مکمل ها به دو دسته مکمل های تغذیه ای و دارویی تقسیم می شوند که مانند هر ترکیب دیگری اگر بی رویه و نابجا مصرف شوند می توانند عوارض کوتاه مدت و یا بلند مدت خفیف و یا کشنده ای داشته باشند.

آیا مربیان ورزشی صلاحیت تجویز مکمل‌های غذایی را دارند؟

سلامت نیوز-زهرا تالانی: مکمل ها به دو دسته مکمل های تغذیه ای و دارویی تقسیم می شوند که مانند هر ترکیب دیگری اگر بی رویه و نابجا مصرف شوند می توانند عوارض کوتاه مدت و یا بلند مدت خفیف و یا کشنده ای داشته باشند.

به گزارش سلامت نیوز، این روزها بیشتر جوانان ورزشکار به پرورش عضلات و ماهیچه های بدن خود علاقمند شده اند و بسیاری از آنها بدون مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه، مکملهای غذایی مصرف می کنند. نمونه آن مهرداد نوجوان 15 ساله عضو یکی از باشگاههای شرق تهران است. خودش در مورد ماهیچه های بدنش می گوید: "خب به قول مربی با وزنه زدن و سیب زمینی تخم مرغ خوردن که عضله رشد نمی کند. بازهم دست مربی درد نکند یکسری پودر مکمل و یک دوجین آمپول داد که آنها کار عضلات را راه انداختند. "او از دیدن هیکل خودش کیف می کند غافل از این که این دارو ها با بدن او چه کار کرده اند و با قطع آنها چطور مثل بادکنک عضلاتش خالی می شود.

مکمل های دارویی

 مکمل ها به دو دسته مکمل های تغذیه ای و دارویی تقسیم می شوند که مانند هر ترکیب دیگری اگر بی رویه و نابجا مصرف شوند می توانند عوارض کوتاه مدت و یا بلند مدت خفیف و یا کشنده ای داشته باشند.در میان مکمل های تغذیه ای، مکمل های پروتئینی پرمصرف ترین مکمل است که ممکن است این نوع مکمل با املاح و ویتامین ها غنی شده باشد. درصد پروتئین ها در مکمل های مختلف از 25 تا 97 درصد است. نکته مهم این است که مصرف پروتئین بیش از نیاز بدن ضرورتا منجر به تولید ماهیچه نمی شود.

البته کالری اضافه که می تواند از طریق پروتئین وارد بدن شود، اگر در بدن استفاده نشود به شکل بافت چربی ذخیره می شود. مسئله دیگر این است که در افرادی که ورزش های قدرتی مثل بدنسازی، پاورلیفتینگ ، وزنه برداری و پرورش اندام انجام می دهند نیاز به پروتئین آنها نسبت به فرد عادی بالاتر است و اگر بخواهند این مقدار پروتئین را از طریق غذا دریافت کنند شاید از نظر هزینه مقرون به صرفه نباشد.

از طرفی در برخی مواد غذایی اجزا و ترکیباتی مثل چربی ها وجود دارد که ممکن است ورزشکار نخواهد مصرف کند بنابراین به نوعی مصرف مکمل های پروتئینی می تواند برای این دسته از افراد توجیه شود اما مقدار استفاده از مکمل ها و اینکه مطابق با نیاز ورزشکار و فعالیت بدنی وی، جثه، سن و وضعیت فیزیولوژیکی اش باید به میزان مناسبی باشد.

مکمل های غیر مجاز

به طور کلی بیش از ۹۰۰ نوع مکمل در جهان تولید می شود که دوسوم آنها تأثیرات چندان زیادی در ورزشکاران ندارد. در مطالعه ای که از سوی یک گروه مستقل از شرکت های داروسازی در سراسر جهان انجام شد تعداد بسیار زیادی از مکمل های رایج مورد آزمایش قرار گرفت و پس از انجام آزمایش ها مشخص شده، یک چهارم این مکمل ها مشکلات عمده ای دارند. در برخی از این مکمل ها محتویاتی که روی برچسب نوشته شده بود با محتویات درون مکمل همخوانی نداشت. در برخی از آنها محتویاتی وجود داشت که میزان آنها بیشتر از حد مجاز بوده است. در برخی هم به جای ترکیبات طبیعی که روی مکمل نوشته شده بود، داروی همان ترکیب وجود داشت.

از سوی دیگر ، به تازگی استفاده از داروهای هورمونی دامی به‌ویژه اسب‌های مسابقه در ورزش بدنسازی و پرورش اندام در میان ورزشکاران پرورش اندام زیاد شده است. از آنجا که در تولید داروهای دامی، بسیاری از الزاماتی که در تولید داروهای انسانی باید رعایت شود، وجود ندارد لذا تزریق داروی دامی احتمال وقوع مرگ را نیز به‌دنبال دارد.حتی در این باره نیز سازمان غذا و دارو هشدار هم داد.

آیا مربیان ورزشی صلاحیت تجویز مکمل‌های غذایی را دارند؟

سازمان غذا و دارو و وزارت ورزش و جوانان پاسخ این پرسش را "نه می دانند. در کتاب "ورزش، درمان بیماری‌ها"، پورکاظمی در این مورد چنین توضیح داده است: هر چند که پزشکان داروساز و همچنین متخصصین و کارشناسان تغذیه از انواع مکمل‌ها و داروها اطلاعات ارزشمند و آکادمیک دارند اما مسئولیت قانونی بر اساس مصوبات نظام پزشکی و وزارت بهداشت به عهده کسی است که مجاز به نسخه نویسی است چراکه این پزشکان هستند که باید در محاکم قضایی برابر شکایات و عوارض احتمالی داروها و مکمل‌ها پاسخگو باشند.

البته کارشناسان تغذیه می‌توانند در برنامه نویسی رژیم غذایی و مکمل‌ها و سایر مواردی که برای کاهش وزن یا ازدیاد وزن و یا تغذیه در انواع بیماری‌ها اقدام کنند اما از لحاظ علمی و قانونی همه چیز متوجه پزشک است. مثلاَ یک داروساز علیرغم آنکه در حیطه داروشناسی، از موارد مصرف و منع مصرف، تداخلات دارویی، عوارض جانبی و مسائل دیگر دارای علم کافی است اما هرگز در تجویز دارو دخالت نمی‌کند و بدون نسخه و تجویز پزشک دارو نمی‌دهد. در تغذیه نیز شرایط به همین گونه است. در مشخص کردن نوع رژیم غذایی و تجویز مکمل‌های غذایی مسئولیت علمی و قانونی متوجه پزشک است و هیچ‌گاه صلاح نیست که افراد غیر مسئول و غیر متخصص از جمله دوستان و آشنایان و مربیان ورزشی اقدام به نگارش و توصیه رژیم غذایی کند.

علی حدادی کارشناس ورزشی و مربی در این باره به خبرنگار ما می گوید:هر ورزشکاری برحسب نوع ورزش و تمریناتی که انجام می‌دهد نیازمند رژیم غذایی خاص آن رشته است پس بنابراین نمی‌توان یک دستورالعمل کلی در زمینه رژیم غذایی ارائه کرد و رژیم غذایی باید متنوع باشد.

بعضی ورزشکاران برای سوخت بدن غذا مصرف نمی‌کنند، بلکه برای افزایش عضلات مجبورند پروتئین مصرف کنند، یعنی به ازای هر یک کیلوگرم وزن بدن ورزشکار، باید 2.1 گرم پروتئین مصرف شود.

او با بیان اینکه  بین 60 تا 65 درصد میزان انرژی که باید ورزشکاران در طول روز دریافت کنند، باید از مواد نشاسته‌ای باشد ادامه می دهد: گرایش غلطی که اکثر ورزشکاران با آن مواجه هستند، دریافت بیش از حد پروتئین است، در صورتی که نیاز آنها به پروتئین تا حد خاصی بوده و بقیه پروتئین دریافتی دفع می‌شود. بعضی از ورزشکاران بیش از حد نیاز، ویتامین مصرف می‌کنند و باید توجه داشته باشند که مصرف بیش از حد این ماده به کبد آسیب می‌رساند.

گاهی شرکت های تولید کننده این مکمل ها در رقابت بین شرکت‌های بزرگ سازنده ، برای فروش و سودآوری بیشتر، از ترکیبات استروئیدی و مواد غیر مجاز و سرطان‌زا استفاده می‌ کنند. ضمن اینکه بعضی از مکمل‌ها در شرایط غیر بهداشتی آماده و تهیه می‌شوند و سمومی در خود دارند که موجب ناراحتی‌هاب گوارشی می‌شوند. بنابراین کارشناسان معتقدند که تنها ارزان بودن برخی از این مکمل ها نباید  عامل مصرفشان شود و بهتر آنکه با خوردن غذاهای طبیعی مناسب و متعادل و متنوع، تندرستی بدن تضمین شود. چون به هر حال ویتامین‌ها و املاح برای تندرستی و سلامت بدن ضروری‌اند و اگر غذاهای متنوع براساس انرژی مورد نیاز مورد استفاده قرار بگیرد به مصرف مکمل‌ها نیازی نخواهد بود.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha