سلامت نیوز:ـ*مسعود تجریشی: درحالی‌که تا سه سال گذشته هر سال، 40 سانتی‌متر از سطح آب دریاچه ارومیه کم می‌شده، در سه سال گذشته این فراینده ثابت مانده و اکنون می‌توان مدعی شد در شرایط تثبیت است.

به گزارش سلامت نیوز، روزنامه وقایع اتفاقیه نوشت: بر‌این‌اساس سطح دریاچه در سال 93، 700 کیلومتر و در فروردین 96، 2300 کیلومتر تعیین شده است. به‌این‌ترتیب، آب دریاچه دو میلیارد مترمکعب تخمین زده شده و عمق 60 درصد از دریاچه کمتر از 60 سانتی‌متر است. همچنین میانگین بارش‌های خزر و ارومیه در سال آبی 96-95 نشان می‌دهد نسبت به مدت مشابه سال گذشته 37 درصد کاهش یافته و از طرفی نسبت به بازه زمانی بلندمدت 17 درصد از بارش‌ها کاسته شده است. بارش‌ها در پاییز سال گذشته تا حدودی ضعیف بود که البته نمی‌توان موضوع بارش‌ها را به احیای دریاچه ارومیه مختص دانست زیرا دریاچه ارومیه نمی‌تواند فقط از طریق بارندگی پرآب شود و سایر موارد باید مدنظر قرار گیرد. با توجه به اینکه ایران در منطقه‌ای خشک قرار گرفته‌، نباید بیش از اندازه از طبیعت بهره‌برداری کرد و احیای دریاچه ارومیه نیز فقط منوط به بارش‌های سال آبی نخواهد بود و سایر برنامه‌ها همچون آب‌های زیرزمینی، کشاورزی و اقدامات علمی نیز مدنظر است. استفاده بیش از توان اکولوژیک در حوزه آبریز، یکی از عوامل اصلی آسیب در دریاچه ارومیه بوده که باید به نوسانات اقلیمی و روان‌آب‌ها نیز توجه ویژه‌ای شود.

همچنین چگونگی استفاده از آب زیرزمینی و نقش انسان در کشاورزی بسیار مورد توجه است و گاهی نیز سؤال مطرح می‌شود که آیا کشاورزی باید وجود داشته باشد یا خیر و باید در پاسخ گفت که کشاورزی باید مورد توجه باشد اما نحوه توسعه پایدار بسیار در‌این‌زمینه حائزاهمیت است، به این دلیل که در اقتصاد کشاورزی در ازای هر مترمکعب مصرف، ارزش مناسب اقتصادی تولید نشده و روند درآمد کشاورزان سیر نزولی داشته است. درهمین‌راستا کشاورزی در منطقه فقط توانسته 15 درصد به اقتصاد همان منطقه کمک کند و درآمدهای کشاورزان از سال 88 تا 92 نیز روند نزولی داشته در صورتی که سطح زیر کشت آب افزایش داشته است. در نتیجه سیاست‌های اقتصادی که مبتنی‌بر افزایش مصرف آب و بیشتر منحصر به توسعه کشت آبی بوده، نتوانسته ما را به اهداف خود نزدیک کند. 

علاوه‌براین، آب به‌طور نسبی مصرف شده و نیروی کشاورزی، فعالیت لازم را انجام داده اما محصول به‌دست‌آمده نتوانسته به اقتصاد ملی کمک کند؛ بنابراین تغییر در نوع کشت، یکی از برنامه‌ها محسوب می‌شود. دراین‌میان باید به این نکته اشاره کرد که تخصیص آب دریاچه ارومیه که مسئولیت و وظیفه وزارت نیرو است، در سال آبی 96-95 با جزئیات مشخص نشده است. تخصیص آب به این معناست که از چه منبع یا منابعی و به چه میزان آب باید به دریاچه ارومیه اختصاص یابد. قرار بر این بوده تا در سال حدود 2600 میلیون مترمکعب آب به دریاچه ارومیه داده شود اما در سال گذشته، 319 میلیون مترمکعب آب و از سدهای بوکان، زولا، مهاباد و شهرچای داده شده که البته این رقم با دو هزار و 600 میلیون مترمکعب آب تفاوت فاحش دارد. همچنین در سال گذشته 1,4 میلیارد مترمکعب آب به دریاچه ارومیه داده شد که بیش از تعهد بوده اما این روند امسال انجام نگرفته که می‌توان بخشی از آن را به بارندگی‌ها مرتبط دانست. به‌این‌ترتیب از زمان شروع فعالیت ستاد احیای دریاچه ارومیه، حقابه به‌طور کامل دریافت نشده اما اگر دریاچه سهم خود را به‌طور کامل بگیرد، شرایط و اوضاع احیای آن بهتر خواهد شد.

بر‌این‌اساس مسئولان اجرایی باید به این مهم توجه کنند که دریاچه مانند اقتصاد، حقابه کشاورزان، موجودی زنده محسوب می‌شود و برنامه‌های مدنظر برای آن باید به‌طور کامل انجام و سهم، حقابه آن کم نشود زیرا رقم به‌دست‌آمده برای دو هزار و 600 میلیون مترمکعب آب از نظر علمی و براساس مطالعات 20 سال اخیر محاسبه شده و امید است تخصیص، حقا‌به مورد اهتمام واقع شود زیرا تخصیص سنگ‌بنای حقوقی است و این تخصیص نیز فقط زیر نظر وزارت نیرو خواهد بود. از طرفی دستگاه‌ها، در احیای دریاچه ارومیه به وعده‌های خود عمل نکردند و بهانه آنها نیز موضوعات مالی و بودجه‌ای بوده است. در ارتباط با بودجه، وضعیت مطلوبی حاکم نیست اما به‌لحاظ اعتبارات، بخشی از منابع مالی از طریق صندوق توسعه و ماده «10» و «12» تأمین شده است؛ در سال 95 میزان اعتبار ستاد هزار و 120 میلیارد تومان بوده که فقط 300 میلیارد تومان آن داده شده و آن هم اعتباراتی بوده که از محل صندوق توسعه ملی پرداخت شده است. چشم‌انداز احیای دریاچه ارومیه تا سال 1402 است و برای این مهم همه دستگاه‌ها، مردم، کارشناسان و دلسوزان باید فعالیت کنند. یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها، شناسایی کانون‌های غبار و مهار آنهاست و این مهم امسال انجام خواهد گرفت.

*رئیس ستاد احیای دریاچه ارومیه