سلامت نیوز-*اقبال قاسمی پویا : بی گمان روشنترین پاسخ به پرسش ضرورت و ابعاد تحول در آموزش و پروش اینكه لازم است در درجه نخست تغییر و تحولی در نگاهها نسبت به آموزش و پرورش به وجود آید و برای كاهش كاستیهایی كه به آنها اشاره شد برنامهها و اقدامهای عملی به اجرا گذاشته شود.
به گزارش سلامت نیوز، اعتماد نوشت: چگونگی این كار مستلرم بحثهای نظری و عملی است كه به برخی از آنها در فضاهای مجازی و اسناد دیگر پرداخته شده است و هنوز جای بحث و گفتوگوی بسیاری باقی است. در این جا به برخی از راهها، فهرستوار اشاره میكنم.
مدرسه مناسبترین نهاد برای گفت و شنودهای آموزشی است
راههای توسعه آموزش و پرورش از طریق گفتوگوهای خردگرایانه و پرسشگری مشخص میشود. مدرسهها مناسبترین نهاد برای گفت و شنودهای آموزشی است. اندیشههای توسعه مدار از مدارس برمیخیزد. پس لازم است بكوشیم محیطهای آموزشی را به مكانهای اندیشهورزی و پرسشگری تبدیل كنیم. این امر مستلرم ایجاد محیط دموكراتیك و دور از خودمداری و رفتارهای ایدئولوژیك است.
باید چراغ به دست به دنبال معلمان تحولگرا و تغییرپذیر باشیم
تاج آموزش و پرورش معلم است. مدیران خوب همانا معلمان خوب رشد یافته هستند. توجه به تربیت معلم خردورز و پرسشگر از عمدهترین ضرورتها در تعلیم و تربیت است. هیچ كشور توسعهیافتهای سراغ نداریم كه معلمان ماهر و اندیشهورز نداشته باشند. تربیت معلم مناسب مستلزم داشتن استادان خردورز و پژوهشگر در مراكز تربیت معلم است. لازم است معلمانی جذب آموزش و پرورش شوند كه یك سر و گردن از دیگران بالاتر هستند. خردمندترین و آگاهترین فرزندان وطن باید جذب آموزش و پرورش شوند. مساله اصلی تربیت معلم و جذب معلم خردورز تنها به درآمد معلمان ارتباط ندارد. معیشت لازم است ولی كافی نیست. باید چراغ به دست به دنبال معلمان تحولگرا و تغییرپذیر باشیم. معلمانی میتوانند تحولآفرین باشند كه نقاد و پرسشگر و انتقادپذیر باشند. چنین ویژگیهایی در تضاد با اندیشههای خودمدارانه و ایدئولوژیك است.
بامشاركت عمومی و تعامل اندیشهها بسیاری از مسائل امروز آموزش وپرورش حل میشود
محتوای آموزشی امروز ما اغلب برمبنای روشها و اندیشههای سنتی و آرمانی تدوین یافته است. لازم است بخش قابل توجهی از محتوای كتابهای درسی به اندیشههای علمی و ملی اختصاص یابد وتقاضایهای خرده فرهنگها و قومهای ایرانی و نیازهای آنها محتوای كتابهای درسی را تشكیل دهد. در حال حاضر كتابها و محتوای آموزشی به عنوان یك سند حاكمیتی در نظر گرفته میشود و در تهیه و تدوین آن نه تنها خانوادهها چندان نقشی ندارند بلكه حتی معلمان ومدیران با تجربه نیز در این مورد مشاركت داده نمیشوند. كل نظام آمورشی ما یا دولت محور است یا نظارت بالادستی نسبت به آن وجود دارد. مشاركت مردمی جزو جذاییناپذیر در نظامهای توسعهیافته است. اگر مردم و معلمان ومدیران در ساماندهی نظام آموزشی شركت فعال داشته باشند بسیاری از مسائل آن به خودی خود حل میشود. به نظر من اگر مشاركت عمومی در همه امور از جمله آموزش و پرورش صورت گیرد و تعامل اندیشهها در نهاد آموزش و پرورش حاكم شود بسیاری از مسائل امروز آموزش وپرورش حل میشود. از مسائل مالی گرفته تا مسائل محتوایی و اندیشه واصول و روشهای آموزش و پرورش. ما در كشورمان نمونههای خوبی از مدرسههای مشاركتمحور داشتهایم. از این نمونه است مدرسه فرهاد بانو توران میر هادی كه اسناد آن امروز در دسترس همگان است و میتواند الگویی باشد برای اقدامهای تربیتی اكنون ما.
نتیجه بستن درهای مدارس به روی آحاد مردم این شد كه اكنون ما در رتبه ١٠٣ جهانی قرار داریم
در حال حاضر آموزش و پرورش ما به دلایلی كه به برخی از آنها اشاره شد نمیتواند تنها با تكیه بر عوامل داخلی خود تغییر و تحولی توسعهگرا ایجاد كند. باید ضمن تلاش برای باكیفیت ساختن عوامل و عناصر داخل آموزش و پرورش ازراههای گوناگون از جمله بازآموزی پیوسته عوامل داخلی و گسترش مراكز تربیت نیروی انسانی، دست دوستی به نهادهای بیرون از این دستگاه بدهد و همكاری و هماندیشی را پیشه خود سازد. همكاری با دانشگاهها و دیگر نهادهای آموزشی و همیاری مردم و مشاركت نهادهای دولتی و غیردولتی از نمونههای این همكاریها میتواند باشد. شوربختانه تنگنظری و نگاه انقباضی، مردم را از شركت در سرنوشت خود و فرزندانش باز داشت و نتیجهاش آن شد كه اكنون ما در رتبه ١٠٣ جهانی هستیم.
بدون تغییر در عوامل اثرگذار بیرونی امكان تغییر كلیدی در این نهاد بسیار دشوار است
تغییر در نهاد آموزش و پرورش ما در حال حاضر به تغییر و تحول در دو عامل بیرونی و درونی بستگی دارد . با توجه به شرایط خاص جامعه امروز ما عامل بیرونی تغییر درآموزش و پرورش بسیار اثرگذارتر از عامل درونی آن است. به نظر میرسد بدون تغییر در عوامل اثر گذار بیرونی امكان تغییر كلیدی در این نهاد اگر نگوییم ناممكن بلكه بسیار دشوار است. اینكه امروز آموزش و پرورش ما از نظر كیفیت و اثربخشی رتبه ١٠٣ در دنیا را دارد ریشه در عواملی دارد كه بیشتر بیرونی بوده است تا درونی.
*پژوهشگر و استاد دانشگاه
نظر شما