوفا خیر رسان هستند
کوروش محمدی*
عید به عنوان فصلی نو در حوزه طبیعت با تغییر و تحول در زمین آغاز میشود. این ایام را میتوان فرصتی مناسب برای آغاز تغییر و تحولات برشمرد. در این روزها میتوان گذشته را به عنوان پلی برای بهبود شرایط زندگی آینده مورد توجه قرار داد. در کشور ما عید نوروز مصادف با فرارسیدن بهار است. در این ایام روزهای گذشته سال مورد ارزیابی قرار میگیرد. هر فردی در این بررسیها میتواند خود و عملکردش را مورد بازبینی قرار دهد. در اصل میتوانیم این ایام را زمانی مناسب برای نگاه به خود، گذشته و بررسی عملکردهایمان قرار دهیم. افراد میتوانند با تبدیل تهدیدها به فرصتها هر گونه خاطرات ناخوشایند گذشته را به عنوان فرصت دانسته و به این شکل به رفع نارساییها در اخلاق و رفتارشان بپردازند. افراد در ایام نوروز با بررسی عملکردشان میتوانند از اقدامات آسیبرسان گذشته درس عبرت گرفته و به نحوی زندگی کنند تا مسیرهایی که دیگران را متوجه آسیب میکند دیگر بروز نکند. در این شرایط شهروندان میتوانند مبنای حرکت را بر اساس خیررسانی به دیگران قرار دهند. درواقع این نوع نگرش مبنای عملکرد و رفتار افراد خودساخته است. در اصل افراد خودشکوفا از این طرز فکر بهره میبرند. در طبقهبندی نیازهای « مازلو» بالاترین سطح از رشد شخصیت انسان خودشکوفایی است. انسانهای خودشکوفا گذشته خود را در یک مقطع زمانی رصد کرده و به این شکل گذشته را مبنای پیشرفت و حرکت به سوی آینده قرار میدهند. در این شرایط افراد در بررسی گذشته با مواردی مواجه میشوند که در ارتباط با دیگران بیشک شکست خورده یا در مواجهه با بحرانها و مشکلات چندان موفق عمل نکردند. این امر نشان میدهد که افراد بدون کسب شناخت مناسب از خود و قابلیتهایشان به صحنه ورود کردهاند. برای مثال در یک سال گذشته برخی افراد در زندگی خود با مشکلات متعدد دستوپنجه نرم کرده یا دچار مشکلات متعدد همچون طلاق، از دست دادن فرصتها و... شدند. در تعطیلات نوروز میتوان با ارزیابی اتفاقات در زمینه مهارتهای ارتباطی به شکل موثر گام برداشت. برای مثال اگر در برخی اتفاقات افراد بدون شناخت از خود آسیب دیده و اقدام به فعالیت آسیبزا کردند، به این معناست که باید مهارت خود آگاهیشان را تقویت کنند. افراد خودشکوفا خیررسان هستند. افراد در این ایام میتوانند مهارت خودشکوفایی را در خود تقویت کنند.
* رئیس انجمن آسیبشناسی ایران
راهکارهایی برای آموزش بهینه در سال ۹۶
محمدرضا نیکنژاد*
گرفتاریهای آموزش و پرورش آنچنان ریشهای و فراگیر هستند که چندان امیدی بسامان شدنشان در کوتاهمدت نیست، اما چه بسا در کوتاه مدت بتوان گامهایی برای زمینهسازی آموزش و پرورشی نهادمند و کارآمد برداشت و دستکم بنیاد استواری برای آن تهیه کرد. بر کسی پوشیده نیست که گرفتاری بودجهای دستکم در سطح رسانهها و در اندیشه بسیاری از فرهنگیان پربسامدترین گرفتاری آموزش و پرورش است. لایحه بودجه ۹۶ از دید بسیاری از کارشناسان و فرهنگیان چندان گرهگشای دشواریهای نهاد آموزش نیست. اینکه در هنگام بررسی بودجه در مجلس و به ادعای برخی نمایندگان بودجه واقعیتر شده است، اما بیگمان نهادی را که هر سال میانگین دو تا سه هزار میلیارد ریال به کسر بودجهاش افزوده میشود، نمیتوان با کمکهای مجلس و نمایندگان بهینه کرد. افزون بر گرفتاری همیشگی بودجه که باید یک بار برای همیشه برایش طرحی نو درانداخت، باید در اندیشه شفاف کردن ورودیها و چگونگی هزینهکردهای آنها بود. به گفته دستاندرکاران آموزش کشور بیش از ۹۸ درصد بودجه صرف پرداختها میشود. این در حالی است که دفتر پژوهشهای مجلس این درصد را ۹۳ میداند. از دیگر سو، تاکنون هیچ دولت و هیچ وزیری به گونهای جدی به میزان و چگونگی هزینه کرد پولهای دریافتی از خانوادهها نپرداخته است و این ریشه بسیاری از بدگمانیها در مدرسههاست. شوربختانه نهاد آموزش به نوعی دچار اعتیاد به این پولها شده و شفاف کردن آن بیگمان میتواند کاری ارزنده، ضروری و شجاعانه باشد. اما گرفتاری دامنگیر دیگر آموزش و پرورش بیاعتمادی فراوان فرهنگیان و خانوادهها به عنوان دو محور مهم در آموزش کشور است. دستاندرکاران آموزشی کشور در دهههای گذشته نتوانستهاند در اعتمادزایی برای این دو گروه، کاری انجام دهند و شوربختانه سال به سال بر شکاف بیاعتمادی افزوده شده است. با توجه به کوتاهی زمان وزارت وزیر آموزش و پرورش، بی گمان نمیشود چشم به راه دگرگونیهای ریشهای در این زمینه بود، اما با توجه به انگیزه بالای ایشان برای خودی نشان دادن در گستره آموزش، انتظار میرود شرایطی را فراهم کنند تا گام به گام از این بیاعتمادی کاسته شده و از این رهگذر بستر برای آموزشی کارآمد فراهم شود. در این زمینه شاید ضروریترین کار برای وزیر و معاونانش شناخت درست و بیواسطه از مدرسه و کلاس باشد. امید است این کار که آغاز هم شده است در سال ۹۶ ادامه یافته و زمینه آشتی دوباره فرادستان، مدارس و خانوادهها فراهم شود.
* کارشناس آموزش و پرورش
محیط زیست گرفتار کمبود بودجه
هومان خاکپور*
در سال ۹۵ حداقل به دستگاههای متولی در حوزه محیط زیست و منابع طبیعی چه سازمان حفاظت محیط زیست و چه سازمان جنگلها منابع مالی لازم اختصاص داده نشد، یعنی این سازمانها به لحاظ اعتباری در شرایط بسیار بدی قرار داشتند. به عبارت دیگر بسیاری از پروژههایی که قرار بود انجام شود، یا انجام نشد یا ناتمام باقی ماند. از این رو امیدواریم در سال ۹۶ این رویه ادامه پیدا نکند، اما در مورد اتفاقات امیدوارکننده میتوان به گسترش موج بیداری محیطزیستی در جامعه اشاره کرد، چرا که شاهد بودیم مردم نسبت به موضوعات محیط زیست و منابع طبیعی واکنش بیشتری از خود نشان میدادند. البته بخش اعظم این مساله نتیجه اطلاعرسانی نهادهای مختلف، فضای مجازی و پرداختن صدا و سیما بود که همگی نقش بسزایی در حفاظت از محیط زیست داشتند. در مورد اتفاقات نگرانکننده میتوان گفت که واقعا آستانه تحمل طبیعت به سر رسیده است، تا جایی که این مساله باعث حرکتهای محیط زیستی بین مردم هم شد و نمیتوان همه را مدیون اطلاعرسانیها دانست. بخشی از آن بازخوردهای طبیعت بود که مردم مستقیم آن را حس کردند. برای مثال وقتی مردمان جنوب ایران در استان خوزستان درگیر ریزگردها شدند و آب، برق، گاز و امکانات رفاهی در این منطقه قطع شد، مردم هوشیارتر شدند و مطالبات محیطزیستیشان بالا رفت، چراکه مستقیما بدرفتاری ها را نسبت به طبیعت مشاهده کردند. این در حالی است که امسال بارندگی ها در استان های سیستان و بلوچستان و فارس تبدیل به سیل شد و تبعات ناگواری را با خود به همراه داشت. در مورد پروژه سدسازی و انتقال آب هم میتوان نمره قابل قبولی را به دولت داد. به این دلیل که ما شاهد صدور مجوزهای جدید نبودیم و این جای امیدواری است، چرا که سال های گذشته مجوزهایی در این حوزه صادر میشد، اما امسال سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه از خود مقاومت نشان داد. هر چند انتظار بالاتر از این بود و باید این سازمان به عنوان دستگاه متولی با پروژههایی فاقد مجوز که کلید خوردند برخورد میکرد، اما مقاومت در مقابل صدور مجوزها گامی به جلوست. با وجود این، در سال ۹۶ باید با مطالبه گری مردم به سمتی برویم که بدون مجوز شاهد کلنگزنی پروژهای برای سدساری و انتقال آب نباشیم.
* کارشناس محیطزیست
بهار فصلی برای نو شدن بینشها
شیوا دولتآبادی*
وقتی با نفس کشیدن زمین شاهد فرارسیدن بهار هستیم، طبیعتا این تغییر و تحولات در انسان زمینه نو شدن را ایجاد میکند. این امر به قدری طبیعی است که در سختترین شرایط هم انسانها فرارسیدن بهار را در جسم و روان خود تجربه میکنند. این در حالی است که شاید افراد شرایط واقعی زندگیشان یا سالی که بر آنها گذشته چندان بهاری نباشد، اما تغییر فصل همراه با رویش، سرسبزی و زیبایی میتواند از بعد روانی به هر فرد کمک روانی کرده تا به این شکل او بتواند نو شدن را از خود آغاز کند. در این وضعیت اگر سال گذشته یا شرایط کنونی تلخ و نازیبا باشد باز هم مساله شروع طبیعی و زیبای طبیعت میتواند به روان افراد و فرایندهای روانیشان کمک کند. این امر میتواند با جدی گرفتن نوید تغییر و تازگی همراه باشد. در گفتوگوهای درونی افراد با خود و ایجاد تعهدات اخلاقی نسبت به خود میتوانند با استفاه از راهکارهای روانشناختی به خود این نوید را بدهند که زندگی سراسر تغییر است، یعنی افراد تا وقتی زنده هستند باید شاهد تغییرات مختلف باشند. این در حالی است که برخی تغییرات و تحولات نازیبا و رنجآور، گاهی هم خوب و خوش است. بنابراین بخش قابل توجهی از اصل تغییر در وجود خود افراد است و در مرحله بعد توجه به فصل بهار و آغاز سال نو میتواند مدنظر قرار گیرد. بنابراین اگر افراد یک گفتوگوی درونی مناسب بهاری را با خود داشته باشند به نسبت میتوانند از نظر روانشناختی به خودشان کمک کنند. اگر تاکنون افراد در مواجهه با مشکلات و بحرانها چندان مناسب عمل نکردهاند به عوامل متعددی همچون عدم کسب مهارت حل مساله و مهارت تصمیم گیری مربوط میشود. هر فردی میتواند با کسب مهارتهای زندگی، خود را با شرایط روز مطابقت داده و به این شکل به حل مساله بپردازد. بنابراین افراد خواستار ورود به سال جدید میتوانند به شکل متفاوت با کسب نکاتی در زمینه کسب مهارت زندگی، مهارت حل مساله و... وارد عمل شوند. این نوع باور و پشتیبانی درونی میتواند تغییر زندگی بهتر را به همراه داشته باشد. افراد میتوانند با توجه به اهدافشان به سمت نو شدن و حرکت به سوی جلو گام بردارند. شهروندان میتوانند با ارتقای مهارت خودآگاهی، ارتباطی و حل مساله، در مسیر خودشکوفایی گام برداشته و به این شکل در زندگیشان تغییر ایجاد کنند.
* رئیس انجمن روانشناسی ایران
نقشآفرینی شهرداریها در حوزه اعتیاد
سعید صفاتیان*
میزان کشفیات موادمخدر در سال ۹۵ نسبت به سال ۹۴، ۱۰ تا ۱۵درصد افزایش یافته است. حال این سوال مطرح میشود که آیا افزایش میزان کشفیات توانسته باعث کاهش دسترسی مردم به مواد مخدر شود؟ با بررسیهای انجامشده مشخص میشود چنین امری در کشور تاکنون محقق نشده است. در وضعیت کنونی در حوزه پیشگیری اعتیاد در کشور هیچ اقدام خاصی انجام نشده است. حوزه درمان را میتوان به دو بخش تقسیم کرد که عبارتند از ارجاع معتادان معمولی به مراکز درمان و بخش دیگر هم شامل ساماندهی معتادان پرخطر میشود. این در حالی است که برای ترک معتادان پرخطر روش و الگوی درمانی اعمالشده، چندان مورد تایید کارشناسان امر نیست. شاید نسبت به سال گذشته تعداد معتادان متجاهر کاهش یافته و آنها به سمت درمان اجباری هدایت شدهاند، اما این روند چندان مناسب و کارشناسیشده نیست. در کشور ما مبارزه با مواد مخدر چندان رضایتبخش نبوده و با این تفاسیر نمیتوان نمره قبولی به اقدامات مسئولان در این زمینه داد. برای سال آینده باید از دولت خواست تا قبل از هر اقدامی در زمینه مبارزه با مواد مخدر به انسجام برنامهها توجه کند. بر اساس ماده ۹۵ قانون برنامه ششم توسعه، مقوله ساماندهی معتادان خیابانی به بهزیستی و شهرداریها سپرده شده و شهرداریها از سال آینده یک رکن اساسی در این زمینه محسوب میشوند. در این شرایط با انتخاب شوراهای شهر جدید انتظار میرود شهرداریها عملکرد مناسبتری در زمینه اعتیاد داشته باشند و در واقع، شوراها باید آنها را ملزم به انجام فعالیتهای کارشناسی در این زمینه کنند. میتوان با تغییر نگاه کلان نسبت به اعتیاد آن را از حالت جرم خارج کرد. بر این اساس میتوان توجه به اعدام قاچاقچیان مواد مخدر را بر اساس اقدامات مجلس تقویت کرد. درضمن میتوان با ارتقای دیدگاه بیمارگون به مصرف کننده مواد مخدر برنامههای کاهش تقاضا را در حوزه پیشگیری به ویژه در وزارت آموزش و پرورش وارد کرد. وزارت بهداشت و درمان هم میتواند با افزایش آموزش پزشکان اقدامات متعددی در زمینه مواد مخدر لحاظ کند. هنوز ستاد مبارزه با مواد مخدر آماری در زمینه افزایش زنانه شدن آسیبها اعلام نکرده است، اما در کشور ما رشد اعتیاد در میان زنان به دلیل تغییر الگوی مصرف کاملا ملموس است، چون امروزه مصرف موادمخدر از سمت مخدر به روانگردان تغییر مصرف داده است. اغلب زنان هم برای کاهش وزن و لاغری به استعمال موادمخدر میپردازند. دولت در این شرایط باید در زمینه ارتقای سطح آگاهی مردم وارد عمل شود.
* کارشناس حوزه اعتیاد
خروج آسیبهای اجتماعی از پستو
سید حسن موسوی چلک*
یکی از موضوعاتی که در سال ۱۳۹۵ بیش از سالهای قبل مورد توجه قرارگرفته، آسیبهای اجتماعی است. سالیان مدیدی بود که مسئولان ارشد کشور در مورد آسیبهای اجتماعی و روند رشد آنها، کاهش سن افراد در معرفی آسیب و آسیبدیده اجتماعی، روند افزایش آمار آسیبهای اجتماعی و جرایم و... خیلی شفاف صحبت نمیکردند، بنابراین در حوزه سیاستگذاریهای کلان کشور کمتوجهی یا بی مهری غیر قابل جبران نسبت به این موضوع شده بود؛ طوریکه با درود مقام معظم رهبری و برگزاری جلسات منظم با مسئولان ارشد نظام در تمامی قوا و حوزهها و بیان این نکته که در این حوزه «بیست سال عقب هستیم» و اینکه این حوزه نباید سیاسی شود و هر کس که ایران را دوست دارد در زمینه کاهش آسیبهای اجتماعی اهتمام کند، مسئولان متوجه شدند که باید طرحی نو در اندازند و تدابیر ویژهای اتخاذ کنند؛ گرچه در عمل تاکنون اقدام خاصی که نشان از تغییر برنامهها و... شود، صورت نگرفته است، اما در برنامه ششم توسعه کشور، مجلس این موضوع را مورد توجه قرارداد. گرچه به این مصوبات هم نقدهایی وارد است، اما با وجود این نقدها، ورود مجلس در بازنویسی این موضوع، باعث مطرح شدن نکات ارزندهای هم شده است که آسیبهای اجتماعی را از «پستو» درآورده است. گرچه این نگرانی همچنان وجود دارد که غلبه نگاه سیاسی- امنیتی به آسیبهای اجتماعی، مانع تحقق بسیاری از مصوبات شود، اما برنامه ششم توسعه نسبت به برنامه پنجم توسعه در زمینه آسیبهای اجتماعی بسیار قویتر نوشته شده است. تقویت رویکردهای اجتماعی، پیشگیری از آسیبهای اجتماعی، تقویت جایگاه مددکاری اجتماعی، خدمات مشاورهای، توسعه پایگاههای خدمات اجتماعی، الزام به تدوین پیوستهای اجتماعی، توسعه اورژانس اجتماعی با هدف تسهیل دسترسی افراد در معرض آسیب و آسیبدیده اجتماعی، بهرهگیری از ظرفیت سازمانهای غیردولتی، توجه به توانمندسازی افراد، کاهش عناوین مجرمانه، تلاش برای تقویت زندانزدایی و استفاده از مجازاتهای جایگزین، توجه عینیتر به خانواده، راهاندازی نظام رصد آسیبهای اجتماعی، تقویت برنامههای پیشگیری از آسیبهای اجتماعی در مدارس و مراکز آموزشی و... از جمله این نکات در برنامه ششم توسعه کشور است. با این امید که بتوانیم با تلاشهای مضاعف، ارتقای شاخصهای سلامت اجتماعی را در کشور شاهد باشیم، چرا که در چنین شرایطی است که نیروی انسانی به عنوان مهمترین منبع توسعه کشور میتواند ایفای نقش موثر داشته باشد و نه تنها مخل امنیت نباشد، بلکه در راستای حفظ و پایداری امنیت گامهای موثری برداشته شود.
*رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران
خانواده را دریابید
محمد زاهدی اصل*
بسیاری از آسیبهای اجتماعی از خانواده نشات میگیرد. نباید عوامل اجتماعی را در بروز آسیبها کمرنگ جلوه داد، اما خانواده منسجم میتواند از اعضای خود در مقابل آسیبها مراقبت کند. در سال پیش رو باید به خانواده بیش از گذشته بها داد. جامعه ما یک جامعه سنتی دیرپا و مذهبی است، طبیعتا مقولههای مطرح شده در قالب خانواده گزنده و ناخوشایند است. برای مثال وقتی امروزه از خانوارهای تکنفره صحبت میشود، به این معناست که دیگر خانواده معنای خودش را از دست داده است. این در حالی است که از گذشته برای تشکیل خانواده عضویت دو فرد نیاز بود، اما هماکنون شاهد خانوارهای تکنفره هستیم. در کشور ما یک میلیون خانواده تکنفره وجود دارد. این خانوار تکنفره یعنی یک زن یا مرد در سنین مختلف به شکل تکی یا با حیوان خانگی زندگی میکند. امروزه در جامعه شاهد بروز طلاق توافقی هستیم. طلاق یک آفت جدی برای خانوادههاست. این امر با فرهنگ ما چندان سازگاری ندارد. افراد در طلاق توافقی به سهولت میتوانند از یکدیگر جدا شوند که در امتداد چنین اقدامی با مقوله جشن طلاق مواجه هستیم. در کشور ما واژهای تحت عنوان زندگی توافقی یا ازدواج سفید واژه جدیدی است، یعنی بدون توجه به سنتها و رعایت جهات عرفی و قانونی، جوانان یا میانسالهایی با هم زندگی میکنند. این امر در جامعه ما تازگی دارد. از دیگر نارساییهای اجتماعی میتوان به مساله تجرد اشاره کرد. در گذشته نگرانی کارشناسان اجتماعی افزایش میانگین سن ازدواج به مدت زمان یک سال بود. این در حالی است که هماکنون سن ازدواج پسران و دختران به بیش از ۳۰ سال رسیده است. از سوی دیگر در گذشته سالمندان از ارزش و جایگاه ویژهای برخوردار بودند، اما امروزه در کلانشهرها جایگاه سالمندان باید مورد ارزیابی قرار گیرد. این امور جزو مسائل اصلی در امر خانواده است که باید ارزیابی شود. بخش قابل توجهی از نارساییهای اجتماعی از خانوادههای نابسامان نشات میگیرد، چون یکی از ریشههای طلاق، فحشا، تکدی، فرار از خانه، خشونت خانگی، خودکشی و... به خانواده مربوط میشود. هماکنون وزارت ورزش و جوانان باید همچون ورزش به جوانان هم بها دهد. مساله خانواده یک مساله فرابخشی است و باید نهادهای عمومی و سازمانهای دولتی، خصوصی و خانوادهها به ساماندهی وضعیت جوانان بپردازند، چون یکی از دلایل افزایش آسیبهای اجتماعی مقوله اشتغال است. بنابراین همه افراد در سمت و جایگاه مختلف باید با همکاری یکدیگر در پی شکلگیری مناسب و دوام خانواده باشند.
* مددکار اجتماعی و استاد دانشگاه
نظر شما