به این معنی که  زمینه‌های مختلفی از جمله بسترهای شخصیتی، شرایط خانوادگی و اجتماعی می‌تواند فرد را از یک شخصیت سازگار به شخصیتی ناسازگار تبدیل کند که به سادگی مرتکب جرم‌های متفاوت می‌شود. مصرف مواد مخدر یکی از عواملی است که هیچ‌کس ارتباط مستقیم آن را با وقوع جرم انکار نمی‌کند. در این راستا مطالعات مختلف نشان می‌دهد این موضوع مبنای علمی دارد. به طوری که بنابر آماری که دو سال پیش یکی از اعضای گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات پزشکی قانونی در کنفرانس علمی یک‌روزه پیامدهای سوء‌مصرف مواد مخدر اعلام کرده است 65 درصد همسرآزاری، 30درصد کودک‌آزاری، 35  درصد سرقت‌ها و 25 درصد قتل‌ها به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم با مواد مخدر ارتباط دارد. در این میان سردار  محمد‌مسعود زاهدیان، رئیس پلیس مبارزه با مواد مخدر ناجا هم بار دیگر گفته است که قاچاق و مصرف مواد مخدر از عوامل موثر در شکل‌گیری بسیاری از جرائم و آسیب‌های اجتماعی است‌. به همین دلیل او نیز  تنها راه‌حل نیروی انتظامی در مبارزه با مواد مخدر و معضلات آن را ضمن توجه به  اقدامات پیشگیرانه و پیش‌دستانه، رویکرد اجتماعی دانسته است. به گفته او اجرای طرح‌های مشارکتی می‌تواند الگویی مناسب برای کاهش آسیب‌ها و جرائم باشد.

 ارتباط مستقیم  45 درصد زندانیان با مواد مخدر

علی هاشمی، رئیس کمیته مبارزه با مواد مخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگو با «فرهیختگان» هم با تاکید بر اینکه مواد مخدر ارتباط مستقیمی با وقع جرم دارد، می‌گوید‌: «نگاه به برآوردهایی که بعد از انقلاب اسلامی انجام شده است، نشان می‌دهد به طور میانگین ۴۵ درصد افراد دستگیر شده به طور مستقیم با جرائم مربوط به مواد مخدر مثل حمل، فروش و توزیع آن ارتباط داشته‌اند.» هاشمی در رابطه با جرائم غیر‌مستقیم مرتبط با مواد مخدر می‌افزاید که 18 تا 19 درصد زندانیان هم به صورت غیر‌مستقیم با مواد مخدر در ارتباط بوده‌اند. او پارسال در گفت‌وگو با «فرهیختگان» گفته بود که 95 درصد درگیری‌ها، 95 درصد گروگانگیری‌ها، 67 درصد زندانیان به‌طور مستقیم و غیر‌مستقیم، 65 درصد همسرآزاری‌ها، 55 درصد طلاق، 30 درصد کودک‌آزاری‌ها، 25 درصد قتل‌ها، 23 درصد نزاع‌ها، 20 درصد جرائم منکراتی، 17 درصد تصادفات جاده‌ای و 10 درصد جرائم مالی به دلیل اعتیاد است.

 جرم‌هایی که معتادان برای تامین مصرف روزانه مرتکب می‌شوند

در این میان اما عباس دیلمی‌زاده، مدیرعامل موسسه تولد دوباره این موضوع را پیچیده‌تر از آن می‌داند که بتوان برای آن آماری ارائه داد. دیلمی‌زاده در گفت‌و‌گو با «فرهیختگان» می‌گوید که بسیاری معتقدند داده‌های موجود ارتباط مستقیمی با جرائم و مصرف مواد مخدر دارد، در حالی که من معتقدم تنها اقتصاد مواد مخدر است که  باعث ایجاد جرم می‌شود. البته دیلمی‌زاده به مصرف مواد مخدر دارای آمفتامین و متاآمفتامین هم اشاره می‌کند که به دلیل توهم‌زا بودن جرم‌زا‌ است. در حال حاضر شواهد نشان می‌دهد بسیاری از کودک‌آزاری‌ها‌ و همسرآزاری‌ها زمانی اتفاق می افتد که فرد مجرم به دلیل مصرف مواد مخدر‌ مثل شیشه در حالت طبیعی نبوده است. این موضوع با تغییر ذائقه معتادان در حرکت از مصرف مواد سنتی به مصرف مواد صنعتی اوضاع را وخیم‌تر می‌کند. به اعتقاد دیلمی‌زاده در مواقعی معتادان به دلیل شرایط بد اقتصادی و فقر، برای تامین نیاز مصرف روزانه دست به اعمال مجرمانه مثل سرقت می‌زنند. در این میان با سیاست کاهش آسیب می‌توان به کاهش این جرائم کمک کرد، به طوری که معتاد به مصرف خود ادامه دهد بدون اینکه دست به اعمال مجرمانه بزند.