سلامت نیوز: یک آنکولوژیست از کاهش عوارض رادیوتراپی با بکارگیری تکنیک‌های جدید سه بعدی خبر داد و گفت: آگاهی دادن به بیمار و جراح و ویزیت‌های هفتگی بیمار هنگام رادیوتراپی در کاهش این عوارض موثر است و به علت بروز این عوارض نباید تاثیرات مثبت این روش درمانی را نادیده گرفت.

دکتر رباب انبیایی، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت وگو با ایسنا با اشاره به عوارض رادیوتراپی در سرطان پستان اظهار داشت: احتمال بروز عوارض رادیوتراپی در روند درمان مبتلایان به سرطان پستان وجود دارد اما این عوارض نگران کننده نیست و نباید باعث شود که اثرات مثبت این روش درمانی فراموش شود.

دکتر انبیایی با بیان این مطلب که تکنیک جدید سه بعدی در رادیوتراپی تا حدود زیادی می‌تواند این عوارض را کاهش دهد، افزود: عوارض رادیوتراپی به دو دسته حاد و مزمن تقسیم می‌شوند. عوارض حاد ممکن است در حین رادیوتراپی و یا خیلی سریع بعد از انجام این روش درمانی بروزپیدا کند که نگران کننده نیست زیرا همان طور که خیلی زود به وجود می آیند به راحتی نیز قابل درمان هستند. اما عوارض مزمن که پزشکان و جراحان به آن بیشتر توجه می‌کنند چند ماه یا چند سال بعد از رادیوتراپی رخ می‌دهد و ممکن است که ادامه دار باشد ولی با تجویز به موقع دارو توسط پزشک و درمان صحیح قابل کنترل است.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ادامه با اشاره به تظاهرات پوستی که در عوارض حاد ایجاد می‌شود، تصریح کرد: سوختگی پوستی یکی از عوارض حاد رادیوتراپی است که بسته به میزان حساسیت بیمار متفاوت است و همان طور که حساسیت هر فرد نسبت به تابش آفتاب و درصد آفتاب سوختگی تفاوت دارد میزان حساسیت پوستی بیماران نیز نسبت به اشعه رادیوتراپی متفاوت بوده و اگر بیمار در طول درمان دچار سوختگی شود معمولا بعد از یک هفته از اتمام رادیوتراپی این سوختگی بهبود خواهد یافت.

این انکولوژیست با ذکر این نکته که سوختگی پوستی به سه دسته خفیف، متوسط یا خشک و شدید (سوختگی مرطوب) تقسیم می‌شود، گفت: سوختگی خفیف و خشک که با قرمزی پوست همراه است به راحتی با شستشو با سرم‌های نرمال سالین و مصرف کرم‌هایی که توسط انکولوژیست رادیوتراپیست تجویز می‌شود قابل درمان است.

وی ادامه داد: بیماران در طول درمان رادیوتراپی به هیچ وجه نباید از کرم‌ها، مام‌ها و ادکلن ها در محل موضعی که رادیوتراپی می‌شود، استفاده کنند زیرا مصرف این مواد آرایشی و بهداشتی حساسیت پوست را افزایش داده و احتمال بروز عارضه را بیشتر خواهد کرد بنابراین باید تمامی کرم‌هایی که مصرف می‌شود با نظر انکولوژیست رادیوتراپیست تجویز شود.

دکتر انبیایی با اشاره به سوختگی‌های شدید در رادیوتراپی پستان اظهار داشت: این نوع سوختگی بیشتر در هفته آخر رادیوتراپی، فصل تابستان و در افرادی که سینه‌های بزرگ و حجیم دارند رخ می‌دهد که این نوع عارضه نیز نگران کننده نیست و با ارجاع به رادیوتراپیست قابل درمان است اما حتی با ایجاد آن نیز نباید رادیوتراپی قطع شود مگر در موارد بسیار حاد که پزشک معالج مجبور به این کار شود.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: پوشیدن لباس‌های نخی، عدم استفاده از لباس‌های زیر و فعالیت کمتر در جهت کاهش تعریق و کاهش ساییدگی پوست پستان به بدن این عارضه کاهش می‌یابد اما می‌توان با شستشو از طریق سرم‌های نرمال و مصرف کرم‌های ضد حساسیت تا پایان دوره رادیوتراپی این سوختگی را کنترل کرد.

دکتر انبیایی با بیان این مطلب که یکی دیگر از عوارض حاد رادیوتراپی ادم پستان است، بیان داشت: ادم پستان که باعث تورم در این ناحیه می‌شود، در هفته آخر رادیوتراپی و در صورتی که پستان حجیم باشد و یا جراحی بزرگ انجام شده باشد حادث می‌شود و مانند تمام عوارض حاد دیگر در رادیوتراپی نگران کننده نیست و بعد از خاتمه درمان با تجویز قرص ویتامین e و کپسول ضد درد برطرف می‌شود.

وی افزود: سوزش گلو نوع دیگری از عوارض حاد رادیوتراپی است که در بیمارانی ایجاد می‌شود که غدد لنفاوی ناحیه فوق ترقوه آنها تحت اشعه رادیوتراپی قرار گیرد که قسمتی از این اشعه به ناحیه حلق می‌رسد هرچند که این مقدار اشعه کم است اما باعث سوزش حلق شده و با مشکل گلودرد درهفته‌های آخر رادیوتراپی نمایان می‌شود بنابراین بیمار در صورت بروز مشکل باید با رادیوتراپیست خود مشورت کند تا از این صدمات جلوگیری شود و با خاتمه رادیوتراپی نیز بهبود یابد.

دکتر انبیایی در ادامه به عوارض مزمن در رادیوتراپی اشاره کرد و آنها را به سه دسته عوارض قلبی عروقی، ریوی و لنف ادم تقسیم کرد و گفت: وقتی سینه‌ای تحت رادیوتراپی قرار می‌گیرد حتی در انجام رادیوتراپی سه بعدی هم که از دقت و تکنیک بالایی برخوردار است، قسمتی کوچکی از ریه نیز تحت تابش قرار می گیرد که انکولوژیست رادیوتراپیست سعی می‌کند با معیارهای خاصی که برای تابش اشعه دارند، تابش بیش از اندازه به ریه را با تغییر تکنیک کاهش دهد.

وی ادامه داد: در رادیوتراپی دوبعدی ریه اگر محیط تحت تابش از حجم استاندارد بیشتر باشد باعث سرفه، و بروز علائم تنگی نفس وعلائم شبه آسم می شود که معمولاً چند هفته تا چند ماه و یا حتی چند سال بعد از اتمام رادیوگرافی شروع می شود و در بیشتر موارد با دارو قابل کنترل است.

این انکولوژیست در ادامه تاکید کرد: نکته مهم در خصوص عوارض مزمن ریوی در رادیوتراپی پستان تشخیص این عوارض از متاستازهای ریوی است که بعد از رادیوتراپی ایجاد می شود. افتراق بین عارضه ریوی در رادیوتراپی و متاستاز اهمیت زیادی دارد وبا همکاری انکولوژیست، رادیولوژیست، و فوق تخصص ریه قابل تشخیص است.

وی با اشاره به عوارض مزمن قلبی عروقی در رادیوتراپی پستان گفت: در مواردی که پستان سمت چپ تحت رادیوتراپی باشد قسمت کوچکی از قلب در معرض اشعه قرار می گیرد که در تکنیک‌های جدید رادیوتراپی سه بعدی این قسمت کوچک قلب کاملاً مشخص و برای رادیوتراپیست انکولوژیست معلوم است و اگر حجم قسمتی که اشعه می گیرد در نقشه کشی درمان زیاد باشد پزشک نقشه رادیوتراپی خود را تغییر داده تا قلب بیش از حد استاندارد اشعه نگیرد.

دکتر انبیایی با بیان این مطلب که در تکنیک‌های رادیوتراپی باید به میزان اشعه‌ای که به قلب می‌رسد توجه کرد، بیان داشت: در تکنیک‌های استاندارد باید به میزان اشعه تابشی به این عضو مهم توجه کرد و با اقدامات محافظتی دیگر مثل ورزش، کنترل چربی خون، وضعیت قاعدگی، توجه به مقدار تجویز داروهای شیمی درمانی که بر روی فعالیت و سلامت قلب موثر است دقت بیشتری کرد.

این انکولوژیست در ادامه از عارضه مزمن لنفادم نام برد و تصریح کرد: با برداشتن لنف نودهای زیر بغل در جراحی پستان احتمال بروز لنفادم وجود دارد که رادیوتراپی این احتمال را تشدید می‌کند، بنابراین با آموزش‌های خاص به بیمار باید از بروز این حالت پیشگیری شود. در مواردی که لنفادم به طور ناگهانی چند سال بعد از رادیوتراپی ایجاد می‌شود حتماٌ باید به عود تومور در زیر بغل بیمار توجه شود و از نظر دور نماند.

این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان اظهار داشت: به طور کلی عوارض رادیوتراپی با تکنیک‌های سه بعدی و استفاده از دستگاه‌های شتاب دهنده بسیار کمتر می‌شود و آگاهی دادن به بیمار و جراح و ویزیت‌های هفتگی بیمار حین رادیوتراپی در کاهش این عوارض موثر است.