سلامت نیوز: همه‌ساله با فرارسیدن فصل گرم سال رغبت مردم به شنا هم افزایش می‌یابد، به همین دلیل آمارها نشان می‌دهد بیشترین حوادث در مردادماه رخ می‌دهد. چنان‌که در مردادماه سال گذشته ١٤٢مورد غرق‌شدگی منجر به مرگ ثبت شده و کمترین آمار غرق‌شدگی منجر به مرگ هم با ٣٠مورد مربوط به دی‌ماه است.
به گزارش سلامت نیوز،روزنامه شهروند نوشت: زمستان ٩٢ بود. بارش سنگین برف بیشتر ساکنان مناطق مرتفع کشور را ذوق‌زده کرده بود. جوان‌های برف‌باز شال‌وکلاه کرده و به دامنه ارتفاعات رفته بودند تا برف‌بازی کنند. در یکی از شهرهای کشور هم ندا و جواد زن و مرد جوانی که تازه با هم عقد ازدواج بسته بودند، قرار گذاشتند به اتفاق خانواده‌های‌شان به تفریح بروند. آنها منطقه‌ای زیبا در حاشیه یک سد خاکی را انتخاب کردند. هنوز ساعتی از رسیدن به محل نگذشته بود که زن و مرد جوان تصمیم گرفتند از جمع جدا شوند و در خلوتی دو نفره گپ بزنند و پیاده‌روی کنند. وقت رؤیاپردازی درباره آینده بود. آینده‌ای که برای یک زوج جوان پر از امید و آرزو است. اما یک اشتباه خیلی زود رؤیاها را بر باد داد. ندا و جواد پس از چند دقیقه پیاده‌روی به حاشیه سد رسیده بودند. آب سد یخ‌زده بود و آنها سرخوشانه چند بار روی یخ‌ها راه رفتند. تجربه لذت‌بخشی بود. این کار را چندبار امتحان کردند تا از یخ‌زده‌بودن آب مطمئن شوند. مطمئن شدند. حالا وقت برداشتن گام‌های بیشتر بود. اما آب یخ‌زده زوج جوان را فریب داد. یخ زیر پای جواد شکست و او در خطر قرار گرفت.
ندا شال سرش را به سمت جواد پرتاب کرد او که اندکی شنا بلد بود، از مهارتش در شنا و گرفتن شال همسرش کمک گرفت و از آب بیرون آمد. این اما پایان ماجرا نبود. فشار بیش از اندازه ندا روی سطح یخ‌زده برای کمک به همسرش این بار باعث شد قسمتی دیگر از سطح یخ‌زده خرد شود و این بار او در آستانه غرق‌شدن باشد. ندا شنا بلد نبود و تلاش جواد هم بی‌فایده بود. جریان آب قدرتمندتر از آن بود که جواد بتواند کاری کند. ندای ١٩ساله جلوی چشم همسرش غرق شد. جنازه او را یک تیم از غواص‌های عضو تیم امدادونجات هلال‌احمر پس از انجام چند عملیات یافتند. «ندا» یک‌نفر از میان ٤٨٢٧ نفری است که از سال ٩١ تا پایان سال ٩٥ بر اثر غرق‌شدن در کشور جان باخته‌اند.
مرداد، ماه پر خطر
براساس آمارهای سازمان پزشکی قانونی کشور پارسال ٩١٣ نفر شامل ٧٩٨مرد و ١١٥زن بر اثر غرق‌شدگی در کشور جان باخته‌اند. همه‌ساله با فرارسیدن فصل گرم سال رغبت مردم به شنا هم افزایش می‌یابد، به همین دلیل آمارها نشان می‌دهد بیشترین حوادث در مردادماه رخ می‌دهد. چنان‌که در مردادماه سال گذشته ١٤٢مورد غرق‌شدگی منجر به مرگ ثبت شده و کمترین آمار غرق‌شدگی منجر به مرگ هم با ٣٠مورد مربوط به دی‌ماه است. براساس این گزارش در این مدت استان‌های خوزستان و مازندران هر کدام با ١٣٥، گیلان با ٨١ و فارس با ٥٦فوتی بیشترین و استان‌های خراسان شمالی با دو، قم با سه و سمنان با چهار فوتی کمترین آمار تلفات غرق‌شدگی را داشته‌اند.
مرگ در رودخانه‌ها
در تصور عمومی وقتی از غرق‌شدن سخن به میان می‌آید بیشتر افراد تصور می‌کنند خطر غرق‌شدن فقط متوجه کسانی است که در آب‌های آزاد شنا می‌کنند، اما آمار پزشکی قانونی این تصور عمومی را تایید نمی‌کند، زیرا همه ساله شمار کسانی که بر اثر شنا در رودخانه‌ها جان باخته‌اند بیش از شمار کسانی است که بر اثر شنا در آب‌های آزاد غرق شده‌اند.
برای نمونه در سال ٩٥ در کشور ٢٦٠نفر در رودخانه‌ها جان باخته‌اند و شمار جانباختگان بر اثر غرق‌شدگی در دریا با ١٨٠فوتی (١٧٠نفر خارج از محدوده طرح و ١٠نفر در محدوده مجاز) در رتبه دوم قرار دارد، حتی شمار کسانی که در استخر، کانال، دریاچه مصنوعی و سد، چاه، دریاچه طبیعی و سایر مکان‌ها غرق شده‌اند هم قابل توجه است (به نمودار نگاه کنید) و گویای این نکته است که بسیاری از افراد شنا در اماکنی مثل رودخانه‌ها، آب پشت سدها و استخرهای کشاورزی را ساده می‌دانند و قربانی همین سهل‌انگاری‌شان می‌شوند. همین خطرناک‌بودن شنا در رودخانه‌ها موجب شده تا امسال در بسیاری از استان‌ها باز هم مسئولان بر ممنوع‌بودن شنا در رودخانه‌ها و آب‌های پشت سدها تاکید کنند. یکی از این مسئولان معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای تهران است: «شهروندان از ورود به محدوده دریاچه سدها و رودخانه‌ها برای گذراندن ساعت‌های گرم تابستان و شنا در آن پرهیز کنند.» به‌گفته خانیکی هر سال با شروع تعطیلات و افزایش دما در تابستان برخی از خانواده‌ها دریاچه سدها و رودخانه‌ها را برای شنا و تفریح انتخاب می‌کنند و اتفاقات ناگواری در این اماکن رخ می‌دهد. برای نمونه پارسال ۲۳نفر در حاشیه ۵سد تامین‌کننده آب تهران و رودخانه‌های منتهی به آن غرق شدند.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای تهران این هشدار را هم داده که به دلیل غیراستانداردبودن «کانال‌ها، دریاچه سدها و رودخانه‌ها» بروز حوادث بر اثر شنا در این اماکن از پوشش بیمه‌ای هم برخوردار نیست.
ظاهر آرام و باطن کشنده
سیاوش احمدی نوربخش شناگری است که به دلیل دغدغه شخصی‌اش چند سالی است یک سایت راه‌اندازی کرده و با استفاده از منابع علمی درباره «شناخت رفتارهای آب و نکات شنای ایمن» مطلب می‌نویسد. توضیحات احمدی نوربخش درباره خطاهای شناگرانی که برای شنا سراغ رودها می‌روند قابل‌توجه است. به نوشته او بسیاری از افراد تصور می‌کنند دریاچه یا رود یا برخی انواع دیگر آب‌های غیردریایی برای شناکردن ایمن هستند. شاید آرام‌بودن ظاهر آب یا تصور نادرست مبنی‌بر کم‌عمق بودن این آب‌ها، چنین حس ایمنی کاذبی را در فرد به وجود می‌آورد، اما آمار بسیار بالای تلفات در این آب‌ها نشان می‌دهد که این آب‌ها مکانی ایمن برای شنا نیستند، زیرا آرام‌بودن ظاهر آب یا کم‌عمق‌بودن ظاهری آب هرگز به معنی بی‌خطر بودن آب برای شناکردن نیست. در حقیقت اصول شنا در رود، با اصول شنا در دریاچه، استخر، مرداب یا دریا کاملا متفاوت است که بخشی از این موضوع به دلیل تفاوت رفتارهای آب در هر یک از این مناطق است.
توضیحات احمدی نوربخش نشان می‌دهد که چرا نباید به شنا در رودخانه‌ها برخوردی سهل‌انگارانه داشت: شناگران اغلب قدرت رود را بسیار کمتر از آنچه هست، تخمین زده یا قدرت خود را بیش از آنچه هست، برآورد می‌کنند، درحالی‌که جریانات آبی بسیار قوی و غیرقابل پیش‌بینی در این آب‌ها گاهی بسیار فریبنده هستند، به‌طوری که با نگاه از بیرون آب ممکن است آب کاملا آرام به نظر برسد، اما در زیر سطح آب جریانات زیرین بسیار تند و قدرتمند در جریان باشد. همچنین جریان مداوم آب رودها موجب فرسایش دایمی کناره‌های رودخانه می‌شود. این موضوع باعث می‌شود آرام‌آرام زیر لبه‌های رودخانه خالی شود. نتیجتا هرچند کناره رودخانه برای افرادی که روی آن ایستاده یا راه می‌روند، پایدار به نظر می‌رسد، اما در حقیقت این محل‌ها آماده فروریختن‌اند.
بستر اغلب رودخانه‌ها عمق نامنظمی داشته که هر روز نیز تغییر می‌کند و اغلب بسیار دشوار بتوان گفت یک قسمت معین از رودخانه چقدر عمق دارد. همچنین آب رودخانه‌ها معمولا از آب دریا یا استخر بسیار سردتر است. دمای بسیار پایین آب رودها در برخی فصول سال موضوعی بسیار جدی است که کمتر به آن توجه می‌شود. آب سرد، ٢٥درصد سریع‌تر از هوای سرد گرمای بدن انسان را می‌گیرد و می‌تواند کشنده باشد. اینها فقط بخشی از دلایل متعددی است که پرخطر بودن شنا در رودخانه‌ها را به اثبات می‌رساند.
نجات‌یافتگان
اطلاع از شمار جانباختگان تمام واقعیت را برملأ نمی‌کند. وقتی از تعداد نجات‌یافته‌ها هم خبر داشته باشیم، متوجه می‌شویم که ابعاد فاجعه می‌توانست گسترده‌تر از این باشد. بنا به گفته مرتضی سلیمی، رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر، پارسال نیروهای هلال‌احمر تنها در دو استان گیلان و مازندران با انجام ٧١٧عملیات نجات ٢٨٤٣نفر را نجات داده‌اند. شمار نجات‌یافتگان نشان می‌دهد تعداد کسانی که به پیش‌نیازهای شنا در آب‌های آزاد و رودخانه‌ها بی‌توجهی می‌کنند بسیار زیاد است. بی‌توجهی به هشدارهای خطر در مناطق شنا ممنوع، ناآشنایی با ویژگی‌های مناطق ساحلی و رودخانه‌ها، نداشتن مهارت لازم برای شنا، بی‌توجهی به مناطق ناایمن حاشیه رودخانه‌ها و سهل‌انگاری درباره امکان وقوع خطر مهمترین مواردی است که رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال‌احمر از آنها به‌عنوان دلایل بالابودن شمار حوادث یاد می‌کند.
بلاتکلیفی قانونی
غرق‌شدگی فقط منحصر به ایران نیست. آمار غرق‌شدگی در جهان تکان‌دهنده است. به‌گزارش رویترز، سازمان جهانی بهداشت سه‌سال پیش با اشاره به این‌که در هر ساعت بیش از ٤٠نفر در جهان جان خود را از دست می‌دهند؛ از بی‌توجهی کشورها به این چالش بزرگ انتقاد کرده بود: «برخلاف این چالش سلامت عمومی، هنوز هیچ تلاشی مبنی‌بر پیشگیری این موضوع اتخاذ نشده است؛ سیاست‌گذاران ملی و جوامع محلی نیازمند افزایش سرمایه و منابع برای جلوگیری از این معضل هستند.» آمار جانباختگان در ایران هم آن‌قدر زیاد است که نیازمند برنامه‌ریزی و توجه جدی‌تر دولتی‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد محلی باشد. اما همه ساله درباره این‌که چه دستگاهی متولی اطلاع‌رسانی و امدادرسانی است، در این زمینه میان مدیران کشور اختلاف نظر وجود دارد؛ اختلاف‌نظری که ناشی از ابهام قانونی است.
رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال‌احمر می‌گوید که سازمان تحت مدیریت او از نظر قانونی «در زمینه امدادونجات ساحلی» مسئولیتی ندارد: «ما برای کمک به مردم و سایر دستگاه‌های مسئول در سواحل دریای خزر و دریای جنوب در برخی از تفرجگاه‌های خاص آبی پایگاه امدادونجات ساحلی ایجاد کرده‌ایم و در فصل تابستان هم در پست‌های سیار امدادی در سواحل شمالی کشور خدمات ارایه می‌دهیم.» مرتضی سلیمی از همکاری سایر دستگاه‌ها ازجمله وزارت کشور تشکر می‌کند، اما بااین‌حال تاکید می‌کند روشن‌نبودن سازوکارهای قانونی و نبود برنامه مشخص موجب شده تا برای اطلاع‌رسانی و پیشگیری از این حوادث هم بودجه مشخصی اختصاص نیابد: متاسفانه مهمترین مشکل، مشخص‌نبودن متولی خاص در امر عملیات امدادونجات سواحل است که باید این موضوع مورد توجه مراجع قانونی قرار گرفته و تعیین تکلیف شود.
نظر شما